InfoHub Logo

1888 jyly qurylǵan «Dala ýálaıaty» gazetiniń qazaq baspasózindegi alar oryn erekshe ne degenmen «Túrkistan ýálaıaty» gazetinen keıingi ózindik tarıhymen erekshelenetin gazetterdiń biri osy gazet dep bilemiz. Basqa gazetter sekildi bul gazette de resmı jáne beıresmı sandary boldy. Jáne taǵy bir aıta keterlik ereksheligi gazette kóbinese orys aqyn-jazýshylarynyń shyǵarmalaryn aýdaryp basyp otyrǵan. Odan bólek gazet halyq aýyz ádebıeti arqyly áleýmettik problemalyq máselelerdi kóterip otyrǵan. Jáne taǵy bir aıta keterlik dúnıe gazet betinde «Redaksıaǵa hat» degen arnaýly baǵdarlama ashylǵan. Ol baǵdarlama boıynsha gazettiń oıy ekige bólindi bireýler arnaýly aqyndardyń óleńin jınaq etip basýdy talap etti, endi keıbireýler qazaq gazetine kim nemen kómektese alar eken, jazba ádebıetti qalaı damytýǵa bolady dep jazdy. Nátıjesinde halyq týyndylary jáne  tanymal jazýshylar men pýblısısterdiń shyǵarmalary basyldy. Odan bólek Abaı Qunanbaevtyń, Ybyraı Altynsarınniń shyǵarmalary basylyp, Shoqan Ýalıhanovtyń ómiri men shyǵarmashylyǵy jaıly maqalalar jaryq kórdi.

Keıbir derekterge súıensek «Dala ýálaıaty» gazeti halyq aýyz ádebıetin jınaqtap, orys áńgimelerin aýdaryp jarıalaýda óte keremet izdenis tanytqan. Aýyz ádebıetiniń úlgilerin jınaýshy qazaq oqyǵandary B. Adyqov, Sh. Aımanov, R. Dúısebaev taǵy basqalar bastyrǵan dúnıeni halyqtyń jazbasy dep atap kórsetse, Keıbireýleri kimnen qaıdan alǵanyn naqtylap habarlaǵan. Jáne bir aıta keterligi bul gazette tildik máselelerge jiti nazar aýdarǵan jáne osy taqyryptardy jıi kóterip otyrǵan. Máselen A. Qurmanbaev «Qazaq tilin qoldaý jáne damytý, orystyń bilimin taratý-qazaq oqyǵandarynyń  adamgershilik boryshy bolýǵa tıis.Qazaq tilin óńdeý erejesin tártipke keltirý jóninde Altynsarın bastaǵan isti ilgeri  alyp barýymyz kerek» degen. Taǵy bir toqtalyp ótetini bul jerde orys bilimin taratý degendi orys tilin taratý emes ,ıaǵnı sol orys tiliniń ádebıetiniń deńgeıine qazaq tilin jetkizý. Sol qarańǵylyqtan qutylý joly dep túsinýge bolady. Keıbir ultshyldar orys mádenıetinen shoshynsa, bular ondaı túsinispeýshilikke jol bermedi, kerisinshe durys jaǵynan qabyldaýdy, kerek jaǵyn ǵana qabyldaýdy uǵyndyrý úshin jasalǵan ıdeıa sekildi.

Álimbekqyzy Anel ál-Farabı atyndaǵy Qazuý 1 kýrs stýdenti

---