InfoHub Logo

Jansulý Qaraqoıshına muǵalimdik ýchılısheni bitirdi. Onda bala tárbıeleý týraly alýan túrli sabaq ótti. Odan keıin pedagogıkalyq ınstıtýt bitirdi. Keıingi kezde Qaraqoıshına Uzynaǵashtaǵy mektepte til men ádebıet mamandyǵy muǵalimdigine oryn bolmaǵandyqtan aýdandyq oqý bólimine ınspektor bolyp qyzmet istep júrdi. Inspektorlyq qyzmet júrip-turýdy, sartaban attaı basýdy tileıdi, sondyqtan jas balasy bar adamǵa munyń ózi sonshalyqty qolaıly bolmady. Jaǵdaıyn aıtqan soń Almaty oblysy, Jambyl aýdandyq oqý bólimi ony Uzynaǵashtaǵy balalar baqshasyna tárbıeshi etip jiberdi. Bul qyzmet barlyq jaǵynan da kelip tur. Ári balasyna jaıly, ári bilimine saı. Bul ıanvar aıynyń ishi bolatyn.

Naq osy kezde saı bolmaıtyn bir pále sap ete tústi. Balalar baqshasynyń meńgerýshisi Shestapolova ony qyzmetke alǵysy kelmeıtinin anyq ańǵartty:

— Siz osy kyzmetti istemeı-aq qoısańyz qaıtedi, bul bilimdi adamǵa laıyqsyz-aq,— dep máımóńkeledi Shestapolova.

— Joq, maǵan osy kyzmet ábden unaıdy,— dep kelte jaýap berdi Qaraqoıshına.

«Mynanyń ózi juǵa almaı turǵan qara kúıe ǵoı» dep oılady Shestapolova. Erteńine ol Qaraqoıshınany shaqyryp aldy da:

— Siz, qazir dárigerge baryńyz, toqishegińizden toqsan túrli kesel kezdesýi múmkin, sony teksertińiz,— dedi.

Ia, bul durys ta edi. Endi durys emes jeri qaısy deısiz ǵoı? Durys emes jeri sol — ol emhana qyzmetkerlerin Qaraqoıshınany qyzmetke jaramsyz dep tabýǵa jaǵdaılastyryp qoıdy.

Ondaı aramdyq oıynda joq Qaraqoıshına dárigerge keldi. Dárigerlerdiń bárinen ótip, «deni saý» degen sózdi aýzynan estip, anyqtama alyp, ishek-qaryn aýrýlaryn zertteıtin laboratorıaǵa keldi. Mundaǵy dáriger Goloshapova kerek analızdi de, kerek emes analızdi de alyp, keıin kelersiz dep jiberdi. Goloshapovany kúnde «erteń kelińiz» degenimen apta ótti. Qarakoıshına «nátıjesin qashan beresiz» degen suraǵyna jaman jaýap estidi.

— Infeksıa!

— Infeksıa?

— Múmkin emes,— dep oılady Qaraqoıshına,— eger ol aýrý bolsa, organızmi ete názik balam nege naýqastanbaıdy, oǵan nege juqpaıdy.

Óziniń aýrýlyǵyna dúdámaldanǵan Qaraqoıshına laboratorıaǵa qaıta kelip, dárigerge taǵy úsh ret kórinip, analız etkizdi. Biraq, nátıjesi qolyna berilmedi. Úsh apta taǵy ketti. Aqyry ol aýdandyq densaýlyq saqtaý bólimine osy jaılardy aıtyp shaǵym berip edi, munyń baǵyna bólim meńgerýshisi Krotkovskaıa til-aýzynan aırylyp qalǵandaı ún shyǵarmady. Aryz qaıda? Aryz aıaqsyz qaldy. Krotkovskaıa buqaranyń shaǵymyna qulaq aspan, qaıta aramza dáriger Goloshapovanyń «ishte ınfeksıa» bar degenine qulaǵyn tosyp, aýzyn ańqaıtyp otyra berdi. Sonan soń Qaraqoıshına dárigerge qaıta keldi. Ol kezdegi Goloshapova men Qaraqoıshınanyń arasyndaǵy sózdiń túri mynaý edi:

— Apyr-aý, dúnıe kúıip ketse de, nátıjesin berseń izshi.

— İshinde...

— Ne bar eken meniń ishimde.

— Pále bar eken ishinde, pále.

Aqyry Qaraqoıshına qatty ketken soń baryp qara páleniń beti ashyldy. Ol pále balalar baqshasyna jibermeý úshin jasalǵan eken. İsheginde «qaryn súzeginiń qurty bar, balalar mekemesinde isteýge bolmaıdy, emdeýdi kerek etedi» dep berildi anyqtama.

Mine pále, kerek bolsa! Ómir-baqı isheginde qurt bolýy túgil, ishine jel qarysyp kórmegen adamnan aýrý tabyldy degen soń ońaı ma? Ol aýrýhanaǵa bardy. Aýrýhana qandaı sebeppen ekenin kim bilsin, ony qabyldamapty. Endi ne isteý kerek? Búıte berse bul súzek qurtyn basqalardy qoıǵanda óz balasyna juqtyryp, ajal esigin ashýshy ózi bolar, Qaraqoıshına qatty qysylyp, oıǵa batty.

Naq osy kezde balalar baqshasynyń bastyǵy Shestapolova da úlken oıda otyr edi. Tosyn kelgen kóz kórgish bolady, en aqyry balalarǵa ákelgen sarymaıdan ilip aýzyńa salsań da pále salýy múmkin. Mundaı shaǵyn mekemede óz adamyń bolǵany qandaı jaqsy. Sondyqtan...

«Sondyqtannyń» aıaǵy belgili, Qyrǵyzstannan Kırılova shaqyryldy. Ol Qaraqoıshınanyń áýre-sarsańda júrgen kezinde balalar baqshasyna ornalasyp aldy.

Ne kerek, Qaraqoıshına aqyry Almatyǵa keldi. Dıspanserden úsh ret ótti. Tájirıbeli dárigerler mıkroskoppen myń aınaldyryp qarasa da, ishte, ishekte eshteme kórinbedi. Pále-jaladan aman bolyp shyqty. Sóıtip qarynda qurttyń joqtyǵyn dáleldeıtin anyqtamasyn alyp kelse, Shestapolova munyń ornyna kisi alyp, kóńilin demdep otyr eken. Qaraqoıshııa eki-úsh aı bosqa júripti, ishinde eshqandaı pálesi joq, kerisinshe, Shestapolova men Goloshapovanyń túpki búıeniniń qyryndysy ketpegen bolyp shyqty. Ol túpki búıende tamyr-tanystyq, týǵan-týystyq jatyr eken.

İs osymen bitkendeı edi, biraq endi qysymdy Qaraqoıshına Jambyl aýdandyq sovet atqarý komıtetiniń predsedateli Majarovadan kórip júr. Shestapolova basqaratyn balalar baqshasynda onyń eki birdeı balasy bar. Osyny paıdalanǵan Shestapolova Majarovaǵa sóziniń tigisin jatqyzyp, ótkizedi. Al Majarova Shestapolovanyń jeteginde ketip, «siz qyzmetten ketińiz, onda Kırılova isteıdi» degen basshy adamǵa laıyqsyz ári ushqalaq, ári óreskel sóz aıtady, «ińizdi» qosyp yzyldap, sypaıy bolǵansıdy.

Joq, Majarova joldas, jumystan aýrý-syrqaýy joq, adal adam ketpeıdi, kerisinshe isheginiń, túpki búıeniniń qyryndysy ketpegen adam ketýi tıis, jurt osyny qoshtaıdy.

1956

---