InfoHub Logo

Baıaǵy ótken zamanda Battal degen bir baıdyń Murathan, Asyl­han, Sabyrhan, Esilhan atty tórt uly bolyp­ty. Uldary erjetip, árqaısysy óz aldyna shańyraq kóterip, enshi bóliser shaqqa jetkende baı oıǵa qalady: «Álbette, perzentterim úshin dúnıe-múlikti aıamaspyn-aý! Biraq olar sonyń qadirin biler me eken?! Kúni erteń «áke maly balaǵa mal bolmaıdy» degenge saıyp, qolyna tıgenniń bárin tý-talaqaı shashsa she?! Onda esil eńbeginiń esh bolǵany da! Osy ýaqytqa deıin mańdaı terin tógip, tirnektep jınaǵan baılyqtyń beı-bereket aıdalaǵa aqtarylǵany-aý!.. Artynan barmaq tistep, shań qaýyp qalý dep osyny aıt!..

Osylaı tekke shashylýdan saqtanǵan Battal aldyn ala bala­laryn synamaq bolady. Ol bir kúni uldaryn jınap alyp: «Qa­raqtarym, men uzaq saparǵa shyǵyp baramyn. Kúndelikti tirshilik qamyn óz betterińshe jasaı berersińder», — dep árqaı­sysynyń qolyna bir-bir kúmis teńgeden ustatady.

Sodan syrtta úsh aı júrip eline oralǵan Battal balalaryn já­ne qasyna shaqyryp:

— Iá, qaraqtarym, jaǵdaılaryń qalaı, kim ne sharýa tyndyrdy? — dep suraıdy.

— Áke, jaǵdaıym jaqsy, — deıdi úlken uly kúlim qaǵyp. — Mi­nekı, bergen bir kúmis teńgeńizdiń qarymtasy...

Murathan usynǵan kúmis aqshalardy qolyna alyp, syńǵyrlata sanap shyqqan Battal:

— On-n... — deıdi kóńildene daýystap. — Al munyń mánisin qalaı túsindiresiń?

— Ózińiz bergen teńgeni birden aınalymǵa jiberdim. Qazir iri shaharlarǵa qatynaıtyn kerýenge ilesip, saýda-sattyqpen aınalysyp júrgen jaıym bar, — deıdi Murathan mán-jaıdy baıandap.

Úlken ulynyń isine súısingen baı:

— Seniń hal-ahýalyń she? — dep ekinshi ulyna burylady.

— Jaman emes, áke, minekı, bergen bir teńgeńizdiń qarymtasy... —
dep Asylhan bes kúmis aqshany Battaldyń alaqanyna salady.

— Durys-aq, balam, endi mánisin aıta ǵoı, — deıdi baı rıza pi­shinmen.

— Ózińiz bergen teńgege kishigirim ustahana ashyp, qazir turmys­qa qajetti buıymdar shyǵaryp jatqan jaıym bar, — deıdi Asylhan paıda kózin túsindirip.

— Bárekelde-e, munyń bir jaqsy bastama eken! — dep qýana qostaǵan baı úshinshi ulyna kezek beredi.

— Men bergen aqshańyzdy jer óńdep, baqsha salýǵa jumsadym. Tapqan paıdam ázirge, minekı... — dep Sabyrhan ákesiniń qolyna úsh kúmis teńgeni ustatady.

— Jaraısyń, balam, óte bir qajet sharýany qolǵa alypsyń! — dep kóńili marqaıǵan Battal tórtinshi ulyna sóz beredi.

— Á-áke, meniń sizge usynatyn eshteńem joq... — deıdi Esilhan kúmiljı sóılep. — A-aqshańyzdy b-bylaı... neti-i-p... jaratyp qoıdym-m...

Uldarynyń isterine mereıi ósip, álginde ǵana jaıdary otyrǵan Battaldyń aıaq astynan qabaǵy túsip ketedi.

— Eı, mińgirlemeı jóndep túsindirseńshi?! — deıdi ol qatýlanyp.

— Túsindirgende-e... Toı-tomalaqqa baryp... Qalaǵa bazarlap degendeı...

— Jeter, ármen qaraı jalǵastyrmaı-aq qoı! — deıdi Battal kenje ulynyń sózin kilt bólip.

Bir sát únsiz qalǵan baı ile tolǵana sóılep ketedi.

— Aınalaıyn Murathan, Asylhan, Sabyrhan, senderdiń júrek qalaýlaryńmen bastaǵan isteriń meniń kóńilimnen shyǵyp otyr. Ármen qaraı óz joldaryńdy tabatyndyqtaryńa senimdimin. Endi babalar dástúri boıynsha enshilerińdi bólsem deımin. Asylhan saǵan — on úıir jylqy, on kúre túıe, Murathan saǵan — bes tabyn sıyr, bes otar qoı, Sabyrhan saǵan — Qyzylbastaý, Kókbastaý, Aqbastaý — úsh bastaýdy jer-sýymen, qora-qopsysymen syıladym. Igilikterińe ustap, ósip-ónińder, eńbekteriń jansyn! — dep Battal aq batasyn beredi.

Sosyn eshqandaı úles tımeı, jigeri jasyp qalǵan kenje uly­na burylyp:

— Esilhan shyraǵym, kez kelgen ata-ana barlyq balasyn birdeı kóredi, ári eshqaısysyna jamandyq tilemeıdi. Saǵan eshteńe bólinbese, jek kórgendigim emes, enshi ıemdenýge seniń daıyn emestigiń. Sondyqtan áli de oılan, ómirdi zerdele!.. — deıdi tereń oı tastap.

---