InfoHub Logo

Aıdaı júzi albyrap, nazdana kúlimsireıdi. Kózin jypylyqtatyp, kirpigin qaǵyp-qaǵyp qoıady.

— Esimiń Elana ma, joq álde Elena ma? — deımin aýzyma qapelimde jibi túzý sóz túspeı.

— Elana, — deıdi syzylyp.

— El... ana...

— Iá, Elana.... Nege bulaı qoıǵanyn aıtsam, kúlmeısiz be?

— O, ne degeniń!

— Ákem marqum «el anasy bolsyn!» dep yrymdap qoıǵan eken!

Aıtýyn aıtqanymen, soǵan ózi yńǵaısyzdanatyn syńaıly. Júzi alaburtyp ketti. «Beker aıttym-aý! Túsinse jaqsy...» deıtindeı suraýly keıippen úrpıe qaraıdy.

— Qazaq ózi yrymshyl halyq qoı. Yrym... Yrymdaǵan durys qoı... — deımin ózimshe mańǵazdana.

Ol kóńilin kúpti etken oılaryn ysyryp tastady bilem, ezýin sál jıyryp:

— Sizdi syrtyńyzdan egde tartqan adam shyǵar dep oılaýshy edim. Jap-jas ekensiz ǵoı!.. — dedi kózin tóńkere tastap.

— Qaıdaǵy jas, janym-aý! Muqaǵalı aǵamyz aıtpaqshy, «solaı da solaı qaraǵym, otyzdan asyp baramyn!» — dedim ándetip.

— Tý, tym qartaıyp ketipsiz ǵoı! — Jyly jymıdy — Siz elge tanymal adamsyz. Men de shyǵarmalaryńyzdy qyzyǵa oqımyn. Qalamyńyzdyń ushynda adamnyń jan dúnıesin baýrap alatyn keremet bir qudiret-kúsh bar. Sezimmen oınaı alasyz!.. Ásirese, «Jansezim» degen áńgimeńizdegi ana bir qyzdyń beınesi kóz aldymnan ketpeıdi... Kere...me...et, — dedi daýysyn sozyp, — taǵdyry maǵan óte uqsas...

— Shyn aıtasyz ba?

— Shyn aıtam. Ne, senbeısiz be, maǵan?!

— Joq, aınalaıyn, ánsheıin ázildegenim ǵoı.

Ol qaıyra til qatpady. Qas-qabaǵy salyńqy tartyp, júzin muń torlaı bastady. Ne bolǵanyn túsine almaı, melshıip otyryp qaldym. Tilim baılanyp qalǵandaı aýzymnan sóz shyǵar emes.

— Men qaıtaıyn! — dedi ol ornynan kóterilip. — Umytyp barady ekem... Bitpeıtin bir sharýamen bir jerge barýym kerek edi!..

«Bitpeıtin ol ne sharýa?» dep suraǵym kelip oqtala berdim de, «tyqaqtaǵandaı bolmaıyn, renjip qalar» degen oımen tilimdi tisteı aldym.

— Kóriskenshe kún jaqsy, aǵa. Saý bop turyńyz!

— Jaqsy, janym!

Ol burylyp júre berdi. Men artynan qadala qaraımyn. Aıaǵyn asyǵa basyp qarasy kórinbeı ketse de, esik jaqqa telmire túsemin. Kóńilim astan-kesteń, oıym alaı-dúleı. «Kók dónendeı júıtkigen qaıran kóńil-aı!.. — dep qoıam qıal qusymdy qıaǵa ushyryp. — Shama-sharqyńdy shamalaı tura aspandaǵy aıǵa qol sozatynyń-aı!..

Netken ǵajap jan!.. Kúnnen jaralǵan sıaqty... sáýlesin shashyp... kúlimdep turady. Kórik qandaı... kóz toıady... Symbat qandaı... sylań qaqqan!.. Aıdyn kóldeı móldiregen qaraqat kózin aıtsańshy!.. Tup-tunyq-aý, tup-tunyq!..

Murnyndaǵy meńi... Aq tamaǵyndaǵy qos qaly... Áı... áı...Tula boıyna tunǵan erekshe bir sıqyrly sulýlyq bar-aý!.. Sulýlyq...

Jymıysy... Syńǵyrlaǵan kúmis kúlkisi... Qımyl-qozǵalysy... Qylyǵy... Kıgen kıimine deıin… ózine jarasa qalǵanyn qarashy! Shirkin-aı, deseńshi!»

* * *

Ol meniń jumys ornyma árneni bir syltaýratyp jıi keletin boldy. Men de ony taǵatsyzdana kútip otyramyn. Imenshekteı basyp keledi. Kóp sóılemeıdi. Jaı ǵana ezý tartyp jymıyp qoıady.

Kelgen saıyn qysylyp-qymtyrylatynyn baıqaımyn. Bári túr-túsinen anyq sezilip turady. Biraq eshteńe sezdirgisi kelmeıdi.

Men ony esik aldyna deıin ǵana shyǵaryp salamyn. Odan ári barýǵa júreksinemin, artyq aýyz sóz aıtýǵa batylym jeter emes. Júris-turysynan eshqandaı sekem almasam da, basym bir pálege ushyrap qala ma degen qaýippen jaqyndaı túsýge birtúrli júregim daýalamaıdy.

— Kórip jibermeısiń be?.. — deıdi qyzmettes dosym Qýat qýtyń qaǵyp, — Áı, ynjyqsyń ǵoı. Men bolsam, baıaǵyda-aq...

— Oı, sen de aıtasyń-aý! — deımin jaqtyrmaǵansyp.

— Qazir qaı bir taza qyz bar deısiń! — deıdi ol ózeýreı túsip. — Mektepten-aq búlinip shyǵady. Senbeseń, davaı, bás tigelik. Myna qyz saǵan qaıta-qaıta nege kelip júr deısiń?! Bala-shaǵań bar ekenin biledi. Iaǵnı, birdeńe dámetip júr ǵoı!..

Qara qarǵa sıaqty qarq-qarq etip qarqyldap kúledi. Ne deıin oǵan?! Múmkin, ol birdeńeni bilip aıtatyn shyǵar!.. Áıtpese, rasynda da, alty alasy, bes beresi joq beıtanys qyz nege kele beredi?!

Shym-shytyryq shyryqsyz oılar shaqshadaı basty sharadaı etip, shyrmaýyqsha shyrmaıdy. Qansha oılanyp-tolǵansam da, sheshimin taba almaı dal bolamyn: «Múmkin ol, shynynda da, birdeńe dámetip kelip júrgen shyǵar. Qýat aıtpaqshy, men obaldy oılap, qıanat jasap júrgen joqpyn ba, ózi?! Jo... joq... Ne oılap kettim... Elana... jelpietek qyz emes... Atama...»

* * *

Kún artynan kún syrǵyp, aı artynan aı jyljyp ótip jatty. Jazdyń jaımashýaq kúnderiniń birinde jumys bólmemde qannen-qapersiz jazý jazyp otyrǵam.

«Sálemetsiz be, aǵaı?» — degen daýystan selk ete túsip, jalt qarasam, Elana eken. Qarakók kostúm, qysqa ıýbka kıip alypty. Sulý symbatyna jarasyp-aq tur.

— Búgin meniń týǵan kúnim, — deıdi kúlimsirep.

— O... oo... Qutty bolsyn!

— Rahmet!

— Neshege toldyń?

— Qyzdyń jasyn suraýshy ma edi?!

— E, solaı eken ǵoı!.. — deımin túk bilmegensip. — Atap ótpeımiz be?

— Endi, qalaı?! — deıdi kúmiljı til qatyp. — Jataqhanaǵa júrińiz!..

Bundaı sóz kútpegendikten bolar, qapelimde ne aıtarymdy bilmeı, sasyńqyrap qalsam da, oıymdy tez jıyp:

— Týǵan kún adam ómirindegi eń bir qasıetti kún ǵoı. Jaqsy janym... — dedim kóp oılanyp jatpastan.

Ekeýmiz syrtqa shyǵyp taksı ustadyq. Jol boıy lám-mım dep til qatyspasaq ta, bir-birimizdi qas-qabaǵymyzdan uǵysyp kelemiz. Jataqhananyń janynan túsip qaldyq ta, ishke endik. Ekinshi qabattaǵy aıadaı ǵana bir bólmeniń esigin ashyp:

— Kirińiz! — dedi.

Tabaldyryqtan attaı bere «bunda ne izdep keldiń?» degen saýaldar janalqymnan ala túskendeı boldy. «Qyzdyń ózi qıylyp tursa, bas tartyp jyn qaǵyp pa?! — deımin jigerimdi janyp. — Nede bolsa búgin...»

Bólme ishin kózben sholyp shyqtym. Qol kilemi ilingen oń jaq qabyrǵa jaqta eski temir tósek tur. Oǵan jalǵas kishkene qońyr shkaf qoıylǵan. Edenge jylannyń qabyǵyndaı alasha tóselgen. Bári tap-taza, jyp-jınaqy. Tereze jaqta ilýli turǵan aınaǵa taqaı bere sopań etken óz beıneme kózimdi qysyp qaldym. Nege, ne úshin qystym, ony ózim de anyq ajyrata almaımyn. Áıteýir, ishim birdeńe sezetin sıaqty...

Óz qylyǵymnan ózim yńǵaısyzdanyp, Elanaǵa kóz kıyǵymdy salamyn. Ol eshteńe baıqamaǵan syńaıly, yńyldaı ándetip, dastarqan jasap júr. Kóńildi. Qımyl-qozǵalysy da shıraq. Teris qarap tursa da sulý músindi symbatyna suqtana qalǵanymdy seze qoıdy bilem, ándetýin tas tıyp:

— Osy bólmede turyp kele jatqanyma bes jyldan asty. Japadan jalǵyz... — dedi turǵan ornynan qozǵalmastan. — Qıyn eken!..

— Iá... — dedim sózin qostaǵan bolyp.

— Dastarqanǵa kelińiz! — Ol ústelge «Bıbigúl» sharabyn ákelip qoıdy. — Mynany ashyp quıa berińiz!

— Qasqaldaqtyń qany ǵoı bul...

— Bilmeımin, áıteýir, qan toltyrady deıdi ǵoı!.. — Kúlimsireıdi.

Qyzmetten sharshańqyrap shyqsam da, kóńil kúıim kóterińki. Qarnym ashyńqyrap qalypty. Qyz aldynda ádep saqtap kesedegi kúreń shaıdy jaımen urttap qoıyp, ishim-jemdi shymshyp alyp otyrmyn.

— Bul tosty sen úshin, seniń baqytyń úshin alaıyq! — dep qoıam staqan soǵystyryp.

Ol kóp sóılemeıdi. Únsiz jymıady.

— Mynany seniń ádemiligiń úshin alamyn! — deımin de, onyń alǵan-almaǵanyna qaramastan staqan tola sharapty aýzyma tóńkere salamyn.

Azdan soń denem jipsip, ózimdi erkin sezine bastadym. Baıqaımyn, qyzyńqyrap qalǵan sıaqtymyn.

— Sen maǵan qatty unaısyń!

— Siz de...

Óz qulaǵyma ózim senbeı, eńsemdi tiktep, kózine týra qaradym. Ol kúlip jiberdi de, oınaqshyǵan otty janaryn taıdyryp áketti. «Qylyqty qyzsyń-aý! — deımin ishimnen. — Sendeı qyzdy kórmeı júrgen jigitterde de kóz joq-aý!..»

Ornymnan jaımen kóterilip, syry kete bastaǵan sary ústeldiń ústinde turǵan magnıtafondy qostym. Bólme ishin sazǵa bólep, ásem áýen áýeleı jóneldi.

Kóktem qandaı shyraıly, shuǵylaly,

Myń qulpyryp qyzǵaldaq qubylady.

Baqytty jan ekeýmiz bar álemde,

Eshkim syryn bilmeıdi munyń áli...

Tula boıym shymyrlap ótti. Tolqyndaı býyrqanǵan áserli áýen sezimdi arbap, jandy baýrap, tamyr-tamyrlarymdy qýalaı aǵyp, tánime shym-shymdap jaıylyp bara jatqandaı. Elanaǵa qaradym. Ústeldiń ústin jınastyryp jatyr eken. Taqap kelip appaq bileginen sıpalaı ustadym.

— Bıleıik!

— Qazir, jınastyryp alaıynshy!

— Joq! — deımin óktemsı sóılep. — Sodan soń...

Ol únsiz jymıǵan kúıi erkime kónip, sol qolyn oń ıyǵyma arta jeńil qozǵala bastady. Bos ustasam aıyrylyp qalardaı ash belinen qos qolymmen qapsyra qushaqtap aldym. Ystyq demi betimdi sharpyp, boıǵa shýaq shashatyndaı.

— Aǵa, qatty qyspańyzshy!

Daýysy qatqyldaý shyqqanymen, júzi jaıdary, qas-qabaǵy jadyrańqy. Qyldaı uzyn kirpigi qoı kózin kólegeıleı jypylyq qaǵady. Ernine kózim tústi. Úlbirep pisken búldirgenge uqsaıdy. Kózim tunyp, qyzyǵyp kettim. Oıyma Qýat dosymnyń «osy qyz senen birdeńe dámetip júr» degen buralqy sózi sap ete tústi. «Rasynda da, solaı shyǵar!.. Áıtpese, bunda meni nege ertip ákeldi?! Taǵy da... jalǵyz ózi...» Odan ári oılanyp jatýǵa shydamym jetpedi. Erninen súıip alǵym kelip basymdy ıe berip edim, ol moınyn buryp áketti de, qushaǵymnan sytylyp shyǵyp ústelge qaraı júrdi.

— Osy erkekter qyzyq, sál kúle qarasań...

Daýysynda zil joq. Eki ıyǵy selk-selk etip, qysyla kúlip bara jatqan sıaqty. Ne isterimdi bilmeı sostıyp turyp qaldym. Betim dýyldap ketti. «Uıat boldy-aý! — deımin ishteı qýystanyp. — Uıat boldy!.. Aı...»

— Men qaıtaıyn! — dedim sopıyp tura berýdiń retin tappaı.

— Tamaq daıyn bop qaldy, aǵa.

— Rahmet, janym!

— Renjip qaldyńyz ba?

— Joq, nemenege... Qaıta seni renjitip aldym-aý!

— Men sizge renjimeımin ǵoı.

— Aqyldysyń-aý!..

— Aqymaq dep oılaýshy ma edińiz?!

— Joq, janym! Aqymaq men shyǵarmyn...

— Men sizdi olaı dep oılamaımyn.

— Aqymaq bolmasam...

Elana myrs etip kúlip jiberdi. Men de eriksiz ezý tarttym.

— Qoı, qaıtaıyn!

Ol qaıyra jaq ashpady. «Qalyńyz!» dep te qolqalaı qoıǵan joq. «Urlyq qylǵan jerde kóp turma!» degendeı qaramdy tezirek batyrýdy oılap, asyǵys qoshtastym da, adymdaı basyp syrtqa shyqtym.

Jer-dúnıeni qarańǵylyq tumshalap, baýyryna basyp alǵan. Aýada syz bar. Salqyn samal júzimdi aımalap, qoıny-qonyshyma oınaqtaı enip, kánigi urylardaı tintip-timiskileıtin sıaqty. «Bul júrisim ne? — deımin ózimdi-ózim kústanalap. — Saltanat bilse... ne bolar edi?! — Jylan jorǵalap ótkendeı jon arqam shymyr ete qaldy. — Balalar she?!. Aqymaqpyn ǵoı. Iá... Endi qoıamyn bárin... Tıamyn bárin... Nápsini de... basqasyn da... Qurysyn bári... Qurysynshy!..»

* * *

Ýaqyt synaptaı syrǵyp, ómir ózeni óz arnasymen aǵyp jatty. Qabaǵynan qar jaýǵan qaharly qys ketip, júzinen jylylyq lebi esken jylaýyq kóktem keldi. Aǵashtar búrshik jaryp, Jer-Ana býsana balbyrap, terlep-tepshı túskendeı. Qar jipsı erip, aryq-aryqty saǵalap sý aǵa bastady.

Elanany kórmegeli de eki-úsh aıdyń júzi boldy. Jyly jymıyp kelip turýshy edi, kópten beri at izin salmady. Anda-sanda telefon soǵýshy edi, habarlasqan joq. «Kóńili qatty qalǵan-aý!» deımin oılaǵan saıyn. «Baryp, keshirim surasam ba eken?!» dep te qıaldap qoıamyn. Oǵan erkektik namysym jiberer emes. Basymnan múlde ysyryp tastaǵym kelse de, sulý beınesi kóz aldyma elestep, oıyma orala beredi. Túnde túsime kiredi. Janym jaı tappaı, alasuram. Júregi qurǵyr áldeneni ańsap, izdeıtin sıaqty... «Qoı, is nasyrǵa shappaı turǵanda at quıryǵyn kesiseıin!» deımin keıde teńizdeı tolqyǵan kóńilimdi sáıgúlikshe aýyzdyqtap.

«Iá... Umytýym kerek!..» degen kesimdi oımen habarlaspaýǵa bel baıladym. Kóńilimnen múlde óshirýge tyrystym. Qandaı qudiret ekenin ózim de bilmeımin, kún ótken saıyn sýynýdyń ornyna yntyzarym arta tústi. «Bir kórsem-aý!..» degen oı-arman anda-sanda qylań berip, arsyz kóńilge shoq tastap qoıady. «Joq, bolmaıdy!» deımin óz nápsime ózim qylburaý salyp.

Sanam sarsylyp, janym oısyrap, ekiudaı kúı keship júrgen kúnderdiń birinde Elana ózi keldi. Qýanǵanym sonshalyq — ornymnan qalaı ushyp turǵanymdy ózim de bilmeımin. Áı-shaı joq, bas salyp qushaqtap, betinen súıe berippin.

— Jyl qusyndaı ushty-kúıli kórinbeı kettiń ǵoı, — deımin qýanyshymdy jasyra almaı. — Saǵyndyrdyń ǵoı!..

Kózine kózim túsip ketkeni. «Mynaý ne aıtyp tur?» degendeı úrpıe qaraıtyn syqyldy. Sheginshekteı berip, aýzyma qum quıylǵandaı ún-túnsiz turyp qaldym. Óz qylyǵyma ózim yńǵaısyzdanyp, qýystanyp baram: «Ómiri qyz kórmegendeı, sonshama óbektep ne kórindi maǵan?!» deımin ishteı býlyǵyp. Bet-álpetimdegi ózgeristi baıqady ma, joq álde óz jańalyǵyn jetkizýge asyqty ma:

— Barlyq pánnen mınımým tapsyryp bittim. Dısertasıa qorǵaıtyn kún de alys emes, — dedi jaınań qaǵyp.

— Oo...o... Atap ótetin-aq jańalyq eken!

— Atap óteıik!..

— «Pınaraǵa» barsaq qaıtedi...

— Qarsy emespin. Azyn-aýlaq aqsham da bar.

— Joq, men ózim... Qyz balaǵa eshteńe aldyrmaıtyn ádetim bar!..

— Jaqsy ádet eken! Degenmen, qýanysh meniki ǵoı!

— Seniń qýanyshyń — meniń qýanyshym. Kez kelgen qyz balanyń júzindegi kúlkini kórsem, qýanyp qalamyn!..

Ol maǵan otty janaryn týra qadady. Qysylyp-qymsyný joq, iship-jep barady.

— Jaqsy, aǵa!

Ekeýmiz Tóle bı kóshesiniń boıymen júrip otyryp «Pınara» meıramhanasyna kelip kirdik. Adam kóp. Kútýshiler zyr júgirip, kelýshilerge qyzmet kórsetip júr. Bólmeleri alakóleńke. Temeki tútini qolqa qaýyp, araq pen syranyń ıisi ańqıdy. Shetteý turǵan bos oryndardyń birine jaıǵasa bergenimiz sol edi, qasymyzǵa kókshil kóılek kıgen boıjetken jetip keldi de:

— Ne ákeleıin? — dedi syzylyp.

— Ázirshe «Bıbigúl» sharaby men káýap ákelseńiz bolar! — dedim. — Taza alma shyryny bolsa...

Ol kóp kúttirgen joq. Aıtqanymyzdy alyp kelip, ústeldiń ústine qoıdy.

— Alǵashqy tosty sizdiń jan dúnıeńizdiń móldirligi úshin alaıyq! — dedim kishirek eki staqanǵa toltyra sharap quıyp.

— Rahmet!

Men qaǵyp salamyn. Ol staqanǵa ernin tıgizedi de, qoıa salady. Kóp sóılemeıdi, únsiz jymıady da qoıady.

— Dısertasıańyzdyń taqyryby qandaı? — deımin áńgimege tartyp.

— Qazirgi qazaq áńgimeleri ǵoı.

— O... oo... Jaqsy eken! Kimderdiń shyǵarmalaryn...

— Negizinen Muhtar Maǵaýın, Saıyn Muratbekov, Tynymbaı Nurmaǵambetovterdiń...

— Qalaı eken?

— Jaqsy ǵoı. Ózime unaıdy.

— Shetel jazýshylary she?

— Dostoevskıı men Chehovty erekshe jaqsy kóremin. Tolstoıdy, Býnındi, Mopassandy, Kıplıngti jáne ózderin-ózderi óltirgen japonnyń bes jazýshysyn qaıta-qaıta oqımyn. Ǵajap qoı!..

— Hemıngýeı men Markesti she? — deımin men de birdeńe bilemin degendeı.

— Olar da jaqsy jazýshylar. Biraq ózim onsha unata qoımaımyn. Siz jaqsy kóresiz be?

— Men... men... sizdi jaqsy kóremin. Siz bilseńiz ǵoı!.. — dedim qolynan jaımen sıpalap.

— Siz... Siz she?.. Siz bilesiz be?

— Neni...

— Jaı ánsheıin...

Osylaısha áńgimelesip uzaq otyrdyq. Kesh qaraıa bastaǵan ýaqytta:

— Aǵa, sharshadym, qaıtaıyqshy, — dedi. Men qarsy bola qoımadym.

Ornymyzdan sylbyr kóterilip, syrtqa shyqtyq. Almaty qara jamylǵandaı, qabaǵyn túıip, túnere túsken. Kóshe kóńilsiz. Salqyn samal ǵana kóńilińdi jelpigendeı, tamaǵyńdy qytyqtap, erekshe bir kúıge bóleıdi. Qarakók aspanda jamyraǵan juldyzdar birdeńe sezetindeı-aq jymyń qaǵady. Taksı ustap, ol turatyn jataqhanaǵa keldik.

— Kirmeısiz be? — dedi qarsy aldyma tura qalyp.

— Rahmet, janym. Kirsem, shyqpaı qalýym múmkin!..

— Onda kirmeı-aq qoıyńyz!

— Jaqsy, janym!

— Rahmet sizge!..

Basyn kótere kózin tiktep bir qarady da, ernimnen súıip aldy.

— Kóriskenshe kún jaqsy, aǵa!

Ol burylyp ketti. Men ań-tań kúıde ańyryp, saýsaǵymnyń ushtarymen ernimdi sıpalap turyp qaldym.

* * *

Kúmis kún kúlkisin tıyp, qabaǵyn shyta eńkeıip barady. Bolar-bolmas sáýle shashyraıdy. Bólme ishi alakóleńke. Tyrs etken dybys joq, tylsym tynyshtyq. Jumsaq kresloda shalqaıa túsip, gazet oqyp otyrǵam. Ústelimniń ústindegi aq telefon shoshynǵan nárestedeı shyr-shyr etip shyryldap qoıa berdi. Qulaqshasyn kóterip:

— Alo! — deýim muń eken, ar jaqtan:

— Sálemetsiz be, aǵa! Qalyńyz qalaı? — degen daýys estildi.

Birden tanydym, Elananyń júrek terber nazdy daýysy.

— O, janym!.. Qal-jaǵdaıyń qalaı?

— Jaqsy, aǵa!..

— Jańa ǵana oılap edim, jasyń uzaq bolady eken!

— Qulaǵyńyz shýlaǵan joq pa? — Syqylyqtap kúledi.

— Joq, shýlaǵan joq... Oń kózim tartyp edi!

— Qýanasyz ǵoı!..

— Qýanttyń ǵoı!..

Ol únsiz qaldy. Men ne aıtarymdy bilmeı abdyrap qaldym. «Taǵy da búldirdim-aý!» degen sýyq oı sýmań etip sýyrylyp shyǵa keldi.

— Ne jańalyǵyń bar? — dedim az-kem únsizdikten soń sózge shaqyryp.

— Dısertasıamdy jazyp bitirdim!

— Bul úlken jańalyq qoı, atap ótpese bolmas!

— Atap óteıik... Kelmeısiz be?!

— Baraıyn!..

— Aǵa!.. — Daýysy jaryqshaqtanyp shyqty. Qobaljý baıqalady. — Sizge... sizge birdeńe aıtaıyn dep edim!..

— O, ne?.. Aıta ǵoı!

— Jo... joq... Kelgen soń... Kelseńizshi!..

— Jaqsy, janym! Mine, mine... shyqtym...

Telefon qulaqshasyn ornyna qoıyp, ústelimniń ústinde shashylyp jatqan qaǵazdardy tez-tez jınastyryp, ústi-basymdy qaǵyp-silkip, júgire basyp syrtqa shyqtym.

Kún qyzýy áli de qaıta qoımaǵan. Aspan shaıdaı ashyq. Aıaq astynan jańbyr sebezgilep ótti de, lezde tyna qaldy. Alaqanymdy tosyp ta úlgermedim. «Allanyń nury ǵoı, bul!..» dedim ózimshe jaqsylyqqa joryp.

* * *

Elana meni jyly júzben qarsy aldy. Beti jyltyrap tur, maılap alǵan sıaqty. Jelkesine qaraı túıip alǵan moıyldaı qara shashynyń bir ýystaıy aq mańdaıyna tógile túsip, kórkine kórik qosqandaı onan saıyn sulýlandyryp jibergen.

— Kelgenińiz qandaı jaqsy boldy!..

— Oho, bárin jaınatyp tastapsyń ǵoı! — dedim dastarqan basyna jaıǵasa berip.

— Siz sıaqty syıly qonaqtar kúnde kelip jatqan joq qoı!

— Nıetińe rahmet, janym!..

— Renjimeńiz, qur shaı bop qaldy.

— Bolady, janym.

— Sonda da...

— Eshteńe oılamashy!..

— Oılamaımyn ǵoı. Biraq ta… — Az-maz kidirip, sózin qaıta jalǵady. — Oıyma túse beredi. Biz joqshylyqty qatty tarttyq... Segiz balanyń úlkeni edim... Sonyń saldarynan ýnıversıtetke de jaı tústim. Segizinshi klastan soń pedýchılıshede oqydym. Ony bitirgen soń aýylda muǵalim bolyp eki-úsh jyl qyzmet istedim. — Ol uzaq áńgimege kirisken syńaıly, shaı quıyp qoıyp, sambyrlap sóılep otyr. — Ýnıversıtetti qyzyl dıplommen bitirdim. Qyzyq qýyp qydyrystaǵannan góri kitap oqyǵandy jaqsy kóretinmin. Kóp ýaqytym Almatynyń kitaphanalarynda ótti. Sodan da bolar, ustazdarymnyń qolqalaýymen aspırantýraǵa tústim. Ómirdegi barlyq armanym oryndalǵandaı boldy. Taqyryp alyp, ǵylymı eńbek jazýǵa bar ynta-jigerimmen kirisip kettim. Maqsatym ǵalym bolý edi. Turmys qurý, bala súıý týraly onsha kóp bas qatyrǵanym joq. Endi... bylaı... oıladyq qoı! Biraq... jigit tańdap degendeı... — Kúldi. — júrip qaldyq. Meniń qıalymdaǵy jigit kezdespedi. Nebir syrbaz-syltań jigitter júgirdi ǵoı. Men sorly sonyń bireýine qaıyrylmadym. Qaramadym. Iilmedim. Alǵash tanysqanda bári jaqsy kórinedi de, kele-kele sol shirkinderdiń, áıteýir, bir jerleri unamaı qalady... Ózimniń kórkim men symbatyma senýshi edim... Jigit, kúıeý jolda jatqandaı kórinetin. Endi oılap qarasam, sonyń bári beker eken!.. — Sál tynystap, aýyr kúrsindi. — Talaı jigitti jylatyp jiberip edim...

— Áli-aq, mańdaıy jarqyraǵan bir jigit kezdeser. Baqytyńdy tabarsyń! — deımin kóńilin aýlaǵan bolyp.

— Áı, qaıdam! — Ol taǵy kúrsindi. — Jasyń kelgen soń, jalǵyz júrýdiń ózi qıyn eken. Jaman yńǵaısyzdanamyn. Eldiń bári kúle qaraıtyn sıaqty... Onyń ústine shaldar qýtyńdap, sóz aıtatyndy shyǵardy. Olardyń oıy belgili ǵoı!..

Ishim qylp ete tústi. Ózimnen-ózim qýystanyp, qysylyp baramyn. Kináli adamdaı jaq ashpastan bedireıip otyrmyn. Júzine týra qaraýǵa da batylym jeter emes.

— Jo... joq... — deıdi tunjyraı túsip, — Olarǵa kónetin men emes. Arymdy taza ustaýǵa o bastan ant etkem... Meniń sizge aıtaıyn degenim... osydan bes-alty aı buryn Erjan esimdi bir jigitpen tanysqam. Momyn jigit. «Jaqsy kóremin! Úıleneıik!..» deıdi. Alǵashynda qyljaq qylyp ýaqyt ótkizý úshin ǵana sóılesip júrýshi edim, artynan oılandym... Jasym bolsa otyzǵa taıap qaldy... nemenege buldanam. Shaldardyń qýshyńdaýy anaý... Onan da osy jigittiń eteginen ustaıyn dep oılap, meselin qaıtara qoımadym. Tursam turarmyn, tura almasam baıǵa tıdi degen atym bar, bala týyp alarmyn. Áıtpese qýarǵan qý tomardaı jalǵyz qalar túrim bar... Siz kúlmeńiz... jan adamǵa ashpaǵan jan syrymdy aıtyp otyrmyn.

— Kúlip otyrǵan joqpyn, aınalaıyn!

— Bala týyp alsam ba dep te oılaǵam. Biraq... baısyz bala týý qıyn eken!..

Ol aýyr kúrsindi. Tereń oıǵa shomǵandaı júzi solǵyn tartyp, qas-qabaǵy túıile túsken. Jáýdiregen janarynan móldiregen jas tamshylary syrǵyp túskendeı boldy. Maǵan bildirmegensip saýsaqtarynyń ushymen jaılap súrtip qoıady.

— Siz qalaı oılaısyz? — dedi sálden soń basyn kóterip alyp. — Men sol jigitke turmysqa shyǵýǵa kelisimimdi berdim.

— Jaqsy kóresiń be, ózi?

— Qalaı desem eken! Bylaı jaman jigit emes sıaqty.

— Jalpy, óziń bilesiń ǵoı. Áli de oılanyp kórseńshi!..

— Oılandym, aǵa. Kóp oılandym. Táýekel. Bireýdiń ashynasy, bolmasa toqaly bolǵannan góri ózim quralpy jigitke turmys quraıyn dep sheshtim. Syılasa boldy da... Jigit tańdaıtyn jastan asyp kettik qoı!.. — Júzine qan júgirip, sál ezý tartqandaı boldy. — Endi maǵan mundaı jigit kezdese me, joq pa?.. Jalǵyzdyqtan jalyqtym!.. Sharshadym...

— Óziń bilesiń ǵoı, janym!

— Jaraıdy, aǵa... Basyńyzdy aýyrtyp jiberdim-aý!..

Ornynan jaımen kóterildi. Tereze jaqtaǵy kishkene ústeldiń ústinde turǵan magnıtafonǵa úntaspa salyp, qosatyn tetigin tyrs etkizip basty da, maǵan qaraı júrdi.

— Júrińiz, bıleıik!..

Bólme ishin sazǵa bólep, ásem áýen qalyqtady. Beton qabyrǵalar da qosyla án shyrqaı jónelgendeı. Alaqanym alaqanyna tıgende demim shyqpaı qalǵandaı áreń qozǵaldym. Boıym balqyp, kóńilim shalqyp, erekshe bir kúıge enip baramyn.

Mahabbat degen qandaı-dy?

Qarasań kóziń qanbaıdy.

Saǵynǵan janǵa jete almaı

Qanshama gúlder,

Qanshama gúlder sarǵaıdy?..

Áýen quıqyljyp, án tógilip tur. Elana da shydaı almady bilem, tamaǵyn qyrnap aldy da, aqyryn ǵana qosyla ketti.

Ǵashyqsyz ómir ómir me?

Egilme, janym, egilme.

Kóktegi Kúnge qol sozǵan

Ne dersiń mynaý,

Ne dersiń mynaý kóńilge?!

Daýysy syńǵyrlaı shyǵady. Men ony ash belinen qushaqtap, baýyryma qysa túsem. Qos qolyn moınyma artqan kúıi jeńil terbeledi. Kózine kózim tústi. Kúlim qaǵady. Júzi alaýlap tur.

— Iá, kóńil júırik qoı! Ne dersiń, janym?! — deımin synaı qarap.

— Ne dermiz?!

— Netken ádemisiń!..

— Aǵa!.. — Kózin taıdyryp áketti. — Men de sizdi jaqsy kóremin. Uzaq izdegen... qıalymdaǵy jigit... siz sıaqty edi. Biraq ózimniń baqytym úshin bireýdiń baqytyn aıaqqa basqym kelmeıdi. Men úshin basqa bireýdiń shańyraǵy shaıqalǵanyn qalamaımyn. Óıtip baqytty bola almasymdy da sezemin. Qudaıdan qorqam!..

«Netken ǵajap jan!.. — deımin bir sát oıǵa berilip. — Aqyldy-aq... Qudaı bárin bir basyna úıip-tógip bere salǵan. Baqytty-aq bolatyn qyz!»

— Men qaıtaıyn! — dedim oıymdy oqys irkip.

— Qaıda?

— Úıge...

— Siz... Siz bilesiz be? — dedi oıly janaryn týra qadap.

— Neni?

— Adamdy óltirmeı mıyn qalaı alatynyn.

— Joq...

— Shynymen bilmeısiz be?..

— Shynymen...

Ol kúlimsiredi. Men únsiz oılanamyn. «Neni jumbaqtap tur eken?..» deımin ishteı.

— Men erkin ósken erke qyzbyn. Oıyma ne alsam, sony iske asyrmaı qoımaımyn! — dedi kózimnen syr oqyǵandaı. — Búgin sizdi jibermeımin... Aıtaıyn degen qupıa syrym bar!..

— Qalaýyń bolsyn, janym!..

— Men qazir... — Ne oılaǵanyn bilmeımin, qushaǵymnan jyljı shyǵyp, jınalmaı qalǵan dastarqanǵa qaraı júrdi.

Men moınymdy sál buryp, tereze jaqqa kóz saldym. Qap qarańǵy. Túnek. Túk kórinbeıdi. Jańbyr jaýyp tur. Áınekke tyrs-tyrs tıgen tamshylar aıǵyz-aıǵyz iz tastap, qyzdyń kóz jasyndaı jylap aǵady.

Júregim syzdap qoıa berdi.

---