InfoHub Logo

Ekologıa - adam men qorshaǵan orta arasyndaǵy baılanys. Iaǵnı, ekologıa belgili bir maǵynada jerdiń bolashaǵyna qatysty zertteýler júrgize alatyn jalǵyz ǵylym. Bul bizdiń ómir súrip jatqan ortamyz desek te qate emes. Alaıda osy ekologıamyz qurtylýda. Tabıǵatymyz lastanyp, planetamyz ekologıalyq apattyń kesirinen joıylýy múmkin degen sybys bar. Nelikten? Qalaı? Ol suraqtarǵa qazir jaýap beretin bolamyz.

Ekologıa qazirgi sátte eń ózekti máselelerge aınalyp otyr. Álem boıynsha da, Qazaqstan boıynsha da ekologıalyq máseleler kóbeıýde. Onyń birden-bir sebebi - adamdar. Ǵalymdardyń aıtýy boıynsha bizde klımattyq apattyń aldyn alýǵa nebári 3 jyl qaldy. Mysalyǵa, jaHandyq jylyný. Barlyq kontınentterde sýyq kúnderdiń sany azaıyp, ystyq kúnderdiń mólsheri artýda. Oǵan sebep - qazba otyndaryn jaǵý, aýylsharýshylyǵy, ormandardy kesý atmosferada parnıkti gazdardyń (kómirqyshqyl gazy, metan, azot oksıdi, ftorly gazdar) jınalýyna ákeledi. Bul gazdar kún energıasyn ózderine saqtaıdy, nátıjesinde atmosferanyń tómengi qabattary men jer beti qyzady. Al jer beti qyzsa, kóptegen qaýip tónedi:

• Jer silkinisi.
• Sý tasqyny, tolqyndardyń kúsheıýi.
• Daýyldyń bolýy.
• Sýnamıge ákelip soǵady.

Taǵy bir másele ol - qoqys. Qalanyń ósýi jalǵasýda, ómir súrý deńgeıi kóterilýde, al qoqystar kóbeıýde. Oǵan da sebep bizbiz, ıaǵnı adamdar. Adam áreketinen paıda bolatyn qoqystar aýany, sýdy, qorshaǵan ortamyzdy lastaýda. Qarap tursaq jan-jaǵymyz qoqystarǵa toly. Sony baıqaısyz ba? Sonyń kesirinen qanshama janýarlar, ósimdikter ólýde. Muhıttar qoqysqa toly. Mysaly, plasıkalyq qoqystar biz úshin jáı ǵana plasıkalyq bótelke bolǵanymen, jyl saıyn qanshama janýrlar, balyqtar ólip jatyr. Eger adamdar plasıkalyq zattardy tastaı beretin bolsa, onda muhıttarda balyqtardan qaraǵanda plasıkter kóp bolady. Sol sebepten, bir ret paıdalanatyn zattardan góri qaıta paıdalanýǵa bolatyn zattardy tańdaǵan jón. Ol ózimiz úshin de, qorshaǵan orta úshin de paıdaly bolmaq.

Qorytyndylaı kele, ekologıamyzǵa az da úles qossaq, áli talaı ǵasyrlar qorshaǵan ortamyz ómir súredi. Sol sebepten ekologıanyń mańyzy zor. Qorshaǵan ortamyzdy tazalap, ekologıamyzdy saqtaıyq!

---