InfoHub Logo

Jahandaný - adamzatpen birge kele jatqan úrdis. Damý arqyly adamzattyń ómirine aıtarlyqtaı yqpal etedi. Jahandaný, damý, bolshaqqa degen qadamdar, barlyǵyda adamzat ómirin jeńildetý, qolaıly etý úshin jasalynyp jatyr. Adamzat oılap taýyp, qurastyryp, paıdalanyp, zıanyn tıgizip alyp ta jatyr. Bul taıǵa tańba basqandaı qazirgi tańda bolyp jatqan úderis. Iaǵnı, adamzat úshin  kúndelikti qalypty jaǵdaıǵa aınalyp bara jatqandaı.

Aıta keterlik, jetistikterdiń kóbisi tehnologıa salasynda keń óris alyp tur. Áleýmettik jeli aıasynyń keńeıýi, ony paıdalanýshylardyń kóbeıýi, turmysqa qajetti tehnıkanyń kúnnen kúnge sany ósip, ár salada paıdalanýda. Adamzatqa qanshalyqty paıdaly jáne jaǵymdy  bolǵanymen, basqa salalarǵa onyń ishinde, ekologıa salasyna sonshalyqty zıan keltirip jatyr.

Jahandanýdyń birden-bir jetistigi ol «EKSPO-2017» kórmesi. Osy arqyly elimiz ózge elderge tanyldy. Tek kórme arqyly ǵana emes sport jáne óner jaǵynan da jetistikterimiz  jeterlikteı. Osyndaı jetistikke jetý úshin qanshama adamnyń eńbekteri tógildi. Sol arqyly  jetistikterimizdiń sany kúnnen-kúnge ósip, álemdik dárejegede aqyryndap qol jetkizýdemiz. Qazaqstanda jeńil kólikter, uıaly telefondar, turmystyq jabdyqtar suranysqa ıe. Qoldanysy jaǵynan róli aıtarlyqtaı joǵary bolyp tur. Mysaly, adamdar kóliksiz júre almaıtyn, uıaly telefonsyz eshkimnen habar ala almaıtyn, tehnıkalyq turmys jabdyqtarsyz úı tazalyǵyn jasaı almaıtyn jaǵdaıǵa jetti. Osylardyń bireýi bolmasa ómirimiz qarań sekildi. Óıtkeni, biz ýaqyt ótken saıyn osy dúnıelerge táýeldi bolyp qalǵandaımyz. Táýeldi  bolýdyń  kesirinen ómirimizdiń máni qur bosqa ótip bara jatqandaı.

Pende bolǵan soń, ár nárseniń  ózimizge paıdaly, yńǵaıly, jaıly jaǵyn izdep jáne qalap turamyz. Ózimizge paıdasyn oılap júrip, zıany  qalaı tıip jatqanyń ańǵaramaımyzda. Jahandaný úrdisin qazirgi tańda eki tarapqa bólip qarastyrýǵa bolady. Birinshisi - ekonomıkalyq jahandaný, ekinshisi - mádenı jahandaný.

Birinshiden, jahandaný jalpy álem boıynsha bolyp jatqan úrdis. Sondyqtanda, barlyq adam bul úrdiske beıimdelýde. Ekonomıkalyq jahandanýdyń erekshelikteri-tilderdiń birkelkiligine qarsylyq, ár eldiń dini men mádenıetin saqtap qalý joldaryndaǵy revalúsıalar. Osy eki salanyń jıyntyǵy-saıası jahandaný. Bul salada halyqaralyq jáne aımaqtyq iri uıymdar erekshe ról atqarady. Osy úsh salanyń artyqshylyǵy - adamdar arasyndaǵy básekelestik, keıbir elderdiń  artta qalyp, múmkinshiliginiń azaıýy. Iaǵnı, damyǵan elderdiń osy úsh salada qarqyndy damyp, al álsiz elderge  múmkindik bermeýi. Bul da bir eldiń ózinen-ózi joıylyp ketýine sebep bolyp otyr. Jalpy osy dúnıejúzinde elder arasyndaǵy básekelestik kókke jetkendeı. Bir el ekinshi elden asyp túsetindeı jańashyldyqtardy oılap tabýda. Onyń  paıdasy men suranysy joǵary bolǵanymen, halyqqa tıgizer zıanyda joǵary ekeni aıdan anyq.

Qazirgi tańda halyq arasynda ózge elge elikteýshilik degen nárse basymyraq. Kóbine ózge eldiń ártisterine uqsaý, solar sekildi kıiný, shash úlgisin ózgertý jasóspirimder arasynda beleń alýda. Taǵyda bir aıta keterlik jaǵdaı ol ózge eldiń tamaǵyn shekten tys qoldaný. Bul túrli aýrýlarǵa, semizdikke alyp keletiniń esten shyǵarmaǵan durys.

Ózge tilge qyzyǵý bizdiń ana tilimizdi umyttyrýǵa ákeledi «Ózge tildiń bárin bil, óz tilińdi qurmette» - degendeı bizdiń ana tilimiz árqashanda birinshi orynda turýy tıis. Sondyqtan da, ózge tilge qyzyǵyp óz tilimizdi umytý bul úlken qatelik.

Jahandaný arqyly óz mádenıetimizdi, ulttyq  qundylyqtarymyzdy  dáripteý, nasıhattaý, keleshek urpaqqa jetkize bilý osy naǵyz jetistikterdiń biri. Osy jetistik jolynda aıanbaı eńbek etý, ár adamnyń óz qolynda.

---