InfoHub Logo

Qazaq qaýymy qashanda jas otbasyǵa jańa týǵan jas sábı sekildi asa meırimmen qaraǵan. Jas kelindi alǵash bosaǵadan attaǵan sátte qadaǵalap turyp oń aıaǵymen attatqan. Aldaǵy qadamy oń bolsyn degeni. Tórde otyrǵan atasy men apasynyń eń áýelgi sózi: “A, Qudaı til men kózden saqta!” bolǵan. Ne páleniń de sol ekeýinen keletinin jaqsy bilgen.

Qazaqtar jańa túsken kelinge suqtana qaramaǵan, ondaı-mundaı dep eshqashan synamaǵan. Tipti, ómir boıy óz kelininiń betine tiktep, bajaılap qaramaıtyn asa ınabatty atalar da bolǵan. Sondaı aqsaqaldyń biri aýylda toı bolyp jatqan kezde aldyna kelip ıilip sálem bergen jas kelinshekke: “Kóp jasa, qaı balasyń?” depti. Sóıtse ol túskenine bir jyl bolǵan óz kelini eken deıdi. Bul ázil bolsa da ádemi shyndyq.

Biraq, kelin men eneniń qatynasynda budan góri erkindik kóp. Ene jas kelindi jańa ómirge beıimdeý úshin, otbasylyq isterge tóseldirý úshin kóp nárseni úıretýi qajet. Mine, osy kezde ene kelinin ózimsinip artyqtaý sóıleýi keıde jóni kelgende ursyńqyrap ta alýy ábden yqtımal. Aqyldy kelinder enesiniń osy sózderin eshkimge de aıtpaǵan. Tipti, kúıeýine de syr bildirmegen. Al, osy synaqtan súrinetin kelinder de az emes. Enesiniń minezi men sózin kelini ózge bireýge biraýyz aıtsa, osydan órt shyqqan. Adamdardyń arasynyń buzylýyn tileıtin, bireýdiń tatý-tátti júrgenin kóre almaıtyn shaıtan pıǵyldy pendeler kelin men eneniń arasyna osy jalǵyz aýyz sóz arqyly-aq “ot jaqqan”. Kelin men eneniń kıkiljińi — jigiti men kelinsheginiń arasyna da salqyndyq ákelmeı qoımaıdy. Álbette, jigit óz anasyn durysqa shyǵarady, kelinshegi ózin jaqtamaǵany úshin oǵan kiná artady. Biraq, páleniń bári kelinniń sózge ergeninen bastalyp tur.

Ásirese, páleqorlar eki jastyń arasyn ańdyǵysh keledi. Jas kelin kezdeısoq bir erkekpen birge turǵanyn kóre qalsa ony jigitine óńdep, órshitip jetkizýge asyǵady. Iakı, jas jigit bir sáıkestikpen qyz-kelinshektermen oınap-kúlip turǵanyn baıqap qalsa osy ádettegi nárseni neshe qubyltyp, jas kelinshegine sybyrlaı qoıýǵa janyn salady (Al, musylmandyq sharıǵat boıynsha bireýdiń áıeli basqa erkekpen ońasha qalýǵa, syrtta sóılesýge bolmaıdy. Erkek te solaı bolýǵa tıis. Óıtkeni, Islam sharıǵaty otbasynyń tatýlyǵyn basty másele dep kóredi). Osydan qyzǵanysh týady, qyzǵanyshtan haıýandyq qylyq shyǵady, ol adamshyldyqty buzady. Súıikti paıǵambarymyz osynyń bárin mynandaı qasıetti bir hadıske syıǵyzyp aıtyp ketken: “Ósekshildik degenmiz — adamdar arasyndaǵy jaqsy qarym-qatynasty buzý maqsatymen, biriniń sózin ekinshisine jetkizýge qumarlyq”.

Sondyqtan da, musylmanshyldyqty bolmysyna sińirgen qazaqtar eki jasty sóz pálesinen saqtandyrýǵa baryn salǵan. Olar sábıli bolyp arasy bekigenshe anda-munda beısaýat júrgizbegen. Kelindi jyl tolmaı tórkinine barǵyzbaǵan. Aýyldastaryna jalǵyz-jarym jibermegen. Kelininiń kóldeneń sózge qulaq salmaýyn únemi eskertken. Óziniń de aýyzyna berik bolýyn ár kez esine salyp otyrǵan. Jas kelindi osyndaı ımandylyq jolmen tárbıelegen. Osylaısha musylman sıpatty qazaqtar jas otbasyn eń aldymen sóz páleden qorǵaı bilgen.

---