InfoHub Logo

E.A.Bóketov atyndaǵy Qaraǵandy ýnıversıtetiniń
pedagogıka ǵylymdarynyń magıstri
oqytýshysy Bakırova Indıra Darhanqyzy

Bilimdi damyta almaıtyn eldiń bolashaǵy joq.

N.Nazarbaev

Aqparattyq tehnologıalar búginde álemde de, Qazaqstanda da bilim berý júıesiniń sapasyna kúshti áser etetin negiz jáne mańyzdy faktorlardyń biri bolyp tabylady. Bilim berýdegi aqparattyq tehnologıalar máselesine, ǵalymdardyń eńbekterinde kóp kóńil bólindi.

Tehnologıa grek tilinen aýdarǵanda (techne) óner, sheberlik, sheberlik degendi bildiredi. Aqparattyq tehnologıa – obektiniń, prosestiń nemese qubylystyń (aqparattyq ónim) jaı-kúıi týraly jańa sapaly aqparat alý úshin derekterdi (bastapqy aqparatty) jınaý, óńdeý jáne berý quraldary men ádisteriniń jıyntyǵyn paıdalanatyn proses.

Bitirýshi mamandardy daıarlaý sapasyna qoıylatyn talaptar artyp, jahandyq aqparattandyrý júrip jatqan búgingi naqty jaǵdaıda, eń jańa aqparattyq tehnologıalardyń damýy bolashaq mamandy daıarlaýdy da jetildiredi.

Qazirgi bilim berý júıesi úshin oqytý, eń aldymen, tek bilim men daǵdyny meńgerýge baǵyttalǵan tanymdyq áreket bolyp tabylady. Oqýshynyń tulǵasynda da ózgeris bolyp jatyr: eń aldymen ıntellekt kóterilip, ózin-ózi damytýǵa basty nazar aýdarylady. Joǵary oqý orny stýdent aldymen oqıtyn, sodan keıin basqa adamdar men óndiristik qurylymdardy basqarýǵa baǵyttalǵan kezeńge ótetindeı qurylymdalǵan. Kásibı quzirettilik, ǵylymı biliktilik, kadrlardy daıyndaý problemany sheshýge shyǵarmashylyq kózqarasty yntamen tabatyn jańa tıpti mamannyń qalyptasýyna ákeledi.

Búkil bilim berý júıesiniń qyzmet etýiniń tıimdiligin anyqtaıtyn JOO-da stýdentterdi daıyndaýdyń sapasy men deńgeıi basty nazarda.

Oqý úrdisinde aqparattyq tehnologıalardy qoldaný bolashaq mamandy daıyndaý sapasyn arttyrýǵa yqpal etedi.

Qazaqstan Respýblıkasynyń birinshi Prezıdenti N.Nazarbaev Qazaqstan halqyna Joldaýynda «Ulttyń básekege qabilettiligi, eń aldymen, onyń bilim deńgeıimen aıqyndalady. Álemdik bilim keńistigine tolyqqandy kirigý ulttyq bilim berý júıesin halyqaralyq deńgeıge kóterýdi talap etedi».

Álemdik ekonomıkanyń damýynyń qazirgi kezeńinde, onyń ınovasıalyq baǵyttylyǵy men jahandaný prosesteriniń keńeıýi jaǵdaıynda, damyǵan elder qazirdiń ózinde óndiris salasynda emes, bilim men tehnologıalyq ekonomıka salasynda básekege túsip jatqan kezde. ıdeıalary boıynsha bilim berý salasy memlekettiń turaqty áleýmettik-ekonomıkalyq damýy úshin jaǵdaılardy qamtamasyz etetin sala retinde, al ol qurǵan zıatkerlik kapıtal – onyń damý perspektıvalaryn jáne básekege qabilettiligin arttyrýdy aıqyndaıtyn strategıalyq faktor retinde jalpy qabyldanǵan.

Zamanaýı bilim berý júıesin damytýdyń negizi pándik saladaǵy kásibı quzyrettilikpen qatar ıntegrasıalanǵan bilim, daǵdy jáne tájirıbe jıyntyǵymen, sondaı-aq aqparattyq tehnologıalar salasyndaǵy quzyrettiligimen sıpattalatyn mamandardy daıarlaý bolyp tabylady. ıaǵnı jańa fýnksıonaldyq talaptar qoıylady: baǵdarlamalaý, jobalaý, sheshim qabyldaý jáne shyǵarmashylyq jumysty josparlaý.

Búgingi tańda bilim jáne ǵylym salasynda ınovasıalyq tehnologıalardy qoldaný jan-jaqty qarastyrýdy qajet etetin ózekti másele bolyp tabylady. Qoǵamnyń áleýmettik-mádenı dınamıkasynyń ekonomıkasynyń ósýi, eń aldymen, respýblıkalyq aımaqtyq ǵana emes, halyqaralyq deńgeıde de kadrlardyń bilim deńgeıi men básekege qabilettiliginiń kóterilýimen baılanysty bolǵandyqtan. «Inovasıalyq tehnologıalar» termıniniń ózi ınovasıany engizý kezeńderin qamtamasyz etetin ádister men quraldardyń jıyntyǵy bolyp tabylady.

Oqytýdyń ınovasıalyq tehnologıalaryna: ınteraktıvti oqytý tehnologıalary, jobalyq oqytý tehnologıasy jáne kompúterlik tehnologıalar jatady. Oqytýdyń ınovasıalyq tehnologıalary bolashaq mamandyǵynyń mánin kórsetetin, mamannyń kásibı qasıetterin qalyptastyrady, bilim alýshylardyń kásibı daǵdylardy shynaıyǵa jaqyn jaǵdaıda pysyqtaıtyn ózindik synaq alańy bolyp tabylady. Inovasıalyq tehnologıalar – eń ozyq, eń jańa tehnologıalar. Ǵylym men bilimdegi ınovasıa – bul jańa ónertabystar men ınovasıalyq oqytý ádisterin qoldaný. Iaǵnı, oqý úrdisinde ozyq tehnologıalardy qoldaný. Inovasıalyq tehnologıalarǵa oqytýdyń maqsaty – bilim alýshylardyń shyǵarmashylyq oılaýyn, shyǵarmashylyq áleýetin qalyptastyrý jáne kásibı quzyrettilikterin damytý.

Qazirgi ýaqytta eń keń taraǵan tehnologıalyq baǵyttar kompúterler bolyp tabylady

• bilim berý maqsatynda oqýshylarǵa oqý materıalyn berý quraly;

• qosymsha aqparat kózi retinde oqý úderisterin aqparattyq qamtamasyz etý quraly;

• bilim deńgeıin anyqtaý jáne oqý materıalyn meńgerýdi baqylaý quraly;

• bilimdi praktıkalyq qoldaný daǵdylaryn meńgerýge arnalǵan ámbebap trenajer;

• oqytylatyn pán boıynsha oqý eksperımentteri men iskerlik oıyndardy júrgizýge arnalǵan qural.

Bilim berýde kompúterlerdi paıdalaný bilim sapasyn arttyrýǵa, tárbıelik yqpal etýdiń jańa quraldaryn jasaýǵa, muǵalimder men oqýshylarǵa kompútermen tıimdi árekettesýge múmkindik beretin aqparattyq bilim berý tehnologıalarynyń jańa býynynyń paıda bolýyna ákeldi. Kóptegen sarapshylardyń pikirinshe, kompúterlik quraldarǵa negizdelgen jańa aqparattyq bilim berý tehnologıalary sabaqtardyń tıimdiligin 20-30% arttyrýǵa múmkindik beredi. Kompúterdiń bilim berý salasyna enýi oqytýdyń dástúrli ádisteri men tehnologıalaryn jáne búkil bilim berý salasyn revolúsıalyq túrlendirýdiń bastamasy boldy. Bul kezeńde komýnıkasıalyq tehnologıalar mańyzdy ról atqardy: telefon baılanysy, teledıdar, ǵaryshtyq baılanys, olar negizinen oqý prosesin basqarýda jáne qosymsha bilim berý júıelerinde qoldanyldy.

Jobalyq oqytý tehnologıasy oqýshynyń ıntellektýaldyq jáne fızıkalyq múmkindikterin, erikti qasıetteri men shyǵarmashylyq qabiletterin damytý arqyly onyń jeke tulǵasyn shyǵarmashylyq turǵydan iske asyrýǵa baǵyttalǵan kásiptik mekteptegi oqý prosesin uıymdastyrýdyń ıkemdi modeli retinde qarastyrylady. jańa taýarlar men qyzmetterdi qurý prosesi. Jobalyq qyzmettiń nátıjesi – oqý shyǵarmashylyq jobalary.

Jobalyq oqytý tehnologıasy bolashaq naqty mamandyǵyna qaramastan oqýshynyń shyǵarmashylyq is-áreketine qajetti shyǵarmashylyq qabiletteri men tulǵalyq qasıetterin damytýǵa pedagogıkalyq jaǵdaı jasaýǵa kómektesedi.

AKT-ny oqý úrdisinde paıdalaný – oqý motıvasıasyn arttyrýdyń bir joly. AKT tek oqýshynyń ǵana emes, muǵalimniń de shyǵarmashylyq tulǵasyn damytýǵa yqpal etedi. AKT adamnyń negizgi qajettilikterin – qarym-qatynasty, bilim berýdi, ózin-ózi júzege asyrýdy júzege asyrýǵa kómektesedi. AKT-ny oqý prosesine engizý sabaqtyń tıimdiligin arttyrýǵa, muǵalimdi kúndelikti jumystan bosatýǵa, materıaldy kórsetýdiń tartymdylyǵyn arttyrýǵa, tapsyrmalar túrlerin saralaýǵa, keri baılanys formalaryn ártaraptandyrýǵa arnalǵan. qyzmeti únemi jetildirilip otyrady.

Qazirgi bilim berýdiń basty sıpaty – onyń úzdiksizdigi, adamnyń ómiriniń boıynda jalǵasýy. Ózin-ózi tárbıeleý, aqparatpen jumys isteı bilý - maman retinde suranysqa ıe bolý úshin qajetti sharttar. Sondyqtan bul óte mańyzdy bolyp tabylady: ǵylymı-tehnıkalyq aqparatty dástúrli ádistermen jáne ınternettiń kómegimen izdeý múmkindigi, aqparattyq oqytý tehnologıalaryn paıdalaný.

Aqparattyq tehnologıa uǵymy bilim berýdegi kompúterlik te, telekomýnıkasıalyq tehnologıalardy da qamtıdy. Aqparattyq tehnologıalardy qazirgi zamanǵy kompúterlik tehnologıalar negizinde aqparatty jınaýdy, saqtaýdy, óńdeýdi jáne berýdi qamtamasyz etetin zamanaýı tehnıkalyq quraldardyń jıyntyǵy dep qarastyramyz.

Aqparattyq tehnologıa – bul ártúrli oqytý baǵdarlamalarynyń jıyntyǵy; munda bilimdi baqylaý, jasandy ıntellektke negizdelgen oqytý júıeleri kiredi. Bilim berýdegi aqparattyq tehnologıanyń negizgi mindeti – bilim berý is-áreketi úderisin basqarý jáne zamanaýı aqparattyq – bilim berý resýrstaryna qoljetimdilik úshin ınteraktıvti ortany damytý. Aqparattyq tehnologıaǵa gıpermátinge negizdelgen mýltımedıalyq oqýlyqtar, ártúrli tanymdyq saıttar jáne kóptegen basqa kózder kiredi. Bilim berý úderisindegi aqparattyq tehnologıalar álemniń zamanaýı aqparattyq beınesin qalyptastyrýǵa aıtarlyqtaı áser etedi. Oqý prosesinde aqparattyq tehnologıalardy qoldanýdyń ózektiligi bilim sapasyn arttyrýdyń áleýmettik qajettiligimen, sonymen qatar zamanaýı kompúterlik baǵdarlamalardy qoldanýdyń praktıkalyq qajettiligimen túsindiriledi. Aqparattyq tehnologıalardy oqý úrdisinde qoldanýdyń negizgi maqsaty – eń aldymen aqparattyq qoǵamda bilim alýshylardyń ıntellektýaldyq múmkindikterin nyǵaıtý, sonymen qatar bilim berý júıesiniń barlyq deńgeıinde bilim sapasyn daralandyrý jáne arttyrý.

Qorytyndylaı kele, búgingi kúnde oqý úderisine aqparattyq tehnologıalardy engizýdiń jaǵymdy jáne jaǵymsyz jaqtary bar ekenin atap ótken jón. Aqparattyq tehnologıanyń jaǵymdy jaqtary, eń aldymen, oqýshynyń oqý prosesin jeńildetý, oqýshylardyń ıntellektýaldyq múmkindikterin arttyrý jáne bilim berý júıesiniń barlyq deńgeıinde bilim sapasyn arttyrý ekeni sózsiz. Teris jaqtary – aqparattyń máselesi, ıaǵnı. kompúterde aqparattyń kóp, úlken kólemdi bolyp kelýi, olardyń túsine almaýy. Kóptegen sarapshylardyń pikirinshe, kompúter adamnyń qarym-qatynasyn tolyǵymen almastyra almaıdy jáne adam oıynyń qupıasyn túsine almaıdy. Qazirgi kezeńde tásil konstrýktıvti bolyp tabylady, oǵan sáıkes kompúter muǵalimge qarsy bolmaýy kerek; muǵalimniń kásibı is-áreketin qoldaý quraly retinde qarastyrǵan durys. Oqý úderisindegi aqparattyq tehnologıalar aqparattyń kórneki kórsetilimine, aqsha men ýaqytty aıtarlyqtaı únemdeýge, stýdentterdiń qyzyǵýshylyǵyn arttyrýǵa jáne zertteletin úderiske ár túrli faktorlardyń áserin taldaýǵa múmkindik beretin zertteý nátıjelerin jobalaýǵa yqpal etedi

Paıdalanylǵan ádebıetter tizimi:

1. Gorbýnova L.I., Sýbbotına E.A. Oqytý úrdisinde aqparattyq tehnologıalardy paıdalaný // Jas ǵalym. - 2013.
2. B.B. Akkýlanova «Aqparattyq-kommýnıkasıalyq tehnologıalardy paıdalaný arqyly bilim berý deńgeıin koterý».
3. N.Isabek «Kompúterlik tehnologıasy paıdalanýdyń ońtaıly ólshemderi.
4. Babaev S.B.,Ońalbek J.K. Jalpy pedagogıka, Almaty, 2007j.

---