InfoHub Logo

Fransıa baspasózi – Fransıada gazet shyǵarý isi 17 ǵasyrda paıda bolyp, 1604 jyly alǵashqy gazet «Gazet Fransýaz» jaryq kórdi. Álemdegi eń alǵashqy jýrnal «Jýrnal de savan» degen atpen 1665 jyly Fransıada dúnıege kelgen.

1631 jyly Teofrast Renodo negizin salǵan «Gazet» aptalyq gazeti aqparattarynyń jan –jaqtylyǵymen, ádebı deńgeıiniń joǵarylyǵymen, uzaq ýaqyt úzbeı shyǵyp turǵandyǵymen erekshelenedi.  Sonyń izinshe, 1672 jyly jaryq kórgen «Merkúr galan» jýrnalyndaǵy taqyryptardyń jan – jaqtylyǵy, formalarynyń ártúrliligi, keıbir janrlardyń ushyrasyp qalýy - qazirgi jýrnaldarǵa uqsaıdy. Fransıa baspasóz tarıhyndaǵy alǵashqy jekemenshik jýrnal Per de Shamblen de Marıvonyń ıeliginde «Spektater yranse» degen atpen dúnıge kelgen. Al alǵashqy kúndelikti gazet «Jýrnal de Parı» jaryq kórgen tusta, Parıjde 27 gazet shyǵyp turǵan.

Qazirgi tańda Fransıada 100-ǵa jýyq aptalyq basylymdar shyǵyp turady.Tanymal basylymdary «Parı mach», «Famm Aktúel», «Ell», «Marı Frans», «Ekspress», «Pýen», «Nývel observater», «Teleset jýr». Sondaı-aq «Fıgaro», «Parızen», «Mond», «Frans-SÝAR», «Lıberason» sekildi ulttyq gazetter shyǵyp turady. Olardyń ishindegi eń bedeldisi jáne tanymaly 797 myń danamen taralatyn «Ýest-Frans» gazeti. Balalarǵa arnalǵan áıgili Fransıa jýrnaly «Pıf» komıkster jýrnaly bolyp tabylady. Ol 1969-1993 jyldary jáne 2004-2008 jyldary aralyǵynda shyǵyp turdy.

Búgingi fransýz jýrnalısıkasynda ashyqtyq, erkindik seziledi. Bul memlekette jýrnalıserge aıryqsha quqyq berilgen. Jýrnalıs pen sheneýnik sottasqan jaǵdaıda jýrnalısiń jeńý múmkindigi joǵary. Sondyqtan da, jýrnalıser qatelesýden qoryqpaıdy. Ashyqtyq degenimizge toqtalyp óter bolsaq. Máselen, bizdiń memleketimizdiń parlamentte talqylanǵan jıyndardyń keıbirine eshqandaı jýrnalıser shaqyrylmasa, Fransıada kerisinshe, basy – qasynda jýrnalıser júredi. Kez kelgen qoǵamdyq sharalarǵa atsalysa alady. Bul memleket baspasózinde «Senzýra joq» deýge de bolady. Álemdik reıtıń boıynsha bul memleket senzýrasyz memleketterdiń qataryna kiredi. Jýrnalısıkanyń salalyq túrleri óte jaqsy damyǵan. Sary basylymdardyń úles salmaǵy óte joǵary. Sensasıalyq jańalyqtarǵa jany qumar. Bul eldiń baspasóziniń taǵy bir ereksheligi – kez kelgen jańalyqty sarkazm arqyly jetkizý, ájýá etý.  Oǵan dálel Qazaqstanǵa kelgen Fransıanyń úkimet basshysyna japqan shapandy keleke etý, taǵy sol sıaqty.

Ál-Farabı atyndaǵy Qazaq Ulttyq Ýnıversıteti

Jýrnalısıka fakúltetiniń 2 kýrs stýdenti Meırbek Baıan Muratbekqyzy

---