InfoHub Logo

Qarys jerdi aıaǵymen baspaı, jeke menshik «Moskvıchinen» túspeıtin Pavel Petrovıch Kalmakov býma qap birdemeni arqasyna kóterip, Shortandynyń orta kóshesin jaryp ótti. Mundaǵy jurt tegis biletin bul adamnyń qara balshyq, sý bolǵan kıimin, órt óshirgendeı terlep-tepshigen túrin kórgen, biraz bala shýlap ere júgirdi. Tek dala ǵana ma, bir qyzyǵy bul kúni Kalmakovtyń artynan esik aldynda kún shýaqqa arqasyn qaqtap, múlgip otyrǵan mysyq ataýlynyń barlyǵy mıaýlap erip, qoǵadaı quıryqtaryn qoıqańdatyp, ony óz úıiniń shekarasynan ótkizip jiberip qalyp jatty. Mysyqtardyń ashshy tarǵyl mıaýy keıbir júıkesi juqarǵan áıelderdiń urysyna tap bolyp qoralarǵa qýyp tyǵyldy.

— Mýrka qurǵyr! Jaǵyńdy qarystyr. Nemene, Pavel Petrovıch tyshqan arqalap bara jatyr ǵoı deımisiń? Sonsha máýildegeni nesi-eı?!—degen birer áıeldiń daýsy da shyǵyp qaldy.

Ia, tyshqan emes eken. Biraq tumsyǵyn Shortandynyń bilikti adamy arqalaǵan balyqtyń ıisi jaryp bara jatsa, tabıǵatta ıisshil bolyp artyq jaratylsa,. oǵan Mýrka baıqus qanshalyqty kináli! Degenmen tap bergen ıelerin kórip. úı astyndaǵy jazǵy jeldetkishterge súńgip-súńgip mysyqtar joq bolysty.

Qabyn arqalaǵan Pavel Petrovıch sol tartqannan týra selo ortasyndaǵy dúkenge keldi. Pora-pora bolǵan terin súrtýge de shamasy kelmegen. Ol kirisimen mundaǵy satýshyny adam da demeı, arqasyndaǵysyn bylq etkizip tastaı berip, tarazyny julqyp óz janyna tyryldata súırep tartyp aldy. Tarazynyń eki kús tumsyǵy shoqysqan qustarsha kezek kóterilip Pavel Petrovıchtiń qylyǵyn jaqtyrmaǵandaı tushtań-tushtań ete tústi.

— Pavel Petrovıch! Sizge ne bolǵan?—degen sóz onyń qulaǵyna da kirip shyqpady. Memleket saýdasy jaıyna qalyp, tarazy oqymystynyń qolyna kóshti. Sóıtip ol satýshynyń qarsylyǵyna, oıbaıyna qaramastan onymen qatarlasa. salǵylasa turyp balyǵyn ólshep sata bastady. Azdan soń tipti dúken tarazysyn satýshyǵa bıletpeı birjola aldyna tartyp aldy.

Naq osy kezde «Pavel Petrovıch balyq satyp jatyr!» degendi estip, selo turǵyndary dúkenge aǵyldy-aı kep. Olardyń bári de munda balyqqa zárýlikten yndynyn salyp kelgen joq, biri ǵylym kandıdatynyń balyq satýmen shuǵyldanǵanyna tańdansa, ekinshi biri shynymen-aq sol ma eken dep, al úshinshisi kóre keteıikshi dep áýesqoılyqpen, saıqymazaqtyqpen kirip shyǵyp, sapyrylysty. Bir kórýge turǵyndarǵa munyń ózi qyzyq ta boldy. Qyzyq emegende she?! Instıtýttyń ǵylymı qyzmetkeri, oqymysty adam úlken basyna, aǵarǵan shashyna qaramaı, saýdany uıatsynbaı tarazydan tartyp alyp jatsa, munyń ózi qyzyq emegeńde ne?! Balyq satýǵa qunyǵyp ketken.Pavel Petrovıch jurt.tyń. kóp jınalǵanyn da baıqamaı,, tipti olardyń ózin tamashalap, kelekelep kelgenimen İsi joq, barmaqtaı balyqtyń kılosyn 25 tıynnan satyp, qara terge túsip, qoly dirildep, Molerdiń Sarańyndaı qalt-qalt etip tarazy janynda turdy. Bul jerde tarazynyń balyqty basyn basqyzbaǵandyqtan Pavel Petrovıch talaı-talaı urys ta estip jatyr. Biraq kónterili, kánigi saýdagerdeı ol olardy eleı qoımaıdy.

Bir ıt balyq artyq shyqsa jany birge shyqqandaı bolyp turǵan, qalt-qalt etken oqymysty saýdagerdiń baǵanadan beri osyny kórip, kijinip turǵan sary áıel kelgende bir shý qaıta kóterilip ketti.

— Almaımyn, tarazy tartqan joq,— dep sary áıel shynashaqtaı balyqty tarazynyń balyq salynǵan tabaǵyna sala berip edi. Pavel Petrovıch barbıǵan saýsaqtarymen tarazyny bas saldy. Tarazynyń girli basy qoqań etip joǵary kóterilip ketkende áıel shynashaqtaı balyqtyń birin qaıta alyp, tarazyǵa taǵy tastap jiberdi. On y Pavel Petrovıch úlken saýsaqtarmen teńizden áldene ilgen shaǵaladaı-aq julyp alyp edi, balyǵy qurǵyr jylp etip qolynan shyǵyp ketip edenge sylq ete tústi.

— Qoıshy, qursyn qyzǵanǵanyń qyzyl ıtke, saǵan-aq qalsyn! — dedi áıel álden ýaqytta.

Jeńildi bilem! Al Pavel Petrovıch bul sózdi estip, óziniń únemshil saýdagerligine maqtanyp, murtynan kúlip qoıdy. «Jeńildiń be, bálem!» dep turǵan sekildi.

Balyq saýdasy qyzyp, bir shamadan keıin bitip te ketti. Sóıtip Shortandyda ornalasqan Búkilodaqtyq astyq sharýashylyǵy ǵylymı-zertteý ınstıtýty eginshilik bóliminiń meńgerýshisi Kalmakovtyń bir kúngi saýdasy osylaı aıaqtaldy. Turǵyndardyń sol kúngi áńgimesi, jyry da, kyzyǵy da Petrovıchtiń balyq saýdasy boldy. Bipi onyń eptiligin, biri onyń brakonerligin aıtyp, endi biri onyń ánsheıin paıdakúnemdigin aıtyp kúlisti. Degenmen kóbi-aq onyń saýdaǵa yńǵaıyn, qalt-qult etken saýdagerligin eshqaısysy da joqqa shyǵara almady, Aıaqtaǵan sýdan balyq ustaý ońaı emes dep daýryqqandar da, qyzyl keńirdek bolyp qyrqysqandar da kezdesti.

— Iapyr-aı, tórt júz somdy mise tutpaýy-aı!

— Iapyr-aı, balyq aýlaǵyshy-aı. óziniń!

— Qanaǵatsyzy-aı!

— Ońaı tabylǵan olja ǵoı, bul,— dep toǵyz saqqa júgirtýshiler de kóp. Al, Pavel Petrovıch munyń biriń de elegen joq, sharshap qalǵan eken, balyq saýdasynan túsken aqshaǵa syra satyp ingip, terlep-tepship láılip kete bardy. Biraq bul joly onyń artynan baǵanaǵydaı mysyq bitken mıaýlaǵan joq tek kópke deıin sóz erip júrdi.

1964

---