InfoHub Logo

Tarbaǵataı taýynyń bókterinde Qarakereı elinde Qońyrbaı degen baıdyń on bes myńdaı jylqysy bar eken. Ol:

— Malymnyń arqasynda aǵa sultanmen quda bolsam, maǵan eshkimniń tisi batpas, — dep oılap, Óskemen ýezine qarasty Ulan elinde aǵa sultan Álhan tórege kisi jiberedi: «Meniń sizben jaqyn bolǵym keledi. Ne qyz berińiz, ne qyz alyńyz» dep, «malym jetedi qaı jaǵyna bolsa da» dep.

Árıne, tóre halqy mal dese, qarsy bolmaıtyny belgili. Qarsylyq bildirmeı, «Balalarymnyń basy bosy joq, basy bos kishi qyzym bar. Soǵan quda bolam dese, týar aıdyń on besinde kelip quda tússin» dep kelisim berip, kelgen kisini qaıtarady.

Aıtqan ýaǵynda Qońyrbaı baı qyryq kisimen barady. Álhan alty qanat aq úı tikkizip, qudalardy qysyrdyń taıyn, semiz qoılardy soıyp, qudalarǵa tórteý ara bir tabaqtan et tartady. Etti túgel jep, súıegin mújip, tuzdyǵyna deıin iship, qur tabaqqa súıegin salyp qana qaıtarady. Erteńine tý bıe soıyp, úsheý ara úıeme tabaq qyp tartady. Ony da túk qaldyrmaı jeıdi. Ekeýara tartady. Ony da tazalap jiberedi. «Bul qalaı jigitter» dep baqylasa, ózgeler jep bolyp otyrady eken. Ortalanǵan tabaqtardy ishinde bir jigit kelip, ár tabaqty bosatyp shyǵady eken. Qudalar kıitin kıip, aman-esen attanady. Qońyrbaı bir aıdan keıin kisi jiberipti:

«Keler jyly osy ýaqytta kelip, quda túsip, malyn alsyn. Qyzyqshylyq úshin bylaı bolsyn: mende bir jegish adamym bar. El ǵoı, siz de elińizden bir jegish taýyp ákelińiz. Ekeýin jarystyraıyq, synaıyq. Eger sizdiń jegishińiz jeńse, malym jetedi, qalyńmaldy qansha alamyn deseńiz de, ózińiz bilip aıdap ketińiz. Eger meniń jegishim jeńse, qalyńdy ózim bilip beremin» dep sálem aıtqan. Álhan óz elinen jegish taba almaı, Sulýsary eliniń bolysy Júnis tórege hat jazyp, kisi jiberedi: «Qol astyńdaǵy elden jegish adam taýyp ber» dep. Júnis tóre elinen surastyrady. Bir jumysshy kárıa:

— Syntas zavodynda astaýbaı istep júrgen kedeı jigit bar. Aty — Báıeke, ómiri tamaqqa toımaıdy, — depti.

Bolys Báıekeni aldyryp:

— Sen jegishpisiń?

— Jegishpin.

— Qansha jeısiń?

— Áı, bir qunan ógizdiń etine toıyńqyramaı qalamyn-aý, — depti.

Bolys dereý mal soıǵyzyp synaıdy. «Jaraıdy ekensiń» dep, ústine durystap kıim kıgizip, astyna at mingizip, janyna kisi qosyp, Báıekeni Álhanǵa jiberedi. Álhan da synap:

— Jaraısyń, jegishim, osy úlken básekeden jeńilmeı ótseń, jaqsy bolar edi, — deıdi.

Bular júz adam bolyp, Báıeke ishinde Álhan Qońyrbaıǵa qudalyqqa barady. Qudasy qarsy alyp, quda túsý saltyn istedi. Endi jegishterdi salystyrý kerek. Sere qazy túsetin bir tý bıe soıyldy. Eki iri erkek atan qoı soıyldy. Taıqazanda asylyp jatyr. Eki jegishti synaý úshin úsh kisini komısıa taǵaıyndady. Alty adam etti týrap, astaýmen maıly sorpasymen aralastyryp bir stýldyń eki jaǵynda eki jegishter,
bir-birine qarsy qarap bilekterin sybanyp otyr. Týralǵan et astaýǵa kelip quıylyp jatyr. Birinshi jegish bes saýsaqty salyp kósip alyp bir tartsa, ekinshisi de solaı tartady. Olar shaınamaı jutady eken. Et bitti. Bir saba qymyzdy daıyndap qoıǵan. Ony eki tegenege bólip quıyp ekeýine berdi. Ekeýi de iship saldy. Áli berispeı otyr. Biri jeńilý kerek. Et te joq, qymyz da joq. Endi ne isteý kerek?

Sonda Baıeke aıtty:

— Aý, Qarakereı shıki irkit ishedi deýshi edi ǵoı. Et pen qymyzdaryń joq bolsa, shıki irkit ákelińder, — depti.

Ekeýine eki tegene irkit ákepti. Baekeń iship salǵan. Ana jegish ortalaı bergende, aýzynan atqyp ketipti. El shýlap «mynaý jeńildi, Álhannyń jegishi jeńdi» depti. Qońyrbaı baı:

— Al, quda, aıtqanym aıtqan. Endi jylqydan qansha alasyz, baryp aıdap ala ber, — dedi.

Álhan:

— Joq, quda, men sizben quda bolyp otyryp, jylqyńyzǵa tıem be? Jeńis bizdiki. Endi ózińiz bilip berińiz, — dedi.

Baıeke:

— Olaı bolsa, jaraıdy, — dep taýdyń basyna shyǵyp turyp, taý bókterin jappaı jaýyp jatqan on bes myń jylqy. Baı:

— Ýaý, jigitter, myna shet jaqtan myna bir ketikten bylaı bólip aıdańdarshy, — dep, bir top jylqyny Álhannyń aldyna saldy. Bylaı uzap shyǵyp álgi jylqyny sanasa, bes júz jetpis jylqy bolypty. Baıekege eki qulyndy bıe, bir at mingizip Júnis tórege «Bolys tóńireginen Baıekege iri qyzmet ber» dep hat jazyp beredi. Ony bir bolys eldiń ýkaznoı moldasy etip taǵaıyndaıdy. Baıeke bir jyldyń ishinde pitir-ǵushyrymen-aq baııdy. Keler jyly Júnistiń bolystyǵyn tartyp alady. Ólgeninshe bolys bolyp, ózinen keıin onyń balalary bolys bolyp kete bergen.

Bul on toǵyzynshy ǵasyrdyń aıaǵy men jıyrmasynshy ǵasyrdyń bas kezi edi. Óz ákem Dúısekten estip edim.

---