Sońǵy jańartý

(Ózgertilgen ýaqyty 3 kún buryn)
Juldyzdy sát: "Abaı men Muhtar"
SHQO oblysy, Óskemen qalasy
№ 32 orta mektep, qazaq tili muǵalimderi
Amerbekova A. B.
Kasymkanova Z. N.

Juldyzdy sát: «Abaı men Muhtar»
Maqsaty: Oqýshylardy Abaı Qunanbaıuly jáne Muhtar Áýezovtiń ómirimen, olardyń shyǵarmashylyǵymen tanystyrý. Olardyń shyǵarmalaryn oqytýda, oqýshylardyń qyzyǵýshylyǵyn arttyrý. Óz halqynyń uly adamdaryn maqtanysh etý.

Epıgraf: Gúlder solyp, juldyzdar sónip,
adamdar ólip jatady.
Biraq, adamzattyń bir ereksheligi sol - Odan iz qalady, is qalady, sóz qalady.
(Y. Jaqaev)

Svety ývádaıýt, zvezdy gasnýt,
Lúdı ýmıraıýt.
Tolko ý cheloveka estodna osobennost-
Posle nego ostaetsá sled, delo, slovo.
(Y. Jakaev)

Kórnekilikter: Abaı, Muhtar ( portretter), epıgraf, Abaı men Muhtar kitap kórmesi, kártishkeler, 1, 2, 3 juldyzdar

Juldyzdy sáttiń barysy
Ortaǵa eki júrgizýshi shyǵady
1. Qurmetti qonaqtar!
Sizder búgin Abaı men Muhtarǵa arnalǵan merekege kelip otvrsyzdar.
Merekeniń aty juldyzdy sát: «Abaı mmen Muhtar».
2. Dobryı den, dorogıe gostı!
Segodná ý nas prazdnık, posváshennyı Abaıý Kýnanbaevý ı Mýhtarý Aýezový.
Vy prısýtstvýete na zvezdnom chase: «Abaı ı Mýhtar»
1. Gúlder solyp, juldyzdar sónip,
Adamdar ólip jatady.
Biraq, adamzattyń bir ereksheligi sol-
Odan iz qalady, is qalady, sóz qalady.

2. Svety ývádaıýt, zvezdy gasnýt,
Lúdı ýmıraıýt.
Tolko ý cheloveka estosobennost-
Posle nego ostaetsá sled, delo, slovo.
1. Oıynǵa qatysýshylarmen tanystyramyz.
2. Predstavláem ýchastnıkov ıgry.

1 saıys Abaı men Muhtardyń ómirbaıanynan.
1. 1 týr Iz bıografıı Abaıa ı Muhtara.

Oqýshy durys jaýap berse, oǵan juldyz beredi.
1. Qazaq jeriniń aqyny, danyshpany kóp bolǵanymen, Abaıy bireý-aq.
Abaıy bar el qaı halyqpen de terezesin teńestire alady. Abaıy bar eldiń mereıi ústem. Abaı – qazaqtyń bar jerinde týyp, bar jeriniń týyn ustap turǵan kemeńger Abaı ata! Qasıetti uly abyz! Ózińiz úmit etken shóberlerińiz: Siz týraly tolǵap, siz týraly syr shertpek.
Sálem edi aıtqan búginge,
Araǵa tastap talaı jyl.
Kúndizdeı jaryq tún de
Jadyrap Qazir Abaı júr.

2. Iz romana «Pýt Abaıa»
- Horoshıı chelovek v stepı poıavılsá, ımá emý Abaı. Ý nego osobennye slova ı nastavlenıa. Eto mýdres, zastýpnık naroda, drýg neschastnyh, vrag nasılnıkov on syn svoego naroda. Býdem je slýshat ego rechı, zapomnım ego nastavlenıa. Dve zamechatelnye jenshıny- ýmnaıa, spravedlıvaıa, serdechnaıa babýshka Zere ı mat dobraıa, ostroýmnaıa Ýljan - vospıtyvalı býdýshego poeta. On ros vnımatelnym, vpechatlıtelnym malchıkom, za chto mat dala emý drýgoe ımá – Abaı
(chto znachıt vnımatelnyı, pronısatelnyı).

Júrgizýshiler kezekpen suraqtar qoıady.
1) Abaıdyń shyn aty kim edi?
1. Muhamedhanafıa
2. Ibrahım
3. Ilás
2) Abaı qaı jyly, qaı jerde týǵan?
1. 1894 jyly Taldyqorǵan oblysy Aqsý aýdany
2. 1835 jyly Kókshetaý oblysy Qusmuryn beketi
3. 1845 jyly burynǵy Semeı oblysy Abaı Aýdany
3) Abaıdy neshe jasynda Semeıdegi dini mektepke oqýǵa berdi?
1. 9 jasynda
2. 10 jasynda
3. 12 jasynda
Abaı kim bolǵan? Oqýshy Abaıdyń ómirbaıanyń aıtyp beredi.
Prodoljaem zvezdnyı chas.
Saıysymyzdy ári qaraı jalǵastyramyz.

1. «Muhtar Áýezov - shaqar shabytty jáne baqytty jazýshy»- Nıkolaı Tıhonov aıtty.
Ǵabıt Músirepov: «Qazaqtyń ár jazýshysy «Abaı» arqyly ádebıetimiz jańa bir satyǵa kóterilgenin eskerip, qolyna qalam alǵanda, sol satyǵa kóterilýdi, sol saty arqyly odan da joǵary kóterilýdi arman etse deımin».

Aleksandr Korneıchýk: «Áýezov úlken gýmanıs adam edi. Ol óz halqyn, onyń bıik mádenıetin sheksiz súıetin. ózge halyqtyń ádebıetin óz halqynyń ádebıetindeı, tereń túsinip, ony qurmet tutyp, únemi qoshemettep otyratyn».

2. Za sem let do smertı Abaıa v sosednem aýle, takje raspolojennom ý sklona Chıngıskıh gor, rodılsá malchık. S detskıh let on soprıkosnýlsá s jestokım mırom raspreı, nasılıa, nespravedlıvostı, rodovoı vrajdy, ı, s detskıh let znal on stıhı Abaıa. V posledstvıı malchık tot stanet ızvestnym pısatelámı napıshet ızvestnýıý knıgý o svoem velıkom sosede. Etım malchıkom byl: Mýhtar Aýezov.
Júrgizýshiler kezekpen suraqtar qoıady.
1) Muhtar Áýezovke bıyl neshe jyl tolady?
1. 100 jyl
2. 150 jyl
3. 120jyl
2) Muhtar Áýezovtiń atasynyń aty kim?
1. Omarhan
2. Áýez
3. Qunanbaı
3) Muhtar Áýezov qaı ýnıversıtetiniń fılologıalyq fakúltetin bitirdi?
1. Máskeý ýnıversıtetiniń
2. Tashkent ýnıversıtetiniń
3. Lenıngrad ýnıversıtetiniń
Muhtar kim? Oqýshy Muhtardyń ómirbaıanyń aıtyp beredi.
1. Uly aqyn aǵartýshy Abaı mýzyka salasynda da aıta qalǵandaı mura
qaldyrdy. Abaı ánderi alǵashqyda onyń óz aınalasyna aýyl-aımaǵyna, keıin jalpy qazaq arasyna taraı bastaıdy. Abaı ánderi halyqtyq negizden nár alǵandyqtan, halyq ánderimen tamyrlasyp jatqandyqtan, aýyzdan-aýyzǵa kóshe otyryp, qalyń buqaranyń ıgiligine aınaldy.
2. Abaı s detskıh let lúbıl narodnoe ıskýsstvo, sam pel ı ıgral na dombre. On znal Bırjana, Ahana-sere, Tastambeta ı mnogo drýgıh vydaıýshıhsá pevsov, vysoko senıl ıh tvorchestvo ı ıspolnıtelskoe masterstvo. Abaı ne byl pevsom dlá shırokoı aýdıtorıı, on napeval svoı pesnı blızkım drýzám ı chasto gostıvshım v ego aýle pevsam ı akynam, a onı vklúchalı ego pesnı v svoı repertýary ı postoıanno razezjaıa po aýlam, rasprostranálı ıh sredı naroda.
Pesná Abaıa «Kózimniń qarasy» - «Ty zrachok moıh glaz».

1. II saıys Abaı men Muhtardyń shyǵarmalary.
2. II týr Proızvedenıa Abaıa ı Mýhtara.
1. Abaı jasy qyryqqa taıaǵanda biryńǵaı óleń jazýmen, oqýmen aınalysýǵa múmkindik alady. Abaı shyǵarmalarynda, qazaq ómiriniń adam mineziniń danyshpandyq bilgirlikpen jáne aqyndyq sheberlikpen dál taýyp sýrettelgen jaqtary joq. Basqa elderdiń, sonyń ishinde ásirese orystyń
A. S. Pýshkın, M. Iý. Lermontov sıaqty uly aqyndary men mysalshy Krylovtyń shyǵarmalaryn keremet kórkem etip aýdardy.

2. Abaı ıavláetsá sozdatelem kazahskoı lıteratýry, ee Pýshkınym. Abaı perevel na kazahskıı ıazyk stıhı Pýshkına ı Lermonotova, ego lúbımymı pısatelámı bylı Lev Tolstoı ı Saltykov-SHedrın. V poslednıe gody svoeı jıznı, Abaı pıshet svoı znamenıtye slova - nazıdanıa. Knıga nachata, kogda emý bylo 45 let. Abaı pıshet: «Eslı naıdetsá chelovek, kotoryı ývıdıt nýjnye dlá nego slova, to pýston vypıshet slovoı sdelaet ego delom».
1. Abaıdyń neshe «Qara sózi» bar?
1. 30
2 . 35
3. 45
2) Abaıdyń poemalary nesheý?
1. 3
2. 5
3. 6
1. «Oryssha oqý kerek, hıkmet te, mal da, óner de, ǵylym da - bári orysta zor. Sen onyń tilin bilseń, kórer kózin ashylady. Orystyń ǵylymy, óneri - dúnıeniń kilti, ony bilgenge dúnıe arzanyraq túsedi».
2 . «Izýchaı kúltýrý ı ıskýsstvo rýsskıh. Eto - klúch k jıznı. Eslı ty polýchıl ego, jızn tvoıa stanet legche», - pısal Abaı v odnom ız svoıh nazıdatelnyh slov.
3)Myna shyǵarmalardyń qaısysyn Abaı aýdardy?
4. Gogoldiń pesasy «Revızor»
5. Pýshkınniń romany «Evgenıı Onegın»
6. Týrgenevtiń romany «Dvoránskoe gnezdo»
Stıhotvorenıe Abaıa «Ǵylym tappaı maqtanba»- «Poka ne znaesh molchı»
1. Lýı Aragon Fransıanyń ataqty jazýshysy: «Men Muhtar Áýezovtiń shyǵarmalaryn týǵan elime tanystyrýshy bolýdy ózime úlken abyroı sanaımyn».
2. Mýhtar Aýezov vnes neosenımyı vklad v razvıtıe kazahskoı lıteratýry. Sozdatel pervogo romana – epopeı, dramatýrg, perevodchık rýsskoı ı evropeıskoı klasıkı, ýchenyı – poıstıne neıscherpaemo nasledıe velıkogo pısatelá.
1) Muhtar Áýezovtiń tuńǵysh pesasy 1917 jyly jaryq kórdi. Ol qalaı atalady?
1. Eńlik - Kebek
2. Qarakóz
3. Báıbishe-toqal
2) Myna shyǵarmalarynyń qaısysyn Áýezov aýdardy?
1. «Ýkroshenıe stroptıvoı» V. Sheksperdiń
2. «Voskresene» L. N. Tostoıdiń
3. «Dýbrovskıı» A. S. Pýshkınniń
3) M. Áýezov sońǵy jyldarda jazǵan shyǵarmasy?
1. «Lıhaıa godına»
2. «Plemá mladoe»
3. «Seryı lútyı»
Stıhotvorenıe Gete «Nochnaıa pesn pýtnıka» perevel Lermontov na rýsskıı ıazyk, Abaı perevel na kazahskıı ıazyk. Oqýshy óleńdi jatqa aıtyp beredi.

III saıys Qazaqtyń tuńǵysh epopeıasy.
III týr Roman «Pýt Abaıa».
1. Leonıd Sobolev: «Muhtar Áýezovtiń «Abaıy»- bul naǵyz roman, basqasha aıtqanda ómirdiń tutas qyrystaryn qoparǵan, turmystyń, adamdar arasyndaǵy qushtarlyqtyń, mahabbat pen óshpendiliktiń aıqyn boıaýly kartınalaryn jasaǵan jáne, eń bastysy este qalarlyq jarqyn obrazdar arqyly halyq tarıhynyń ómirlik prosesterin jınaqtaǵan, qulashy keń kitap».

Muhtar Áýezovtiń myna bir sózin eske túsireıik: «Materıal jınap júrip men Abaıdyń dostarymen, aqyn talantyn kúndeýshilermen de, nemese jalpy zamandastarymen, balalarymen, nemelerimen de áńgimelestim. Osy izdenýdiń nátıjesinde men bolashaq geroıym týraly orasan kóp derekter jınadym».
2. Mýhtar Aýezov s 1923 goda nachınaet sobırat materıaly o jıznı Abaıa, stıhı poeta, mnogokratno obezjaet okrestnostı Chıngız – Taý, gde kocheval aýl Abaıa ımenno v etı gody (1923- 1925), - vspomınaet Aýezov, «ıa vstrechal lúdeı, neposredstvenno znavshıh geroıa moego býdýshego romana». Imenno «Pýt Abaıa» tochno zametıl Chıngız Aıtmatov: «Ýdıvıtelnoı sıloı obladaıýt knıgı bolshogo hýdojnıka. Ty otkryvaesh ıh, onı otkryvaıýt tebá».

Júrgizýshiler kezekpen suraqtar qoıady.
1) «Abaı joly» romanyn birinshi kitaby qaı jyly dúnıege keldi?
1. 1938
2. 1942
3. 1947
2) «Abaı joly» romany úshin M. Áýezov qaı jyly Lenın syılyǵymen marapattaldy?
1. 1949
2. 1959
3. 1961
3) Abaı operasynyń mýzykasyn jazǵan sazgerlerdi atańdar?
1. Ahmet Jubanov pen Latıf Hamıdı
2. Ǵazıza Jubanova
3. Evgenıı Brýsılovskıı
4) Abaı romany neshe tilge aýdaryldy?
1. 10
2. 20
3. 30
5) Muhtar Áýezov «Abaı» tragedıasyn kimmen birge jazdy?
1. Zoıa Kedrına
2. Leonıd Sobolev
3. Mıhaıl Lýkonın
Otryvok ız rasskaza Mýhtara Aýezova «Seryı lútyı». Oqýshy jatqa oqydy.
Júrgizýshiler qatysýshylardyń juldyzdaryn sanaıdy. Merekeniń ... jeńimpazy boldy. Qatysýshylarǵa syılyqtar beriledi

You Might Also Like

Jańalyqtar

Jarnama