InfoHub Logo

Dinı bilim men ıslamdyq dástúrlerdiń qazaq otbasynda urpaqtan-urpaqqa berilýindegi erekshelikter: qazaq atalary men ájeleri ózderiniń balalaryna, nemerelerine: «Qudaıǵa sený kerek»,– dep týra aıtpaıdy; olar óz oılaryn dinı maǵynasy joq sıaqty sózdermen: «Bizdiń ata-babalarymyz solaı etken», «Bizdiń halqymyzdyń salt-dástúri boıynsha osylaı isteý kerek», – dep jetkizdi. Bul – dinge baýlýdyń bir joly. Al ekinshi bir joly mynadaı: balalarynyń, nemereleriniń minez-qulqyndaǵy keıbir qylyqtardy aıyptaı otyryp, úlkender din ilimderinen bastaý alatyn, ýaqyt óte kele oılaý jáne áreket etý stereotıpine aınalatyn tyıym salý ádetterin olardyń boıyna sińirip otyrady». Otbasy – bul tek týystyq jaqyndyqpen ǵana emes, «nanym-senimi, shyndyǵy, oı-sanasy», ortaq salt-jorasy men rýhanı dástúrleri de astasyp jatyr. Onyń ústine mańyzdy otbasylyq izgilik bolyp: boısuný, qulaq asý, jasy kishilerdiń úlkenderge, ásirese ata-analaryna sózsiz baǵynýy sanalady.

Bizdiń kózqarasymyz boıynsha, bul sózderde biz «halyqtyq ıslam» dep atap júrgen, sonyń arqasynda halqymyz tipti ıslamǵa qarsy qatal nasıhat órship turǵan ýaqytta da óz dinderiniń bulaq-bastaýlarynan baılanysyn úzbegen, onyń rýhanı qundylyqtaryna beriktigin saqtaǵan qasıet óte dál jáne qysqa tujyrymmen sıpattalǵan. Jánede dástúrli dinimiz ata-babamyzdyń kóp ǵasyrlyq danalyǵyna negizdelgen. Ábý Nasyr ál Farabı, Qoja Ahmet Iassaýı, Abaı Qunanbaıuly, Shákárim Qudaıberdiuly, Máshhúr Júsip ustanǵan dástúrli qazaq musylmandyǵyna basty negiz retinde soqyr senim emes, aqyl-parasat alynǵan. Atalǵan oıshyldardyń muralary zamanaýı Qazaqstan qoǵamynda týyndap otyrǵan din tóńirgeindegi máselelerge jaýap berýde óz ózektiligin joıǵan joq.

Din qaǵıdalarynyń senimdik jaǵyn dindes ulttar ózgerissiz qabyldaıdy, alaıda bir ulttyń dástúrin ekinshi ult kóshire almaıdy. Oǵan dinimizde májbúrlemeıdi. Qazaqy bolmystyń ózeginen jaralǵan óz qundylyqtary bar. Qundylyq-  qoǵamdaǵy qalyptastyrǵan, ǵasyrlar synynan ótip, asyldyǵyn, ómirsheńdigin dáleldegen rýhanı baǵdarlar. Sondyqtan qazaqtyń dástúrli qundylyqtarynyń eshbiri ıslam sharıǵatyna qaıshy kelmeıdi.

Qoryta aıtqanda, din men dástúr etene sabaqtas. Biz eldiń dástúrleri men mádenı normalaryna sáıkes keletin dinı sana qalyptastyrýymyz kerek.

 

Qojamqul Jansaıa

«Jambyl oblysy «Qazaqstan stýdentteriniń Alánsy» JQB tóraǵa orynbasary

---