InfoHub Logo

Sheteldik qosalqy bólshekpen jabdyqtaýshy Dáýit Soıývardyń úıinde bir kúni túski qonaqasy berildi. Shaqyrylǵandar arasynda: «Labada bank» basqarýshysy, onyń móldiregen jap-jas áıeli men sup-sulý baldyzy; bizdiń «tońmoıyndardyń» biri — saıası qaıratker Hamza Iatmaz ben onyń bedeý báıbishesi; ushy-qıyrsyz jeke-menshik jeri bar toǵyshar Medenı-beı men onyń jáýdir kóz hatshysy Ipek bıkesh, bizdiń adandyq atyshýly saýdager Osman Baıýr Qajy men onyń ashynasy Fystyka bıkesh boldy.

Saırap-suńqyldap turǵan radıoqabyldaǵyshtyń dıktory bir kezde:

«Qadirli tyńdaýshylar! Túriktiń klasıkalyq mýzykasynan berilgen konsertimizdi osymen aıaqtaımyz. Endi «Sońǵy jańalyqtar» atymen beriletin habardy tyńdańyzdar. Leksıany áıgili maman ınjener Mekkı Makınedjı oqıdy»,— dedi.

«Labada bank» basqarýshysynyń jap-jas kelinshegi:

— Daýysy daryldaǵan bir jeksuryn neme! — dep tyjyryndy.

Adandyq Osman Qajy:

— O ne degenińiz! Tyńdaıyqshy! Ótken aptada ol qaǵazdan maqta jasaýdyń jolyn aıtyp bergen,— dep báıek boldy.

Injener Mekkı Makınedjı leksıasyn bastap ta ketti:

«Qurmetti tyńdaýshylar! Dál qazir, biz apta saıynǵy «Sońǵy jańalyqtar» habarymyzdy bastaǵan sátte, Amerıkanyń Atom-Iork qalasynda jańa atom stansıasy qatarǵa qosylyp jatyr. Ol «Atom adamǵa qyzmet etedi» degen prınsıpke saı salynǵan bolatyn. Jańa stansıa dúnıe júziniń túkpir-túkpirine atom sáýlesin túgel taratpaqshy. Atom qýatyn paıdalanýdaǵy bul jańalyq barsha adamzatty aıaǵynan tik turǵyzatyn ǵajap oqıǵa bolmaq. Jer ústindegi aına ataýlynyń bári sol atom sáýlesi baryp jetisimen jan bitkendeı qubylyp, árbir aına ózine adamnyń qoly tıgen sátten bastap betine túsken beıneniń bárin ret-retimen qaıtalap kórsetip shyǵady. Aıtalyq, mysaly, sizdiń úıdegi aınanyń ilýli turǵanyna jıyrma jyl boldy deıik. Atom sáýlesi baryp jetisimen aınańyz sol jıyrma jyl ishinde úıińizde ne bolǵanyn túgeldeı qaıtalap kórsetip beredi. Jasalǵan tájirıbeler muny tolyq dáleldedi. Demek, osy bir jańalyqtyń arqasynda sizder balalyq, jastyq shaqtaryńyzdyń qyzyqtaryn, súıispenshilik sezimderińizdiń qymbat sátterin qaıtalap sezinip, til jetpes lázzatqa bólenesizder.

Erteń tańerteńgi saǵat toǵyzdan bastap aınalaryńyzdyń aldynda bolǵaısyzdar!»;

«Labada bank» basqarýshysynyń kelinshegi alaqanyn shapattap jiberdi.

— Alaqaı, alaqaı! Meniń bala kezden beri qaranyp júrgen aınam bar! Ótken ómirimdi qaıta bir kórip tamashalaıtyn boldym-aý!

Qonaqtar stol basynan turysyp, ekeý-úsheýden ońashalana shúıirkelesip, atomnyń áıgilengen keremetin áńgime etýge kiristi.

Bizdiń «tońmoıyndardyń» ishindegi sańlaq saıasatshy Hamza Iatmaz mártebeli toǵyshar Medenı-beıge kúbirlep sóılep tur.

— Mon sher,1 bul jańalyq — naǵyz sıqyrdyń ózi. Ol umyt qalǵan talaı jáıtterdiń syryn ashatyn boldy. Sonaý bir jyly qaýipsizdik basqarmasynda meni jazyqsyzdan-jazyqsyz kústánalap, dórekileý aıtsam ǵafý etińiz, sileıtip soıyp saldy emes pe. Men jantalasyp júrip qashyp qutyldym da, kókala qoıdaı bolǵanyma sot ekspertızasynan anyqtama alyp, aıdap otyryp sotqa bardym. Meni kim sabaǵanyn surap basyn qatyrǵan sot joq, sheshimin jazyp bere saldy, ol sheshimniń aıtýynsha, men ózimdi ózim ıtshe tepkilep sabappyn.

— Hamza-beı, sizdiń sabalǵanyńyzdyń aınaǵa qandaı qatysy bar?

— Páli! Sol kúni qaýipsizdik basqarmasynyń qabyrǵasynda aına ilýli turǵany áli esimde. Endi sodan bári kórinbeı me?

— Ras-aý,— dedi Medenı-beı.— Al endi men osy sıqyrly aınanyń arqasynda eń kem degende qyryq elý myńdy qaltaǵa basatyn bolamyn!

— Qaıtip?

— Kór de tur! Meniń býfetim hrýstal aınamen aptalǵan ǵoı. Al Kallávı-zadeniń qyzy Altyngúl ekeýimizdiń jyrymyz talaı jylǵa sozylǵanyn ózińiz bilesiz.

— Bilem, bilem. Ony jurttyń bári biledi.

— Kallávı-zade qyzyn maǵan bermeı qoıdy. Qyzy da tym tez umytty meni. Oqasy joq, Kallávı-zade, endi tyrp ete almaısyń, men seniń qyzyńdy alamyn da, mıllıoner bop shyǵa kelemin!

— Qaıtip, qalaısha?

— Altyngúl ekeýimiz bizdiń úıde býfettiń qarsy aldynda talaı tańdy atyryp, talaı kúndi batyrǵanbyz. Sonyń bári erteń tańerteń aınanyń betinen aıdaı bolady. Oǵan deıin aınany men Kallávı-zadege alyp baramyn... Uqtyń ba?.. Ol maǵan ne qyzyn beredi, nemese aınany satyp alady.

— Eshqaısysyna kelispese she?

— Kelispeı kórsin! Onda men aınany teatrǵa aınaldyramyn da, jurttyń bárine kórsetip, aqshany kúrep alamyn. Ýa, sıqyrly aına jasasyn!

Qosalqy bólshektermen jabdyqtaýshy Dáýit Soıývardyń áıeli Osman Baıýr Qajynyń ashynasy Fystyka bıkeshpen sybyrlasyp tur:

— Sol jigitti kúndiz esimnen, túnde túsimnen shyǵara almaı júrmin!

— Kaplandy ma!

— Iá, Kaplandy! Ol meni qalaısha tez umytty eken! Erteń aınaǵa qarap turyp sol bir qımas sátterimnen taǵy da lázzat alarmyn-aý!

— Men de kúıeýimnen esemdi bir qaıtaraıyn: onymen alǵash tanysqanda qandaı súıkimdi bolǵanymdy aınadan kórseteıin oǵan! Áıtpese, qazir meni mensinbeýge aınaldy. Bu erkekter degeniń biriniń aýzyna biri túkirip qoıǵandaı!

Qonaqtar jańalyq jaıyn qyzý áńgimelep ketken. Fystyka bıkesh sabyrsyzdanyp:

— Tezirek tań atsa eken! — deı beredi. Bank basqarýshysynyń tyǵyrshyqtaı baldyzy da degbirsizdenip:

— Tez bolsa eken! Tózimim taýsyldy ǵoı! Shirkin, ótken kúnder-aı! Qaıran jastyq shaq-aı! — dep qoıady.

Sıqyrly aınadan bireý marqum sheshemdi kórsem deıdi, endi bireý bazarly balalyń shaǵymdy kórsem deıdi. Kenetten esiktiń qońyraýy shyr etti. Taǵy da bir qonaq — belgili gınekolog-hırýrg doktor Shahab Jenabeddın keldi. Óńi ońyp ketken shúberekteı bop-boz.

— Ne bop qaldy, doktor? Syrqattanǵannan saýmysyń?— dep qalbalaqtady úı ıesi.

— Sender eshteńe estigen joqsyńdar ma? Eshteńe bilmeısińder me?— dedi doktor yqylyq atyp.

— O ne, Shahab? Ne sumdyq bop qaldy?

— Osy jańa ǵana radıodan habarlady: aınalardyń betine túsken sonaý baıaǵydaǵy beınelerdiń bári qaıtadan kórinetin bolypty! Atomnyń kúshimen kórsetiledi deıdi! Al senderdiń káperlerińde dáneńe joq!

Qonaqtar tańdana kúlisti.

— E, doktor, ol degenińiz óte jaqsy ǵoı! Doktor Shahab Jenabeddın jany shyǵyp bara jatqandaı yshqyna sóıledi:

— Sender, sirá, sý mı bolǵan shyǵarsyńdar! Ol erlerdi ymdap oqshaýlap aldy:

— Bul jańalyq meniń túbime jetetin boldy. Meniń operasıa stolymnyń qarsysynda úlken aına ilýli tur.

— Tursa she?

— Shynymen eshteńe túsinbeı tursyńdar ma? Men qurydym ǵoı! Aborty, anasy-mynasy bar... Sonyń bári erteń tańerteńnen bastap aıparadaı bolmaqshy.

Erler birine biri qarasty.

— Mássaǵan!

— Biz bul jaǵyn oılamappyz-aý!

— Masqaramyz shyqty deshi...

— Ol ol ma, qylmysymyz da... keshirińizder, men qaıdaǵy joqty ottap...

Kúıeýleriniń kúbirlesip turǵanyn baıqaǵan áıelder de sybyrlasa bastady. Dáýit Soıývardyń áıeli býlyǵa sóılep:

— Semámnyń shyrqy buzylatyn boldy, jıyrma jyl otasqan ómirimiz bosqa ketetin boldy. Kúıeýim erteń bárin de kóredi!.. Baıǵus basym-aı... onyń alǵashqy shoferimen de, keıingilerimen de... aınanyń aldynda...— dep múlde tutyǵyp qaldy.

Fystyka bıkesh te betin shymshydy:

— Bu aınasy qurǵyrdyń búıtip tajal bolaryn kim oılaǵan!..

— Al men kúnde tańerteń onyń qaltasynan da, ámıanynan da netip... ol uıyqtap jatqanda... Sezbeı-aq júr edi. Endi erteń bárin kórip qoıatyn boldy-aý!...

Osman Baıýr Qajy da ókinip tur.

— Úıdegi aspaz qatynmen shataspaýym kerek-aq edi, shaıtan azǵyryp... aqyrynda endi qor boldym!

Ahlaý men ýhleý údeı tústi. Bir kezde bári jym-jyrt bola qaldy.

Óli tynyshtyqty Shahab Jenabeddınniń gúj etken úni buzdy.

— Qurmetti bıkeshter, myrzalar! Sizder myna jańalyq, anaý sıqyrly aına bárimizdiń baqytymyzdy basqa tebetinine áli de kúmándanyp tursyzdar ma?

— Kúmándanǵan qaıda, qurtty ǵoı bárimizdi!

Doktor ár sózin nyǵyzdaı sóılep:

— Túsinikti: atom sáýlesi túsken aınalar bizdiń áleýmettik jaǵdaıymyzdy astań-kesteń etedi,— dedi.

Basqalar jamyraı qostap jóneldi.

— Ras... Ras aıtasyz... Endi ne isteýimiz kerek!?

— Ne shara bar?

— Aman qalýdyń joly bar ma?

Doktor Shahab Jenabeddın jol tapty:

— Aman qalýdyń bir ǵana joly bar, ol úshin aınalardyń bárin syndyryp tastaý kerek!

Medenı myrza ústeı tústi:

— Syndyryp qana qoıý az... Aına ataýlyny túgeldeı kúl-talqan etip úgitip tastaý kerek!

Jáýdir kóz hatshy Ipek bıkeshtiń názik úni syńǵyr etti:

— Iá, kelige salyp túıip, múlde untaqtap tastaý kerek!

Qonaqtar dereý úıdi-úılerine tarasty.

Sol túni búkil qala tań atqansha shaldyr-shuldyr etip shyqty. Yrymǵa aına qalǵan joq.

Azanda qońyrshylar aına synyqtarynan aıaq alyp júre almaı tań qalysty, aına úgindisiniń shańynan dem ala almaı azap kórdi.

Tańerteńgi saǵat týra toǵyzda mýzyka oınalyp, dıktordyń daýysy da estildi: «Ýa, halaıyq!—dedi ol.— Bul jaryń dúnıede «Sıqyr» markaly aınadan artyq eshqandaı aına joq! Betine murnyńyz týra tirelgenge deıin odan siz óz keıpińizdi kóre almaısyz. Aına satyp almastan buryn markasyna qarańyzdar! «Sıqyr» aınasy ǵajap... «Sıqyr» aınasyn ǵana satyp alyńyzdar!..»

«Sıqyr» aına fabrıkasynyń ıesi bir-aq kúnde mıllıoner bolyp shyǵa keldi.

Orysshadan aýdarǵan Ǵabbas Qabyshev

---