InfoHub Logo

Qazaq ulty – Qazaqstannyń barlyq aýmaǵyn túrli shapqynshylyqtardan qorǵady. Qara Qytaıdyń (hıdan) shapqynshylyǵynan, Hİİİ-HİV ǵasyrlarda Shyńǵys hannyń jáne qaranıet Qoqan handyǵynyń shapqynshylyǵynan HVII-XVIII ǵasyrlarda «Aqtaban shubyryndy» jyldarynda jalmaýyz Jońǵarlardyń qyrǵynynan, XIX-XX ǵasyrlarda burynǵy sońǵy otarshyl Orys ımperıasymen táýelsizdik úshin qanshama júz ret shaıqasa júrip, ár ǵasyr saıyn ultymyzdyń jan sanynyń jarymyn qurbandyqqa shala júrip, óz terıtorıasyn saqtap qalǵan namysty qaharman ult.

Ótken tarıhymyzdy saralap kórsek, keńestik kezeńniń ózinde ózekti órter ókinishtiń bar ekenine kóz jetkizetinimiz anyq. Oıǵa tejeý tilge tusaý salǵan totalıtarlyq qatań tártiptiń saldarynan ultym, elim degen qaıratkerler «halyq jaýy» atanǵan qıly kezeńderdi bastan ótkerdik. Qazaq halqy Keńes ókimetiniń tusynda birneshe alapat  ashtyqty bastan keshirdi. Sonyń biri – 1921-1922 jáne 1932-1933 jyldardaǵy ashtyq edi. 1937 jyldan alash arystarynan bastap qanshama adamymyz Stalındik repressıanyń qurbandyǵyna aınaldy.

Jer jahandy shýlatqan Ekinshi dúnıe júzilik soǵysta qanshama jerlesterimizdi joǵaltsaq, soǵys aıaqtalǵan jyldardan keıinde qazaq ulty qanshama qıynshylyqtardyń qamytyn kıdi.

Táýelsizdik bizdiń mańdaıǵa basqan baǵymyz. Elimiz aman, jurtymyz tynysh bolsa bıyl jeltoqsanda Qazaqstan Respýblıkasynyń Táýelsizdigine 30 jyl tolady. Osy 30 jylda Tuńǵysh Prezıdentimiz – Elbasy N.Á.Nazarbaevtyń sara basshylyǵymen elimizde ǵasyrǵa tatıtyn aýqymdy ister júzege asyryldy. Shekaramyzdy shegendep, irgemizdi qymtap, dúnıe júziniń saıası kartasynan oıyp turyp oryn aldyq. Búkil álem Qazaqstan degen jas memleketti tanyp, onymen sanasatyn boldy. Qazirgi kezde 140-astam memleketpen dıplomatıalyq baılanystamyz.

Táýelsizdik jyldary jańa elordamyz – Nur-Sultan qalasy salyndy. Tarıhı Túrkistan qaıta túledi. Uly dalada júzdegen jańa kásiporyn ashylyp, ken oryndary ıgerilip, ekonomıkamyz damýdyń jańa arnasyna tústi. Halyqtyń ál-aýqaty  jaqsaryp, áleýmettik salalarda da túbegeıli ózgerister júzege asyryldy. Bilim berý, densaýlyq saqtaý salalary álemdik úderisterge qaraı jedel damyp keledi.

Táýelsizdiktiń arqasynda Qazaqstanda saıası turaqtylyqtyń qamtamasyz etilýi biz úshin basty qundylyq bolyp tabylady. Qazirgi tańda Qazaqstannyń qýatty derjavalardyń naq ortasynda ornalasýy, onyń munaıdan túsetin mol qory, eldiń kól-kósir tabıǵı baılyǵy kóptegen eldiń qýat kózine zárýligi elimizdiń halyqaralyq sahnada ózindik salmaqty orny hám saıasaty bar memleket ekenin kórsetedi. Elbasy N.Nazarbaev: «Qazir úlken memleketterdiń múddeleri Qazaqstanda túıisip otyr. Birinshiden bizdiń energıalyq resýrstarymyz úshin túıisip otyr. Oǵan Amerıka, Reseı, Qytaı, Eýropa jáne basqalary múddelik tanytýda. Al biz munda tek Qazaqstannyń múddesin kózdeımiz» – dedi.

Egemendik alǵan tusta naryqtyq ekonomıkaǵa birden kóshýdiń múmkin emestigin boljaǵan tuńǵysh Prezıdentimiz erekshe ekonomıkalyq jáne áleýmettik mańyzy bar iri kásip oryndardy sheteldik ınvestorlarǵa basqarýǵa berdi. Olarǵa talap qoıa otyryp, ónerkásip oryndarynyń túralamaýyn jáne jergilikti halyqtyń áleýmettik jaǵdaıynyń jaqsarýyn qamtamasyz etýge tyrysty. Halyqtyń birligi men yntymaǵynyń arqasynda óndiris órkendep, halyqtyń turmysy jaqsardy, qala men aýylda iri kásiporyndar qurylyp, joldar jasalyp, kem-ketigimiz tolyqty. Nátıjesi sol elimizdiń jalpy ishki ónimi jyl saıyn 5-6 paıyzdyq ósimmen ósip otyr. Elimiz halyqaralyq deńgeıde kósh bastamasa da jańaǵydaı kórsetkishter boıynsha damyǵan elderdiń arasynda aldyńǵy qatarda.

Otyz jyl ishindegi Qazaqstannyń qaı sala da bolmasyn jetken jetistikteri orasan zor. Sosıalısik qatynastarǵa negizdelgen josparly ekonomıkadan naryqtyq ekonomıkaǵa kóshý bizdiń elde qysqa merzimde iske asty. Qazir el sanasynda naryqtyq sana ornyǵyp ta boldy. Ekonomıkamen qatar qoǵamdyq ómirdiń barlyq salasy da azǵantaı ýaqyt ishinde naryqtyq qatynastarǵa beıimdeldi deýge bolady. Ultjandy kóshbasshymyz respýblıka taǵdyry óz qolyna tıgen soń, ǵasyrlar boıy uly armanǵa aınalǵan kúrmeýi qıyn máselelerdi sheshýge batyl kiristi. Ulttyq rámizderdi zańdy túrde bekitti, qazaq tilinde bilim beretin mektepter sanyn kóbeıtti.  Aqyry qýatty memlekettiń tól astanasy qasıetti qazaq jeriniń kindiginde, Eýropa men Azıanyń qushaǵy qaýyshqan qazirgi Nur-Sultan qalasynda oryn tebýi qajet degen sheshimge toqtady.

Prezıdentimiz Qasym-Jomart Toqaev: «Táýelsizdik – memleketimizdiń altyn dińgegi, derbestigimizdiń berik negizi. Tarıhy baı, tamyry tereń Qazaq eli úshin budan asqan qasterli qundylyq joq» – dedi.

Sondyqtan ata-babamyz arman etken Táýelsizdiktiń qadirin jan-tánimizben sezinemiz. Táýelsizdigimizdiń tuǵyry bıik bolyp, halqymyzdyń aman, kúnimizdiń beıbit te berekeli bolǵanyn tileımiz.

Bolat SAILAN, ál-Farabı atyndaǵy QazUÝ-nyń profesory, t.ǵ.d.

Altaı Aıaýlym, 1 kýrs stýdenti.

---