InfoHub Logo

Sanatorııge aýdannan ókil keldi. Jaı kelgen joq, ishken-jegendi. alǵan-bergendi teksere keldi. Ókildiń qolyndaǵy aryzǵa qaraǵanda respýblıkalyq sanatorıı «Kamenskoe platonyń» tigerge tuıaǵy, úzerge almasy qalmaǵan. Aryz boıynsha alǵan-bergen, kiris-shyǵys, júrgen-turǵan, bar-joqtyń báriniń esebi alynǵan. Sanatorııde bir saý adam joq: bári aramtamaq, bári ishedi, bári jeıdi delingen. Qysqasyn aıtqanda, aryz bergen kisiden basqanyń bári jaman bolyp shyqqan. Ia umytylyp bara jatqan bir nárse bar — qolynyń jymsymasy, qulqynynyń keńdigi bilinip qalyp jumystan shyǵarylǵan bireýlerdi «jaqsy edi», «saby altyn» edi degen.

Aryz tergele bastady. Jumysshylar, qyzmetkerler tegis shaqyryldy. Aryzda kórsetilgen nárseniń bári muqıat tekserildi. Aryz anyqtalmady. Ókil aýdanǵa qaıtyp ketti...

— Taǵy ókil keldi,— dedi keńseden kelgen kisi.

— Qaıdan, ne jumyspen kelgen?

— Oblystan. Aryz teksere kelgen. Bárindi shaqyryp jatyr.

— Aryz bergen kim?

— Aty joq.

Naq burynǵysha qaıta zertteý júrgizildi. Aryzdaǵy sóz taǵy anyqtalmady...

Sanatorııdegi jumys taǵy qyzý júre bastady. Osyndaı qyzý jumys ústinde taǵy bir jaısyz habar estildi. Keńseden kelgen kisi:

— Aryz teksere kisi keldi,— dedi.

— Qaıdan?

— Mınıstrlikten.

— Aryz ıesi kim?

— Bogdanov.

— Osy aryzdyń biter kúni bolar ma eken bir tynyshtyqpen qyzmet istetpedi,—dep renjidi sanatorııdiń kyzmetkerleri. Olar qabaq shytqanmen amal qansha, aryzdy teksermeýge bola ma? Teksergenmen nátıje shyqpady...

— Endi osymen bitse ıgi edi,— dep tilek bildiristi kópshilik.

Óz qolynda joq, nárse, oılaǵandaı bola ma? Aryzy qurǵyr bitpedi. Qaıdan bite qoısyn: «domalaǵy» da, aýzy-aıaǵy bary da kóbeıip. aldy tekserilip bite bastaǵanda artqysy joǵary oryndarǵa topyldap, túsip jatty. Tekserý bola berdi, komısıa kele berdi, ushy-qıyry joq... anyqtalmaǵan aryz nesi de shaqyryldy.

— Aryz kimdiki?

— Baıaǵy Bogdanovtiki.

— Áıteýir Bogdanov degen bireý bar, qulaqtan qıqý ketirmeıdi,— desti qyzmetkerler.

Ókil sóz bastady:

— Sapyrylysyp júrgenimizge birneshe aı boldy. Aryzdan eshnárse anyqtalmady. Endi kimdi shaqyr deısiz? Ózińiz aıtqan kisini shaqyraıyq.

— Rebrovty, Murynbaevty, Mersıdi nege shaqyrmaısyz? _

Bul adamdar urlyǵy, taǵy basqa ártúrli qolaısyz jaǵdaımen basqa jaqqa, basqa qalalarǵa ketken bolyp shyqty. Tıisti dokýmentter ákelindi. Budan keıin tekserýshi men aryzqoıdyń arasyndaǵy sóz bylaı boldy:

— Bas dáriger memlekettiń myndagan som akshasymen úlken saraı saldy degensiz.

— Munym anyqtaldy ǵoı.

— Ia, anyqtaldy. Saraı ornynda eki sharshy metr jerde taýyq kúrke bar eken. Ol óz qarajatymen salynǵan. Onyń júz qazy bar, ony sanatorıı esebinen jemdeledi degensiz.

— Ia, Ia.

— Sanadyq. on shaqty eken.

— Men sanaǵanym joq.

— Endi qalaı jazdyńyz?

— Solaı shyǵar dep oılap edim...

— Aıtyńyzshy, bas dáriger araq ishedi degensiz,

— İshedi, ishetin bolýy kerek.

— Sońǵy ret qashan ishti?

— Esimde joq. Aıtqandaı meıramda ishken shyǵar...

Bul tekserý aıaqtalǵan soń eki-úsh apta tynysh boldy. Bir kúni taǵy bir tekserýshi keldi. Bir táýir jeri, bul jolǵy aryz Bogdanovtiki emes, onyń áıeli Habadjıdiki. Úlken aryz. Talaı jerge jazǵan. Tekserý taǵy bastalyp ketti.

«Jaqsyny kórmek úshin» degen ǵoı, osy shamadan tys aq júrek bolyp, aryzymen elge jumys istetpeı júrgen Bogdanovty oqýshyǵa tanystyra keteıik.

Bogdanov baıaǵyda medısınalyq dáriger bolatyn. Dıplomy da bar. Qyraǵylyǵyn joǵaltqany úshin partıadan shyǵyp qalǵan. Sóıtip júrip jel aýdarǵan qańbaqtaı Almatyǵa kelip, odan osy sanatorııge ornalasqan. Anketti kim ashyp kóre bersin, dárigerlikti mise tutpaı, «jaǵalap júrsem men jemeı kim jeıdi» dep sharýashylyq kyzmetke aýysqan. Onysy oıynan dóp shyqty. Qazir sanatorııdiń alma baǵynyń ortasynda turady. Kerek dese bul jerge demalýshylardy da jibermeı qoıady. Almatynyń aýasy jalǵyz ózine az bolatyndaı kóredi. Jan-jaǵyn jalǵyz jaılasam deıdi. Sanatorııdi demalýshylar úshin emes, ózi úshin ustap otyrǵandaı sanaıdy.

Kúnde aryz berip júrgen aq júregińiz sanatorııdiń tórt atyn taýdan qulatyp óltirip, áli «kórgem joqpen» keledi. Sharýashylyqtyń basynda júrgen bolyp, ashyq jerdiń bárinen ogorod salyp ala beredi. Naq kúni búginge deıin 19 ýchastokte ogorody bar. Osy ogorodty kúnine bir aınalyp shyqqansha, kún de batyp ketedi. Al túni aryz jazýmen ótedi. Kórip otyrǵan shyǵarsyz, ózi aınaldyrǵan 24 saǵat ýaqyttyń. memlekettiń jumysyn atqarý úshin nesi qaldy? Ol brıgadır bolyp isteıtin ýchastoktegi jumysshylardyń birinen Bogdanov týraly jaqsy pikir estimeısiz. Bári de: «kórmegenimiz Bogdanov bolsyn» desedi. Tipti ol aıtty degen keıbir sózdi estigende aza boıyńyz qaza bolady...

«Juqpastyń jubaıy ózine laıyq» degendeı, Bogdanovtyń áıeli Habadjı de aryz jazýdyń neshe túrli tásilin úırenip keledi. Sońǵy aryzynda ol Almatyda turatyndardyń barlyǵyn jamandaı kelip, maǵan kyzmet bermeıdi degen. Al shynyna kelgenshe, oǵan jumys berilgen, buıryq ta bolǵan. Tipti ózi qalaǵan jumys. Biraq 19 jerge salǵan ogorodty qarap kútýden qoly tımeıtin bolǵan soń, al partıa múshesi bola turyp, partıa uıymynyń tapsyrǵan jumysynan bas tartqan.

Erli-zaıypty aryzqoı 19 ogorodtyń tóńireginde qazir de júrip jatyr.

— Sanatorııdegi jol asfálttanbaǵan dep jazǵanymdy káne, anyqtalmady dep kórińizshi,— dep Bogdanov ornynan atyp tura keledi.

Oǵan biz myna jaýapty usynǵaly otyrmyz:

— Durys. Bul anyqtaldy. Eger Almatynyń taýynda jabaıy alma, órik ósedi, jaz boıy taý basynan qar ketpeıdi dep jazsa, sóz joq bul da anyqtalady. Aıtyp aıtpaı nemene, teksere kele Bogdanovtyń 105 bet aryz jazǵany da anyqtalady. Onyń anyqtalmaǵany da anyqtalady.

1953

---