InfoHub Logo

Men tompańdap papamnan qalmaı kelem. Papam arshyndap aıańdaıdy. Sońynda men baryn umytyp ketken shyǵar. Balyq jumysy asyǵys jumys jáne ala kóbeńnen jınalatyn bir qaýyrt kásip qoı. Baıqaımyn: andaǵy-mundaǵy kózge shalynǵansha sý basyna jetý kerek, sondyqtan da búgin papam saqardan turdy. Borsańdap terleı bastadym. Aıaqta kıiz baıpaqty etik, basta qulaqshyn, ústimde kúpi. Jyly kıinbese de bolmaıdy. Muz ústi sýyq.

Aqyryn júrse-etti deımin ishimnen. Biraq papama jáı júr deýge batylym barmaıdy. «Júre almasań nege erdiń» deı me dep jasqanam. Árıne nege erdiń dep aıtpaıdy papam. Óıtkeni, meni ertip júrýdi ishi jaqsy kóredi, tek atamnan qorqady. Óıtkeni men atam balasymyn ǵoı — óziniń tizesinen basqa jerge otyrtpaı, papama da súıgizbeı ósirgen balasymyn ǵoı. Sondyqtan atam men ájem aldynda balam deý túgil, betimnen de súıip kórgen emes. Ońashada ǵana súıedi. Onda da jan-jaǵyna qarap alyp óbedi betimnen.

Jatarda:

— Men de balyqqa baramyn, áje,— dep qyńqyldaı bastadym.

Papam maǵan qarap jymyń etti de úndegen joq. Al, meniń tilegimdi eki etpeıtin ájem:

— Atańnan sura,— aınalaıyn. Atań jiberse bara ǵoı,— degen.

Atam aldymen tamaǵyn bir kenep alyp, uzynsha aq saqalyn salalaı tústi. Sóıtti de qyńqyldaı bastaǵan meniń mańdaıymnan bir sıpap ótti; taǵy da tamaǵyn kenedi. Al papam jymyń-jymyń etedi, biraq teris aınala beredi.

— Tońyp qalasyń ǵoı,— dedi atam, birazdan keıin.

— Ata, tońbaımyn,— deımin erkelep, súıkene túsip.

— Jylymǵa túsip ketersiń, qaraǵym.

— Joq, ata, túspeımin — deımin, endi atamnyń sanyn qushaqtaı túsip.

— Sabaǵyńnan qalyp qoıasyń.

Oǵan da jaýap taptym:

— Ata, shaıǵa deıin qaıtyp kelemin.

Basymnan bir sıpap, mańdaıymnan bir súıip aqyrynda atam kóngen bolatyn.

— Jaraıdy,— degen ol aqyryn ǵana.

Mine, sol ertip shyǵýǵa ózi de qumar papam sońyndaǵy maǵan bir qaramaıdy. Jylarman bolyp kelemin, aıaǵymdy júgire basamyn, jete almaımyn. Kıim qalyń: kúpiniń ishinde beshpent bar, beshpenttiń ishinde túbit shulyǵym. Ájem tońyp qalasyń dep shulyqty beshpent ishinen orap jáne onyń ushyn qaıyryp ákelip belimdi tas qylyp baılap tastaǵan. Ózen de alystap ketken sıaqty. Buryn jurt bir shaqyrym jer deýshi edi... Ne kerek terlep-tepship, jylarman bop býlyǵyp, bir kez jaǵaǵa da jettik.

Men «ýh» dep otyra kettim.

— Sharshap qaldyń ba, balashka,— dedi papam maǵan endi ǵana moıyn buryp.— Dem al.

Bir jaǵy terlep býlyǵyp, bir jaǵy aqyryn júrmegenine ishten tútep, men papama jaýap bermedim. Ol da maǵan endi qaıtyp moıyn bura qoımady — óz jumysy ózine jetkilikti emes pe! Dala jaryǵaıyp qaldy — biz úıden shyqqanda aınala qap-qarańǵy, aldymda kele jatqan papamnan ǵana kóz jazbaı otyrǵanmyn.

Muz ústi aınadaı, kókpeńbek. Jaltyrap jatyr. Ózenniń eki jaǵasynda syldyraǵan qamys bar. Jazdygúni kók maqpalmen kómkerip qoıǵandaı edi. Qazir seldirep, aqseleý tartyp tur jáne qurlyqqa shyǵyp qalǵan. Papam muzdy oımaı-aq ústinen úńilip qarap, qamystyń arǵy kóbesin jaǵalap ketti.

Balyq kózdiń qurty, deıtin ájem,— áýeıi qylady. Áýeıi qylsa da qyzyq qoı. Qarmaqpen alǵanyń da qyzyq, yrǵaqpen ilgeniń de qyzyq. Árıne men qarmaq sala bilip, alabuǵa men shoraǵaıdy jazdygúni jaǵaǵa tors etkizip laqtyryp otyrsam da, yrǵaqpen sazan ilýdi úırengenim joq, ilip kórgenim joq. Bul úlkenderdiń kásibi, bizge áli erterek. Sonda da sý astyna úńilip aqyryn syzyp kele jatqan sary sazandy kórip qalǵanǵa ne jetsin! Kórgen balyǵyńdy óziń ile almasań, ákeńe aıtasyń mine-mine,— dep sybyrlap, qolynan jeteleısiń ǵoı.

Shydamadym: belbeýimdi sheship jiberip, qulaqshynymdy túrińkirep alyp, men de muzǵa úńildim. Papam qarap ketken jerde ne bola qoısyn, sonda da sý astyn kózben tintip, tamashalaı bastadym. Kóz toqtatyp qarańqyrasań aınala jarqyrap jatyr: bir jeri baldyrly. Bir jeri ashyq. Asty tup-tunyq, keı jerdiń kók sazy da kórinip jatyr. Muzdyń qalyńdaǵy eliden artyq bolmas — terezeniń áınegi sıaqty — arǵy jaǵyndaǵynyń bári qasyńda tur. Bir jerdiń qopasy kóterilip kelip, tóbege tıip keterlikteı muzǵa óte taıaý tur — qopanyń ıt sadaǵy men aıyl qoǵasy muz betine shyǵyp ketýge jantalasady. Osyndaı bir sý astynyń sıqyrly álemin ústinen úńilip qarap, tuńǵıyq túbin tamashalap, jaǵanyń uıysqan baldyryn qolymmen jazǵandaı tońqaıyp jatqanda, papamnyń kishkene baltasy muzǵa tyq-tyq ete qaldy. Men basymdy kóterip aldym; eń qyzyǵy osy ǵoı: muzdy tesip jylym oıdy degenshe — sary sazandy sý astynan salań etkizdi deı ber. İńirdegi qyńqyl, túngi shala uıqy, erteńgi jyly tósekti tastaı júgirý, ákeme ere almaı qorbańdaý — osy qyzyqtyń lańy emes pe?

...Papam shekpenniń etegin qaıyryp búrkene salyp, jylymǵa úńile qalǵan. Men qasyna jetip kelgende yrǵaǵy sýǵa zýlap enip te bara jatty. Jaýyryny qıǵashtalyp, papamnyń qoly ebdeılene bastady. Al, shanyshqysy qasynda muz ústinde jatyr. Uǵa qoıdym: samarqaý sazan joǵaryda tur, bolmasa aqyryn jyljyp qozǵalyp barady. Mundaıda yrǵaq kerek. Shanyshýǵa bolmaıdy. Jerde jer baýyrlap jatqan sazandy ǵana shanshady. Bul da tamasha qyzyq qoı, jatqan sazanǵa qaraǵaı sapty úsh tarmaqty shanyshqyny sol qoldyń ýysynan ótkize aınytpaı syrǵytyp, oń qolmen tómen jibere beredi. Sazanǵa shanyshqy tónip bir qarys — eki qarys qaldy-aý degen kezde oń qoldy qulashtap kóterip alyp, beldemeden «kirsh» etkizedi. Sazǵa tyqqan sazan bulqynyp shanyshqynyń sabyn bulań quıryqqa sala bastaıdy. Sol sátte shanyshqy sabyna súıeı sý túbine syrǵytqan yrǵaq túırelgen sazandy qapsyra ilip, joǵary muz betine shyǵady... Al, qazir papam sazandy shanyshpaı, ilgeli jatyr. Men kelip:

— Papa!—degende, ol sazandy ilip alyp, ushyp túregeldi. Kózdi ashyp-jumǵansha jylymynan sýyryp alyp balyǵymen qosa yrǵaqty muz ústine silkip qaldy. Qońyr jondy jumyr sazan shyǵyrshyq atyp syrǵanap ketti, men de umtylyp baryp onyń ústine qondym. Qapelimde ustatpaı, qolǵa turmaı sýsyp ketti. Ekinshi umtylǵanda ol ashýlanǵan adamsha, muzdy quıryǵymen shapalaqtaı bastady. Meniń dármensizdigimdi kórip papam sazandy jelkesinen bir-aq qysyp aldy da, jelbezeginen tizbekti ótkize saldy.

— Má, súıre. Saq bol jylymǵa túsip ketpe,— dedi maǵan sybyrlap.

Sóıtti de eki attam jer júrmeı papam muzǵa qaıtadan úńildi, baltamen taǵy da tyqyldata qaldy. Men «Ia, sát!» deımin ishimnen. Bul jer sazannyń júrip kelip jatqan jeri de,— já jatýǵa bet alǵan qonaqtar orny bolsa kerek. Papam yrǵaǵyn jańa jylymǵa taǵy zýlatty — taǵy bir toq jondy balyq sýdan sopań ete qaldy. Torsıǵan qos qońyrdy muz ústimen súıreı jóneldim. Bul joly ony tizbekke ózim tizdim jelbezeginen.

Uzamaı tizbegim qońdanyp qaldy. Beseýin ilgenshe qomsynyp, tizbegim olqy turǵandaı kórinip edi. «Taǵy bir ekeýin ilse ıgi edi» dep papamdy óksheleı túsip edim, al sazan sany onǵa qaraı baryp qalǵanda ony súıreýdiń ózi kúshke túse bastady. Ózenge kele jatqanda papama ere almaı terlesem, endi sary sazandy súıreı almaı sastym. Bir-bireýin qos qoldap kóteretin sary qasqa balyq zildeı, qardy taldyryp barady. Onyń ústine sýdan jańa shyqqandary tizbekti julqyp týlap, talǵan qaryńdy onan ári taldyrady. Keıbireýi quıryǵymen muz sabalaǵanda oǵan qalǵandary qosyla ketedi — tizbektiń tıegin syndyryp, ózin úzip keterlik.

Keshikpeı berekem qasha bastady. Júrisim ónbeı qoıdy, arqam da sý bolyp ketti. Jáne erteńgi aıaz qoldy da qaryp barady — sýdan shyqqan balyqty tizemin dep qolym, jeńim sý bolyp, barmaq bitken úsip ketti, shydatarlyq emes aýyzǵa salyp úrgilep alsań — ýdaı ashyp janyńdy shyǵarady.

Papamnan qalyp qoıdym. Ol túbekti aınalyp bara jatty. Endi qaıtem dep qysylǵan kezde, taǵy da ilgen eki sazanyn shanyshqynyń tarmaǵyna túırep maǵan qolyn kóterdi: «Júr-júr!»— dep ymdaıdy. Júrmeıin degen oı joq — átteń dármeniń az. Meniń adymym ónbeı kele jatqanyn kórip ol qarsy júrdi.

— Iá, balashka, aýyrlap kelesiń be? Qazir,— dep shanyshqydaǵy sazandy tizbektegige qosty da,— myna jerge tastap ketelik. Áıtpese qolyń úsip keter,— dedi.

Sóıtti de, jalma-jan bir shoǵyr qamysty ýystap alyp, tizbekti soǵan baılady. Ústin aıyl qoǵa julyp búrkep, kózden tasa etti. Sodan keıin meniń belbeýimdi durystap býyndyrdy, qolymdy ýqalap jylytty, beline qystyrǵan teri bıalaıyn berdi.

— Ana qyrmen júgirip jylynyp al!— dep betimnen óbip, ózi túbekke qaraı ketti.

Maǵan jylynýdyń keregi joq edi. Shydatpaǵan qol bolsa — oǵan endi teri bıalaı bar. Teri bıalaı qandaı jyly!

Qorbańdap qyr basyna shyqtym da, papam árilegen soń oıǵa qaldym. Papamnyń bet alǵan túbegi naǵyz túbek: ózen tik burylyp arqaǵa qaraı aǵa túsedi de áýdem jerge barmaı-aq shyǵysqa qaraı oralyp ketedi. Muzben júrgen kisi biraz jer aınalyp ketpekshi de, al qurlyqpen kesip túsken adam tótesinen tez jetip muzdaǵyǵa qarsy shyqpaq. Men de papamnyń qarsy aldynan shyǵaıyn dep túıdim. Óıtkeni, papamdy qýyp otyrý qıyn, ol jetkizbeıdi jáne men taǵy da terlep-tepship ketem ǵoı. Túbektiń ókpe tusyn ońaı-aq tez kesip tústim. Papam áldenege aınalyp kesheýildep qaldy. Oılaımyn: «Taǵy da sazan ilgen shyǵar»,— dep. İlse ilsin. Maǵan keregi de sol sazannyń ilingeni. Úıge qaıtqan soń: «bizdiń balanyń joly boldy», «óziniń qanjyǵasy qandy», «bul shyqsa qur qol qaıtpaıdy»,— dep maqtamaı ma! Jáne balyq kóp ilinip, qar túskennen keıin ony bir shana etip tıep bazarǵa aparsa — qoıyn-qonyshyń kámpıtke tolmaı ma! Papam maǵan qalaǵa barǵan saıyn bazarlyq ákelmegen sapary joq. Balyq satqan joly qaryq bolyp qalamyz!

Týra júrip muzǵa qaıta túskennen keıin, taǵy da sýǵa úńildim. Bul joly muzdy papamnyń bıalaıymen úıkep-úıkep betin jaltyratyp jiberdim. Kádimgi aınanyń betin súrtip jibergendeı jarqyrap ketti, Astyndaǵy álem de shaıdaı ashyq, biraq qamystan arǵy aıdyn beti jar qabaq shappa eken — qaraýǵa dátiń shydarlyq emes, qudyq túbindeı, shyńyraý...

Tastaı berip qamysqa qaraı eńbektedim — taıyzym jaqsy, túbine qol jetkendeı, qaýipsiz. Sazan da osyndaı jerde jatady ǵoı. Azdan keıin júrek toqtatyp, papam sıaqty etegimdi túrip basyma búrkenip — tońqaıyp qarap jatyrmyn. Bir kez...

...Áýeli óz kezime ózim senbedim: múmkin emes! Sonshama úlken balyq quıryǵy bola ma! Qozǵalyp tur! Balyq quıryǵy tap astymda tur! Basymdy tez kóterip aldym. Áldenege júregim sý ete qaldy. Jan joq qasymda. Endi ne isteımin? Papam qashan keledi, álde júgirsem be eken?..

«Eger balyq bolmaı shyqsa»... degen kúdik týdy. Papam aıtqany bar: balyq kórseń saspa anyqtap qara,— dep. Sý astynda jatqan japyraqpen kók baldyr az ba! Onyń bári de jandy nárse sıaqtanyp qybyrlap, qozǵalyp, teńselip turady ǵoı.

Muzǵa qaıta úńildim. Balyq! Sóz joq balyq! Balyq bolǵanda — naǵyz jaıyn. Jaıynnyń quıryǵy. Jup-jumyr, kindikten keıingi qara qoshqyldanǵan kúdis dene jińishkerip baryp taraq quıryqqa aınalǵan. Al kindik, keýde, bas, qos aıdar qaıda?! Ol qandaı? Myna quıryq jaqtyń ózi kishigirim órmekteı, qyrlanyp, jaldanyp jatyr. Túregeldim de oń qolymdaǵy bıalaıdy muzdyń ústine qoıa saldym. Ekinshisin eki adym ilgeri júrip, osy qos kindik tusy-aý degen jerge qoıdym. Sóıttim de eńbektep jaǵaǵa shyqtym. Shyqtym da papama qaraı júgirdim. Men júgirmesem de bolady eken, shanyshqyǵa tumsyǵynan ilgen dáý sazanyn salaqtatyp, oń jaqtaǵy aınalmadan papamnyń ózi de shyǵa keldi. Meni kórip ol da qýanyp ketti — ezý tartyp keledi. Keıinde qalyp qoımaǵanyma máz, Men aptyǵyp-úptigip:

— Papa, jaıyn!.. dáý jaıyn... taraq quıryǵy etekteı,— dep sózime shashalyp jatyrmyn.

— Iá, qaı jerde?

— Mine, myna jerde... Belgige bıalaıymdy tastap kettim...

Papam asyǵar emes.

— Jaıyn deısiń be? Tizbektegi sazandaryń qaıda, bireý súırep ketken joq pa?– dedi.

 

— Sazan ornynda, papa. Myna jaıyndy ilseń...

— Saspa. Buıyrsa ilermiz ony da.

— Úlken! Sumdyq úlken, papa...

— Qaraıyn, jaıyn degeniń baqa bolyp júrmesin, sý astynan ol da kózge dardaı kórinedi.

— Oıpyrym-aý, dáý dedim ǵoı. Mundaı jaıyndy eshkim ilmegen shyǵar...

— Jaraıdy, aınalaıyn. Biraq, jaıyn saq keledi, úrkip ketpesin.

— Men eńbektep jaǵaǵa shyǵyp kettim. Dybys bergenim joq... Papamdy jetektegendeı ilgeri umtyla tústim. «Qudaı bir jónin berip, ilip alsań jurt aýzyn ashar» deımin ishimnen.

— Aqyryn, balashka, aqyryn. Jaıyn saq keledi, men ózim qaraıyn.

Bıalaı jatqan jerge bir úńildi de papam meniń betime qarady. Júzi jymyń etkeni óz aldyna, basyn da shaıqap qaldy. Bul árıne tań qalǵannyń belgisi. Ekinshi bıalaı jatqan jerge taǵy úńildi, eptep ornynan turyp ilgeri júrdi, eki attam jerge qaıta úńildi. Bul jerge sál toqtap, shekpen etegin búrkeı tústi basyna. Sóıtti de, baltasyn muz ústine qoıa salyp, aqyryn jyljyp ózi keri jaǵaǵa shyqty, Aıaǵymdy ushynan basyp, men de ere shyqtym.

— Osy mańda Esekeń bolýy kerek, júgir. Jaıyn yrǵaǵyn bersin!.. Ózin de shaqyr. Dabyrlama, aqyryn aıt!

Júgire jóneldim. Terleý-tepshý degendi umytyp ta kettim-aý, deımin — domalanyp kelemin. Úlken kókemdi qalaı tapqanymdy, oǵan qalaı jetkenimdi bilmeımin.

— Úlken kóke, jaıyn... papam shaqyrady úlken yrǵaq kerek...

Úlken kókem á degende esh nársege túsinbeı qaldy-aý deımin.

— Jaı ma, balam, jaı ma?— dep betime qarap turdy da,— sý basyna jalǵyz kelip pe ediń?— dep surady.

— Úlken kóke-aý, jaıyn deımin. Men kórdim, papam úlken yrǵaq kerek dedi...

Azdan keıin baryp:

— Á, papań ekeýiń keldińder me. Jaıyn deısiń be? Jaıyn bolady bul jerde,— dep biraz turdy.

 

Ne kerek, úlken kókemdi de jeńinen súıregendeı jetekteı berdim. Ekeýmizdiń tóbemiz kóringennen-aq papam aqyryndap bıalaı jatqan jerdiń muzyn testi. Testi de, taǵy da bir kórip alaıyn degendeı, jylymǵa bir úńilip alyp, jaqyndap kelgen úlken kókeme:

— Eseke, yrǵaǵyńyzdy berińiz... Álde siz ilesiz be?— dep sozǵan qolyn keri tartyp aldy.

— İlseıshi, ketip qalyp júrer.

Papam ekinshi ret til qatpaı yrǵaqqa qolyn soza berdi. Yrǵaqtyń saby da jýan eken, basy da doǵaldaı kórindi. Kádimgi bágór. Papam ózi sýǵa úńilip, keýdesin kóterińkirep turyp bágórdi zýlatqan joq, aqyryndap tutamdap, oń qolyn qulashtaǵan kúıi joǵary ustap turyp tómen jibere bastady, úlken kókem ekinshi kishkene yrǵaǵyn ázirlep, papama jaqyndaı tústi. Ekeýinde de ún joq. Biri bágórdi eptep temen syrǵytyp, áldenege dóptep jatyr da, ekinshisi sonyń qolyn ańdyp kóz almaı qarap tur, yrǵaq qalaı tolqysa — bu da solaı ıyǵyn qozǵap qalady. Kádimgi in aýzynda tyshqan ańdyǵan mysyq sıaqty qylp etpesten tesile qalǵan. Men de tesilemin. Tesilý kópke barǵan joq...

— Ap!— dep qaldy da papam ornynan ushyp túregeldi. Meniń ekinshi kórgenim: papamnyń eki tizesi búgilip ketip otyra qaldy, biraq qos qoldap yrǵaqty shireı tartyp, qaıtadan tura bastaǵan joq — siresip, asaýdyń moınyna tastaǵan quryqty tartqandaı, shirenip tartady. Tize qaıta búgilip, qaıta jazylyp ózi jylym aýyzynan alshaqtaı bastady. Meniń úreıim ushyp ketti. Sasqanymnan: «Papa» dep qaldym.

Papamdy sýǵa jyǵyp ketedi eken dedim.

— Eseke, Eseke!..— dedi bir kez papam.

Úlken kókem qolyndaǵy kishkene yrǵaqty eki-úsh ret jylymǵa sýmańdatyp aldy, biraq esh nárse ilikpedi.

— Saǵasy jetpeıdi bar bolǵyrdyń. Omyrtqadan ilikpese jyryla beredi ǵoı...

Bir kez úlken kókem de shirene qaldy, biraq kishkene yrǵaǵynyń saby maıysyp-maıysyp ketti.

— Júgir, bala... Shaqyr, kim bar...

Men taǵy da júgire jóneldim. Biraq qaıdan shyǵyp qalǵanyn bilmeımin, Toıekeń empeńdeı basyp umtylyp kele jatyr eken. Meni kórip júgire tústi, júgirmese de adymy — bir sarjan, jetip-aq qaldy. Ekeýmiz kelip jetkende papam men úlken kókem súırep tartyp, taraq quıryqty jylymnyń aýzynan bir kezdeı joǵary shyǵaryp qoıypty, biraq, ekeýi de shirenip-maıysyp, álek bolyp jatyr. Júgirińkirep kelgen Toıekeń qolyndaǵy súımenmen jaıynnyń sýdan shyǵyp qalǵan bir kez quıryǵyn kókteı túırep jylymǵa tıekteı saldy. Men: «ýh!» dedim. Endi ketpes bálem!

— Batyr, endi eshqaıda barmaısyń!— dep Toıekeń de óziniń yrǵaǵyn saldy. Ne kerek úsheýlep jaıyndy súırep, úsh jerden ilgen kúıi shyǵara berdi.

Bir kezde jaıynnyń basy keptelip qalyp, Toıekeń jylymdy keńite tústi.

— Eki qulash jarym bar eken batyryń!— dedi Toıekeń shytyrlaǵan muzdyń ústimen jaıyndy shetke súırep bara jatyp.

— Basty qara! Baqyr qazandaı!— dep qoıdy aqyryn ǵana úlken kókem de. Papam jaıyn jóninde esh nárse aıtqan joq. Ol tek demin alyp, bórkiniń jelke jaǵyn kóterińkirep qoıyp, kúnge qarady. Kún kózi býaldyr tartqan kúńgirt aspanda kórine qoımaǵanmen, kóp ýaqyt bolyp qalǵan eken.

— Júgir úıge, keshigip qaldyń — dedi maǵan.

— At arba ákelsin be? Atama aıtaıyn ba? Úlken jaıyn ildiń deıin be?

— Júgir-júgir, ne iletinin atań aıtady ǵoı,— dep papam jymıa tústi.

Júgire jóneldim. Ókpemdi qolyma alyp júgirdim. Eki ezýim eki qulaqta. Jaıyn ildik. Úlken eki qulash jarym jaıyn — demekpin atama. Ol arba jegip keledi ǵoı.

Atam syrtta tur. Asasyn taıanyp tur. Alystan-aq kórdim. Úı janynda tur.

— Ata, ata! Jaıyn ildik. Úlken! Arba kerek!.. Atam júzinde qýanyshtyń nyshany da joq. Sup-sur, susty kúıi asasyna súıenip tur.

— Ata, jaıyn ildik...

— Ustazyń aıtar ne iletinińdi, bar!

Atam asasy mektepti meńzedi. Zárem ushyp ketti. Úıge qalaı kirip, sýmkamdy moınyma qalaı ilgenimdi de bilmeımin. Mektepke qalaı jetip, klasqa qalaı kirgenimdi de bilmeımin. Esimde qalǵany: balalar maǵan jamyraı qarady. Muǵalim jaı únmen:

— Qaıda boldyń?— dedi.

— Jaıyn ildik...

— İm.„ endi bilim ilýdi úıren!

Ol buryshty kórsetti, Men eki kózimdi jabyqqa tirep turyp qaldym...

Qazir atam men ájem joq. Papam da joq. «Ne iletinińdi ustazyń aıtar» degen sózdi keıin túsindim: bilim ilý. Men ony ildim de. Biraq meniń ilgen jaıynymdy olar kóre almady. Tilekteri meni ustaz etý edi.

Kóktóbel, 1966 j.

---