InfoHub Logo

Qandaı jumsaq erkindiktiń samaly
Keýdelerge birlik otyn jaǵady.
Emin-erkin tórt túligiń jaılaýda,
Bulaq qyrda emin-erkin aǵady.

Shirkin-aı, Erkindiktiń Samaly betińe jup-jumsaq tıedi. Aımalap ótedi. Tynysyń keńeıip, keýdeńdi kere dem alasyń. Án salǵyń keledi. Aspanǵa samǵaýdy ańsaısyń.

Bul Erkindik Samaly (bas árippen jazylatyn) bizdiń betimizdi qashan jelpip edi? Bilem. Esimnen ketpeıdi. Áli kúnge deıin kóz aldymda. Ol 1991 jyldyń 10-shy jeltoqsany bolatyn...

Respýblıkanyń búkil halqy biraýyzdan Prezıdent etip saılaǵan Nur-Aǵanyń óz qyzmetine kirisýine arnalǵan Respýblıka Joǵarǵy Keńesi sesıasynyń saltanatty májilisine qatysýǵa shaqyrylǵanymdy estigende qýanyshymda shek bolǵan joq. Óıtkeni bundaı rásimge qatysý baqytyna ıe bolý árkimniń mańdaıyna jazyla bermeıdi.

Osy saltanatty májiliste tuńǵysh Prezıdent depýtattar men ár oblystan kelgen ókilder aldynda tuńǵysh ret Ant qabyldaýy tıis eken.

Alyp ushqan kóńildi kenet sý sepkendeı basyp tastaǵan habar keldi. Álgi biz ushatyn reıs janarmaı joqtyqtan Almatydan Aqtaýǵa ushpaı qalypty. Mássaǵan... kúndelikti qarapaıym reıs bolsa bir jón. Táýelsiz Qazaq eliniń tuńǵysh Prezıdentiniń Antyn alýǵa bara jatqan bildeı bir ólkeniń ókilderin ákelmek samoletti astanadan ushyrmaı tastaýdy qaı saqqa da júgirtip, alyp ushpa áńgimeler jelisine aınaldyrýǵa bolatyn edi.

Bul jerde bizderdi bastap bara jatqan jetekshimiz — Mańǵystaý oblystyq Keńesi Tóraǵasynyń orynbasary Dúısenbi Áripov sabyrlylyqpen «bulaı bolýy tıis emes, astanaǵa ushýdyń bar múmkindigin qarastyramyz» , — dedi. Habardy kútýge týra keldi. Qaı taraptan bolsa da, Almatyǵa baǵyt alatyn ózge reıs joq bolatyn.

Jetekshimiz oblystaǵy aeroflotty basqaratyn adamdy izdese taptyrmapty, sóıtip Almatynyń aeroportyna bir-aq shyǵyp mán-jaıdy túsindiripti. Sonymen uzyn sózdiń qysqasy, Sochı-Atyraý — Jambyl — Almaty marshrýtymen ushatyn samoletti Atyraý emes, Aqtaýǵa burǵyzypty.

Qyrsyqqanda qymyran irıdi degendeı, álgi samolettiń salonynda bárimiz túgel sıatyn oryn bolmaı shyǵypty. Bizden tórt adam qalýy kerek boldy. Bul jerde de álgi jetekshimiz maımóńkelemeı, birden oblystyń da óz aldyna terıtorıalyq ákimshilik ekenin, bul adamdardyń jaı saparmen emes, respýblıka ómirindegi saıası máni bar jıynǵa ketip bara jatqanyn, sondyqtan da eshkimniń de qalýyna bolmaıtynyn aeroport qyzmetkeri pysyqaı jas qyzǵa túsindirip (al álgi jas qyz tym pań edi), eger másele sheshilmeıtindeı jaǵdaıda ekıpaj komandırin ózine jolyqtyrýdy ótindi. Osy jerde bizben birge Aqtaý qalalyq Keńesiniń tóraǵasy da ushqaly tur edi. Ókinishke oraı, ol qalalyq Keńestiń tóraǵasy retinde sheshimdilik tanyta almady, onyń esesine aeroporttyń óz zańy bar, olarǵa ákimshilik júrgize almaımyn degendeı syńaı tanytty.

Ne kerek, bárimiz de álgi samoletke syıyp kettik. Erkindiktiń alǵashqy samaly bizge osylaı tuńǵysh ret aeroporttyń pysyqaı kishkene qyzyn uǵyndyrýdan bastap esti.

Joǵarǵy Keńestiń saltanatty májilisi tús qaıta, saǵat 3-te Respýblıka Saraıynda ótedi eken. (Bul burynǵy V.I. Lenın atyndaǵy mádenıet saraıy) «Qazaqstan» qonaq úıiniń dál janynda. Burynǵy «Qazaqstan» meıramhanasyn kárister arendaǵa alypty.

Káristerdiń ulttyq taǵamdary ǵana daıarlanady eken. Biz arnaıy talon boıynsha osy meıramhanadan tamaqtanatyn boldyq. Iilip-búgilip turǵan daıashy jas qyzdar men jigitter. Kelýshilerge qyzmet etýdiń adam tańǵalarlyq úlgisi bar. Ári tamaǵy da dámdi bolyp kórindi...

Saltanatty májilistiń de mezgili jaqyndady. Ataqty saraıǵa adamdar legi aǵylýda. Saraı aldynda uly Abaıdyń alyp eskertkishi tur. Janynda top-tobymen sýretke túsýshiler. Biz de sýretke tústik.

Abaı atanyń eskertkishi janyna toqtaǵan mashına ishinen bir top adam aq sary bas qoshqardy túsirip jatty. «Prezıdent Ant berip jatqan kezde qudaı jolyna shalynatyn qurbandyq», — dedi áldekim.

Joǵarǵy Keńestiń saltanatty sesıasy da ashyldy. Ýh, bul kúnge de jettik-aý. Keıin osy májilisten bergen reportajynda «Egemen Qazaqstan» bylaı dep jazdy: «Qazaqstan Respýblıkasy Joǵarǵy Keńesiniń bul májilisin kórgen de armanda, kórmegen de armanda. Bul kúnge jetken de bar, jetpegen de bar. Aq kıizge otyrǵyzyp, han kóterý halqymyzdyń sanasynda qalǵanmen, kózden bul-bul ushyp edi. Mine, óshkenimiz jandy, ólgenimiz tirildi. Qazaqstannyń jarqyn kúnin armandap ótken, sol úshin kúresken myń-myńdaǵan aıtýly azamattardyń, júzdegen qaıratkerlerdiń kókeıindegisi oryndaldy».

Tóraǵalyq etýshi Prezıdent Nursultan Nazarbaevty óziniń qurmetti ornyna otyrýǵa shaqyrdy. Búkil zal tik turyp, qol soǵyp qarsy aldy.

Prezıdent Respýblıka Konstıtýsıasyna jáne egemendik jóninde Deklarasıaǵa qolyn qoıyp turyp, halyq aldynda saltanatty túrde Ant berdi.

«Bizdiń kópultty respýblıkanyń halqyna qaltqysyz qyzmet etýge, pravolary men bostandyqtaryna kepildik berýge, Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdentiniń ózime júktelgen mártebeli mindetterin adal oryndaýǵa saltanatty túrde ant etemin».

Prezıdent óz ornyna baryp, sahna ashylyp, orkestr Respýblıka gımnin oryndady. (Óz gımnimizdiń derbes tuńǵysh oınalýy bolar, buryn eń aldymen Odaq gımni oınalatyn). Orkestr gımn oınap bolǵan soń, torǵyn sahna jaımen ysyrylyp, jabylyp kele jatty. Sahna áýeli joǵaryda ilýli turǵan Respýblıka týyn qaqty. Árıne, bul eshkim kútpegen oqys, keleńsizdeý oqıǵa. Tý otyrǵan Prezıdenttiń ústine qaraı qısaıyp qulap kele jatty. Osy sátte Nur-Aǵa asa sergek, shapshańdyqpen týdy qulatpaı ustap qalyp, óz tuǵyryna túzetip qoıdy. Sóıtip, tý qulamaı qaldy.

Osy kórinis jóninde «Komsomolskaıa pravda» óziniń 11 jeltoqsan kúngi 285-sanynda bylaı dep jazdy: «A posle obeda sostoıalos torjestvennoe zasedanıe Verhovnogo Soveta Kazahstana, na kotorom N. Nazarbaev dal klátvý Prezıdenta. Vo vremá zasedanıa nyneshnıı, s serpom ı molotom Flag respýblıkı, chýt ne svalılsá so svoego postamenta, Nazarbaev edva ýspel ego podhvatıt. Tak chto, eslı verıt v prımety, v Kazahstane skoro býdet ýtverjden ı novyı flag».

Al «Egemen Qazaqstan» gazeti óziniń 11 jeltoqsan kúngi 284-sanynda osy kórinisti bylaı tujyrymdady: «El ómirine tosyn oqıǵalar bolyp jatatyn sıaqty, bul jıynda da kútpegen oqıǵa boldy. Respýblıka gımni oınaǵannan keıin, sahna jabyla bergende, shymyldyq Qazaqstan týyn qaǵyp, Tý qısaıa berdi. Biraq Qazaqstan Týy qulamady. Ony Prezıdent Nursultan Nazarbaev qulatpaı ustap qaldy. Alǵashqyda «oıpyrmaı» degizgen osy oqys sátten biz úlken nyshan baıqadyq. Nursultan Nazarbaevtyń eshqashanda, eshqandaı sátte de Qazaqstan Týyn qısaıtpaıtynyna kámil sendik».

Iá, saltanatty májiliske qatysýshylardyń báriniń de kókeıinde «Týdy qulatpaı ustap qaldy, Nursultan eshýaqytta da qazaq Týyn qısaıtpaıdy, qazaq Eli ósip-órkendep, tarıh sahnasynda óziniń eleýli ornyn alýy tıis» — degen oı-pikir, berik senim ketti.

Iá, Qazaqstannyń juldyzdy saǵaty soqty. «Óz erkimen ózgege bodan bolǵan elden asqan sorly joq», — degen eken Seneka. Dál aıtqan. Al biz 70 jyl boıy Rossıaǵa óz erkimizben qosyldyq, bodan boldyq, rahatqa jettik dep bórkimizdi aspanǵa atyp maqtanyp keldik emes pe? Netken sorlylyq. Endi osy sorlylyqtan arylatyn, óz betimizben kún keshetin mezgil jetti. Meıli, memleketimizdiń qaz basqan kezeńi bolsyn, bir súrinip, bir turarmyz, biraq ýaqyt tóreshi er jetkizedi ǵoı, meıli, búl kezeń atyp kele jatqan tańymyzdyń raýany bolsyn, shyǵyp kele jatqan kún báribir tań atyryp, sáskesin, shańqaı túsin alǵa tosady emes pe? Demek, biz — bolashaǵy bar halyqpyz. Ómirden erte ketken ǵajap aqyn dosym, marqum Keńshilik Myrzabekov «Ár halyqtyń tarıh sahnasyna shyǵatyn óz kezeńi bolady, myń jyldyq merzim ishinde álgi halyq eń sharyqtaý bıigine shyǵyp, qaıtadan quldyrap, ózinen tómendegi halyqtar qataryna túsedi de, ekinshi biri bıikke kóteriledi. Qazaqtyń bolashaǵy alda, óıtkeni bizdiń memleketimizge 500-aq jyl, al alda áli 500 jyldyq jol jatyr ǵoı», — deıtin. Sol kúni dáýirleý jolyna bastar kóshbasshy, kósemimizdi biz taǵyna otyrǵyzyp qaıtqanbyz.

Kúnge bet alǵan kerýen ketip barady. Ol — Qazaqstan atty talaı azap pen tozaqty bastan keshirgen kónbis halyqtyń, sol azap pen tozaqqa moıymaǵan, rýhyn árkez bıik ustaǵan halyqtyń kerýeni. Láıim, Erkindik Samaly betten esken sapary sátti bolǵaı!

---