InfoHub Logo

Talqambaı úıiniń ishi tas-talqan: aýzy ashýly sandyqtary jaırap jatyr, biren-saran terimen Tystaǵan jastyqtary ottyń basynda, tor aldynda teńkıip jatyr, quman, shylapshyn, shelekteriniń bári domalap, úıiniń ishin sýmen shylqytqan...

Úıde Erman ot basynda kósilip otyr. Qatyny Jaıdary tóseginiń ústinde solqyldap jylap jatyr. Uljan báıbishe ashý kernegen pishinmen qoly qolyna juqpaı júndi shúıkelep jatyr.

— Baıy bar jalǵyz sen emes, taıaq jeıtin jalǵyz sen emes... Baıymyz ótken ómirimizde basymyzdan taıaq aıyrmaǵanda da ún shyǵarmaı, shydaıtynbyz... Betimen ketkendikti isteısiń,— dep báıbishe oqta-sanda shaptyǵyp qoıady.

Jylap jatqan Jaıdary tózeıin dese de, shydamady bilem: — Senen buzyq emes shyǵarmyn. Kóringenge shýdandy óziń úlestiresiń de, jalasyn maǵan jabasyń. Men seniń kúndesiń emespin ǵoı, — dep jylaý aralas óziniń aqtyǵyn bildirdi.

Báıbishe Ermandy salyp qaldy:

— Kórim, kórim!.. Qatyndy betimen jiberip otyrǵan sen — kórim... Sen yzǵarly adam bolsań, men óstip sóz estip otyrmas edim.

Ashýy qaıtpaǵan Erman Jaıdaryny tura taǵy tekpiniń astyna aldy.

* * *

— Tyr-r-r...

— Bireý keldi bilem, dalaǵa shyqsaıshy, mynaý sıqyńmen úıinde neǵyp otyrmaqsyń,— dep báıbishe Ermanǵa taǵy qadaldy.

Erman salmaqtanyp tura beremin degende esikten syp etip aýylnaı kirip keldi. Erman da, báıbishe de sasyńqyrap qaldy:

— Joǵary shyq.

— Nemene, kósheıin dep jatyrsyńdar ma?

— Myna balamyzdyń istep otyrǵany ǵoı, — dep báıbishe salmaqtanyp jaýap bergen boldy. Úıdiń ishiniń shashylǵanyna, Jaıdarynyń jylaǵanyna aýylnaı aıyryqsha mańyz bergen joq. Óıtkeni, ashýy qurǵyr kernep kelgende ózi de qatynyn júndeıtin. Bu da sonyń biri ǵoı dep oılady. Sondyqtan ol óziniń jumysyna kiristi.

— Keshe aýyldyq jıylys bolyp edi. Qalada áıelder jıylysy bolady eken. Bizdiń aýylnaıdan 7 áıel saılanbaqshy edi, sonyń birine Jaıdaryny uıǵardy...

Báıbishe shoshyp ketti:

— Qaıdaǵy sumdyqty shyǵaryp júrgenderiń ne? Jiberseńder, ózderińniń qatyndaryń joq pa? Atasy basqa dep bizdi qorlaǵylaryń keledi ǵoı...

— Joqqa ashý shyǵarmaqshy, saılasa saılaı bersin, qatyndy kim jibereıin dep otyr, — dep Erman kúsheıeıin dedi.

Jaıdary basyn kóterip aldy:

— Jibermeıtin senbisiń? Baram! Qaıtsem de baram!.. Shesheńniń azǵyrǵanyna erip kókala torǵaıdaı qylyp urǵanyńdy tórelerge aıtam! — dep baspalata bastady.

Erman da, báıbishe de jym bolyp, sózderin qoıa qoıdy.

Aýylnaı araǵa bitim esebinde sóz aıtty:

— Jalǵyz Jaıdary emes, Sylqymnyń da qatyny barady, Aıjan da barady... Baryp qaıtsyn...

Erman áldenege qorqaıyn dedi. Aýylnaıdy attandyrýǵa ere shyǵyp aqyldasyp edi.

— Kóp ortadan saılaǵan soń jibermeseń, jazaly bolasyń,— dedi.

Aýyl aqsaqaly Tynymǵa baryp jolyǵyp edi.

— Saılanbaýy kerek edi. Saılanyp qoıǵan soń aparmasań, birdemege ushyrap júrersiń,— dep, o da jaqyndyq qalyppen aqylyn aıtty.

Endigi keńesetin sheshesi. Sheshesi jibermeý jaǵyn qoldasa da, birer orys kelip álek shyǵara ma dep qoryqqanynan pálendeı o da eshnárse aıta almady.

— Qudaıǵa syıynyp aparyp kel, — dep aqyrynda rızalyq berdi.

Jaıdary sıezge júrerde, enesi: "qaraǵym, kelin" dep mápelep, arbaǵa kóterip mingizgendeı boldy.

* * *

Ózen boıyn órlep par atpen Jaıdary men Erman kele jatyr. Ekeýinde de ún joq. Ekeýiniń de oılaıtyny sıez. Erman "sıezde qatyn búlik shyǵaryp, sabaǵanymdy aıtyp, ózimdi jazaǵa ushyratpasa ıgi edi",— dep oılaıdy. Birneshe jyldan beri otasyp júrgen áıeli bolsa da, buryn syryn jasyrmaı aıtyp, senip júrse de, naq búgin senýden qalǵan tárizdi. Buryn Jaıdaryǵa ózin qoja dep sanasa da, qazirgi saǵatynda Jaıdaryny ózine qoja dep sezerlik halge kelgen...

Jaıdarynyń oıy ekinshi jaqta. Eldiń qatynynyń bári úıinde otyrǵanda óziniń sıezge ne sebepti shaqyrylǵanyna tańdandy. Shynynda, sıez degen sózdiń ne ekenin bilýdiń ózi qıamet bolyp keledi. Sıez — oıyn ba, álde jurtty jınap alyp jumysqa salatyn jer me?

Jaıshylyqta shaqyrtsa, Jaıdarynyń barmaımyn dep aıtýy anyq edi. Baıynan taıaq jep, yzalanyp, kegin nemen alamyn dep jatqan ústine týra kelgen soń, bir ret atyn qınatsa da ashýy qaıtatyn sekildi kórinip edi. Sondyqtan baramyn dep ójettengen bolar.

Kóńilinde túıtkelengen jumbaq "sıez" bolǵandyqtan, sıezdiń jaıyn Ermannan surap bilýge oılasa da, úndemeı kele jatqan soń, ashýlanyp keter dep oılap, batyrlyǵy barmady. Áıtpese "sıezdi" jumbaq qylyp qaldyrýdy laıyq kórmeı, syltaýratyp sóz qozǵady.

— Biz qaıda baramyz?

— Sıezge baramyz.

— Sıeziń ne?

— Sıez — jıylys.

Sıezdiń tolyq maǵynasyn Ermannyń ózi de bilmeıdi. Tek jurttyń bas qosatynyn ǵana sezedi.

Erman sózge kiristi.

—... Biraz jyl birge ómir súrdik. Arazdyq, tatýlyǵymyz retine qaraı bolǵan shyǵar. Biraq ony kek qylmaı, jarasyp kete berýshi edik qoı... Bul joly da sonyń biri ǵoı deımin. Sıezde pálen-túgen dep meni renjitip júrmegeısiń!

— Jarar! — dedi Jaıdary.

Budan bylaı ekeýi ashylyp, oıyn-kúlkige kirdi.

Jaıdary men Erman sıezde boldy. Jınalǵan qatyndardy kórdi. Qaladan kelgen ókildiń birtalaı sózin esitti. Onyń sózine qaraǵanda Ermanǵa tań atý joq. Sıez aıaǵynda Jaıdary qaladaǵy sıezge baratyn bolyp saılandy. Ermanda ún joq. Qaıda saılansa da apara berýge moıyn usynǵandyǵyn bildirip otyr.

Sıezge sıez jalǵasty. Ádeıi saılasa da, qaljyń esebinen saılasa da aýylnaı Jaıdaryny saılamaı qaldyrmaıtyn boldy. Jaıdary aýyldyq keńestiń múshesi boldy. Oblystyq jıylysqa ókil bolyp baryp, járdem komıtetiniń tóraǵasy bolyp aldy. Úıde turýynan túzdegisi, jumystaǵysy kóp boldy. Enesi de, baıy da burynǵydaı ursý, sógý, urýdyń ornyna alaqandaryna salyp mápeleıtin boldy.

Jaıdary el jumysymen júrip kelgende bazardan kelgendeı aldynan júgire shyǵatyn boldy.

---