InfoHub Logo

Jalpyǵa ortaq qoldanystaǵy joldarmen júrgizýshiniń kómeginsiz júrý úshin, avtomobılder tolyqqandy avtopılot paıdalana alatyndaı ýaqytqa deıin áli birneshe jyl bardaı bolyp kórinip edi. Alaıda Tesla kompanıasy, osy kúmándi seıilte otyryp, avtopılottardy búgingi kúni-aq usynýda. Avtomobılderge júrgizýshisiz júıe ázirleýmen aınalysyp jatqan taǵy basqa da kompanıalar bar. Ol tolyǵymen júrgizýshisiz Google mobıl jáne júrgizýshisiz taksı konsepteri. Osy materıalda biz olarǵa taldaý jasap jáne bul tehnologıanyń «jolasharlaryn» búge-shigesine deıin jiktep kórýge tyrystyq.

Tesla avtopıloty

Tesla avtopılotnyń jumys isteý qaǵıdasy tórt jerden keletin derekterge qurylǵan. Birinshiden, Tesla arnaıy últradybystyq sensorlardy qoldanady, ol kedergiler men basqa mashınalardy izdep avtokóliktiń jan-jaǵyndaǵy keńistikti skanerlep otyrady. Ekinshiden, arnaıy aldyńǵy radar qoldanylady, ol avtokólikke jańbyr men tuman kúnderi de aldyńǵy jaǵynda ne bolyp jatqanyn kórýge múmkin beredi. Úshinshiden, Tesla avtopılotynyń júıesi aldyńǵy kamerany qoldanady, ol jol belgileri men tańbalardy baqylap otyrýǵa múmkindik beredi. Al Tesla avtopılotynyń tórtinshi quramdas bóligi – joǵary dáldiktegi GPS-treker, ol júıeniń barlyq jumysyn qadaǵalap jáne qozǵalystyń durystyǵyn tekserip otyrady. Shyndyǵynda Tesla-da ózderiniń avtopıloty qalada júrýge arnalmaǵandyǵyn, tek avtodańǵyldarda (avtoban, haıveı) júrýge arnalǵandyǵyn rastaıdy. Alaıda, ol qalada da júre alady.  

Avtopılotpen basqarylatyn avtokóliktermen bolatyn apattar

Biraq ta, Tesla avtopıloty da kemshiliksiz bolmaıtynyn sizder jaqsy bilesizder. Barlyq jańalyqtar saıty: «Tesla avtopıloty adam óltirdi» dep túrli-tústi etip jazylǵan jazýlarmen shýlap ketkenine kóp ýaqyt óte qoıǵan joq. Shyndyǵynda, osy jyldyń 7-mamyrynda Ogaıo shtatynyń 40 jastaǵy turǵyny Djoshýa Braýn, dál sol sátte avtopılot rejıminde qozǵalyp kele jatqan Tesla avtokóligimen apatqa ushyraǵan bolatyn. Júrgizýshi de, avtopılot ta burylyp jatqan fýrany baıqamaı qalǵan, nátıjesinde tejegishtiń júıesi iske qosylmaı, avtokólik ájeptáýir joǵary jyldamdyqpen júk kóligine kirip ketken. Júrgizýshi qaza boldy.

Avtopılot ta, júrgizýshi de nelikten der kezinde tejeı almaı qalýynyń eki nusqasy bar. Fýra aq tústi bolǵandyqtan, ashyq aspannyń aıasynda asa baıqalmaǵan. Júıe burylyp jatqan fýrany baıqamaı qalǵan, júrgizýshi de múmkin solaı bolǵan shyǵar. Sonymen qatar, júıeniń úlken fýrany kórmeı qalýy jáne der kezinde toqtaı almaý sebebi, júk kóliginiń jolǵa túsirgen úlken jaryǵy bolýy da múmkin. Avtopılot bıikte ornalasqan nysandarǵa nazar aýdarmaıtyn etip qurastyrylǵan, áıtpese Tesla avtopıloty árbir belgiler men basqa da zattarǵa nazar aýdarýmen birneshe metr júrgen saıyn toqtap otyrar edi.

Sonymen, Tesla jol apaty bul Tesla Model S avtokólikteri avtopılot rejıminde júrgen 210 mln km jolda adam ólimine soqtyrǵan jalǵyz JKO. Bul adam ólimine soqtyrǵan jol apattary statısıka boıynsha AQSH-ta shamamen árbir 151 mln km saıyn, al jalpy álemdik statısıka boıynsha árbir 97 mln km saıyn oryn alyp jatyr. Bir sózben aıtqanda, Tesla avtopıloty, burynǵysynsha Beta-testileý rejıminde jumys isteıtindigine qaramastan, adamdarǵa qaraǵanda áldeqaıda senimdirek. Al bul aıqyn jol apaty, durysy birneshe jaǵdaılardyń qaterli toǵysýynan bolǵan.

Google-mobıl

Alaıda tek Tesla ǵana avtopılot shyǵarýmen aınalysyp jatqan joq. Sirá, júrgizýshisiz qozǵala alatyn álemdegi eń tanymal avtokólik – bul Google-mobıl. Google avtokólikteri áli kúnge deıin tek testten ótip jatqandyǵyna qaramastan, olar týraly álemniń kez-kelgen jerinde biledi. Buǵan qosa Google avtopılot júıesi úshin óziniń ázirlegen shaǵyn eki oryndyq avtokóligin de, azamattyq Lexus RX, Toyota Prius jáne tipti Audi TT-ny da paıdalanady. Google avtopıloty úshin Google Street View servısiniń málimetterin jáne avtokóliktiń tóbesine ornatylatyn aıryqsha LIDAR tetigin qoldanady. LIDAR tetiginiń Light Identification Detection and Ranging tárizdi shıfry sheshiledi, ıaǵnı jaryqpen kórý jáne qashyqtyqty anyqtaý múmkindigi bar. Shyn máninde bul optıkalyq dıapozonnyń qashyqtyq ólsheýishi jáne onyń jumys isteý qaǵıdasy radarǵa óte qatty uqsaıdy.

Google shyǵarǵan LIDAR júıesi bar avtonomdy avtokólikterdiń alǵashqy testi 2010 jyly bastaldy. 2014 jyly kompanıa róli de, gaz ben tejegish basqyshy da joq, júrgizýshisiz 100%-ǵa derbes avtomobıldiń ózindik túptulǵasyn kórsetti. Google-mobıl syrtynan qaraǵanda kádimgi kólik quralynan góri múltfılmniń keıipkerin elestetedi. Biraq, túptep kelgende Google-dyń maqsaty avtokólikter satý emes, iri avtokólik konsernderine júrgizýshisiz basqarý júıelerin satý. Google osy jyldyń mamyr aıynda Fiat-Chrysler-men shartqa otyrdy, onyń aıasynda ózdiginen basqarylatyn 100 Chrysler Pacifica shyǵarylatyn bolady.

Google júıesiniń de Tesla sıaqty óz kemshilikteri bar. Mysaly, Google-mobılder quıyp turǵan tókpe jańbyrda jáne qar basqan jerlerde júre almaıdy. Al bulaı bolatyndyǵy, Google qorshaǵan landshaftpen aldyn ala túsirilgen fotosýretterdi salystyrý júıesin qoldanady, biraq ony avtokólik naqty ýaqyt rejıminde kóredi. Iaǵnı Google-mobıl jer betin qar basyp jatqan bolsa, ol jerdi anyqtaı almaıdy.

Júrgizýshisiz taksı

Júrgizýshisiz avtokólikter taqyryby ózekti bolǵany sonshalyqty, oǵan is júzinde barlyq iri avtokonsernder men memleketter alańdaýshylyq bildirip otyr. Búgingi kúni júrgizýshisiz avtokólik ázirleý boıynsha birneshe iri baǵdarlamalar, onyń ishinde búdjeti 800 mln evrodan turatyn Eýropalyq Komısıanyń baǵdarlamasy da bar. Mine, derbes mashınalardyńbizdiń kúndelikti ómirimizge jaqyn kúnderi enýiniń taǵy bir mysaly. Uber-diń básekelesi Lyft kompanıasymen birige otyryp General Motors júrgizýshisiz taksıler shyǵarýǵa sheshim qabyldady. Osy jyldyń ishinde amerıka qalalarynyń birinde Lyft servısi júrgizýshisiz taksılerdi iske qosady, olar qarapaıym klıentterge shaqyrtý boıynsha keletin bolady. Álbette, Uber de shette qala qoıǵan joq, derbes taksıler shyǵarýmen aınalysyp jatyr.

Júrgizýshisiz avtokólikter boıynsha Volkswagen, Audi, BMW, Volvo jáne Nissan markalarynda da óziniń jobalary bar. Osy jylǵy CES 2016 kórmesine kóptegen avtokólikter men avtopılot júıesiniń kúndelikti ómirine engizý úshin ázirlengen júıeler qoıylǵan. Árıne, kópshiligimiz úshin bul tek qıal-ǵajaıyp sıaqty estiledi, biraq búgingi kúnniń ózinde-aq Tesla tárizdi avtokólikter bolashaqqa kóz júgirtýge jáne óte jaqyn ýaqyttarda, óz avtokóligimen jumysqa bara jatqan kólik ıesiniń jolǵa qaraýdyń ornyna óz isimen aınalysýyna jaǵdaı týǵanda, qandaı bolatynyn kórýge múmkindik beredi. Árıne, júrgizýshisiz kólikterdi qoldanysqa engizý, álem boıynsha mıllıondaǵan adamdy jumyssyz qaldyrýy jáne jańa daǵdarys týyndatýy múmkin. Biraq, bul máseleniń basqa, etıkalyq jaǵy, ony osyndaı júıe óndirýshiler de, búkil álemdegi úkimet oryndary da áli retteýi qajet.

 

---