InfoHub Logo

Qazaqılyqtyń qaımaǵy buzylmaǵan aýyldan bolǵasyn, atamyzdyń ańyz áńgimelerin estip, ájemizdiń etegin de aýnap ósken soń, adamgershilik qundylyqtardy boıǵa sińirip óstik. Shapqan jerden báıge alyp, atqan jerge  aty daryǵan kópshilikke qara altynymen  tanymal Saǵyz aýlynyń týmasymyn. «Tamyrdyń durys bolýy topyraǵynan» demekshi, osy aýyldan túlep ushqan árbir túlek óz orynyn taýyp, halyqqa qyzmet etýde. Árıne, munyń barlyǵy izdenis pen eńbekpen keldi.

«Bolar bala on besinde baspyn deıdi, bolmas bala otyzynda jaspyn deıdi» dep, bolar balanyń betin qaqpaı úlkender demeý bergen. Aýylymyzda da jastarǵa arnalǵan «Saǵyz jastary», «Júrekke jylý», «Iman jastary» syndy  birneshe erikti klýbtar ashyldy. Klýbtardyń negizi maqsaty turmys tirshiligi qıyn, múgedek jáne jalǵyz basty aýyl aqsaqaldaryna baryp, erikti túrde kómektesedi.  Budan bólek, aýyl arasynda konsertter, shaǵyn merekelik keshter uıymdastyrylady. Árıne, kesapatty keseldiń kesirinen biraz jumystyń basy toqtady. Sol ýaqytta jastardan quralǵan erikti klýbtar tegin betperdeler taratyp, jalǵyz basty qarttardyń úıine dári-dármekpen qamtamasyz etti. Erikti klýbta 15 – 29 jas aralyǵyndaǵy jetkinshekter jumys jasaıdy. Ózderińiz biletindeı Atyraý óńiriniń halqy qyzý qandy ári básekege qabiletti bolǵandyqtan jastar arasynda sońǵy kezde tulǵalyq damý sánge aınalǵan. Óńirimizdegi eń jas kásipker 15- 16 jastan bastalady.

Aýyldyq jerlerde stýdentter men oqýshylar kanıkýlǵa aýylǵa kelgesin ne ispen shuǵyldanaryn bilmeıdi. Aýyldyq jerler de burynǵydaı qyrýar sharýa joq. Barlyǵy tehnıkanyń moınynda bolǵasyn, aýyl- aýyl bolyp bet jyrtysý bolmaı ne istesin. Aýyl bolyp oılanyp, tolǵanyp jastyń kóńilin aýdarý úshin 2019 jyldan bastap joǵary da atap ótkendeı erikti klýbqa biraz jastyń nazary aýdy. Sonyń arqasynda burynǵyǵa qaraǵanda aýyldaǵy jastyń bos júrisi tómendedi. Qazirgi tańda kózi ashyq, kókiregi oıaý bilimdi azamattar men ımandy jastar aýlymyzda kóbeıýde.

Qazaq qashanda balasyn bireýge qorlyq qylma, jamandyq jasama dep tárbıeleıdi. Sonda qate kimnen? aǵattyq neden ketti?  Jarany jaba toqyp, jalǵan maqtaı bergennen  jaranyń jazylmaıtyny belgili.  Bul jalǵyz meniń aýylymdaǵy jastyń máselesi emes, elimizdegi barlyq  aýyl jastarynyń máselesi.

Keshegi karantın kezindegi baıqaǵanym elimizdegi aýyl sharýashylyǵyna da, qurylysqa da qazaǵymnan góri ózbek aǵaıynnyń eńbekqorlyǵy aıqyn baıqaldy. Shekara qalaı jabyldy, solaı óndiris toqtady. Syn bolǵan jerde  usynys  bolýy shart. Meniń  usynysym: aýyldyq jerde bos júrgen, jumyssyz jastardy erikti túrde agrarlyq jáne tehnıkalyq túrde oqytatyn arnaıy ortalyq ashylsa mundaı bos júris, oıyn- saýyq azaıyp, óndiris bulaı toqtamas edi.

Meniń ákemniń jeke iri bıznesi bar. Jaz mezgilin de kolej bitirgen jastardy shaqyryp, arnaıy praktıkadan ótkizedi. Bir jaǵynan eńbegin alady, bir jaǵynan tájirıbe jınaıdy. Ákemniń negizgi maqsaty: óskeleń jasty jatyp isherlikke emes, kerisinshe eńbek baýlyp, tórt- túlikti qalaı ósirý syndy t.b aýyl sharýashylyǵyna qatysty tájirıbesimen bólisý. Árıne, jalǵyzdyń shańy shyqpas demekshi,   kolej jastarynan bólek aýyldaǵy jumyssyz jastardy dánekerleýshi, elektrık, qurylys jáne mehanıka syndy mamandyqtardan dáris alatyn arnaıy ortalyq salynyp, bilikti mamannan sabaq alsa qoǵamymyzdyń damýyna septigin tıgizedi.

Endigi másele elimizdegi óz zamandastarym týraly sóz qozǵaıyn. Qazirgi kezde áleýmettik jelilerde ásirese osy karantın ýaqytynda tanymal qytaılyq «Tik – tok »  baǵdarlamasymen kóp jastar áleýmettik jelide ataǵyn shyǵardy. Balańyzdyń ártis bolǵany jaqsy ǵoı. Alaıda, beli yshqyryna yshqyry tizesine túsken kıim kıip, haıýansha jartylaı jalańashtanǵan qazaq qyzy ekran aldyn da sekeńdegenin kórseń, qanyń basyńa shabary anyq. Sonda qazaq qyzynyń boıyndaǵy ıba minez, namys ataqtan tómen bolǵanyma?! Osydan keıin qazaq qyzynyń  er adamnyń aldynda bedeli  túseri anyq.

Qoǵamdaǵy jastar arasyndaǵy taǵy bir másele, tepse temir úzetin eńgezerdeı qazaq jigitiniń óz bolmysynan jırenip, áıel bolǵysy keletini týraly teledıdardan da, áleýmettik jelilerden  de órip ketti.

Ata–anasynyń pikirinshe «Balamyz ózi biledi, bul onyń tańdaýy, áıitpese psıhologıasyna áser etedi.» dep túıindeıdi. Biraq shybyqty óz erkine jiberip ósirseń, qısyq óserin umytpaǵan jón. Barynsha óskeleń jas shybyqty qazaqı ári qatal tárbıemen ósirseńiz bolashaqta qor bolmasy anyq.

Mine, bul búgingi qoǵamnyń ashshy shyndyǵy. Kókeıimde kólkip turǵan sherdi tarqatyp, biraz qazaq jastarynyń jaǵymsyz tusyn qal- qadirim kelgenshe, ál- aýqatym jetkenshe jazdym. Bizdiń búgingi ár isimiz bolashaǵymyzǵa yqpal etedi. Sondyqtan zamandasym ár qadamdy aqylmen basaıyq!                                                                               

Aralbaı Kamshat

Ál – Farabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıteti Jýrnalısıka fakúlteti 1 – kýrs stýdenti

---