InfoHub Logo

(Bir dırektorǵa jasyryn hat)

Sizdi aýdannyń da, aýyldyń da kóp basshylary táýir kóredi. Siz kelgende qymsynyp ta turady. Á, bárekeldi, siz yńǵaı jaqsy nıette bolsańyz, óndiriste, eńbekte ózińizdi kórsete bilseńiz, onda sizdi jurt ta jaqsy kóredi. Mundaı jaǵdaıda sizdi sókkenniń jaǵasy sógilsin. Olar sizdi shynymen-aq jaqsy kóre me? Soǵan keleıikshi. Jeke hatta aıtqanymdy eshkim estı qoımas. Ashyq aıtaıyn. Olar sizdi kórgende syrtynan jyltyraı qoıady. Eger olar jaıylyp jastyq, ıilip tósek bolyp turmasa, sizdiń qolyńyzdan keltegińiz qashan qalýshy edi, sonymen salyp ketesiz. Sondyqtan sizdi erkinen tys jaqsy kórgensıdi, soıǵan túlkideı yrjyń-yrjyń etisedi. Olardiki qaı bir kúlki. Jylymshy birdeme.

Túbeke ózińizdiń minezińizdi aldyńyzdan ótkizeıik, qaraı qoıyńyz. Betiń qısyq bolsa aınaǵa ókpeleýge bola ma? Óz qylyǵyńyzdan ózińiz jırenbes pe ekensiz. Sizdiń áreketińizdiń syıqyn kópshilik te bilsin, keıin hatta jarıalarsyz da.

Siz 1943 jyly Bógetsaı stansıasynyń dırektory bolyp taǵaıyndalǵanda bir kúni sizdiń joldastaryńyz kelip, «oryn qutty bolsyn» aıtty.

— Ketpeńder, dırektorǵa, ıaǵnı maǵan joldas nóker kerek, — dedińiz Túbeke ózińizdi ózińiz salmaqtap. Budan keıin siz jalǵyz júrýdi qoıyp, top bolyp sap túzep júretin boldyńyz.

Dırektor toıǵa barady. Mynaý úıden anaý úıge, aýyldan aýylǵa emes, at arytyp, ton tozdyryp aýdannan aýdanǵa barady. Qý bas ta domalap baratyn sol toıǵa «Kóktóbe» MTS-iniń dırektory Esekeń de kelip qalypty. Ekeýińizdi bir úıge qonaqqa alǵan eken. «Eki qoshqardyń basy bir qazanǵa syısyn ba» sózben keketisip, qaǵysa bastapty. Alǵashqy sózdi kádimgi Túbekeń ózińiz bastap:

— Menen mártebeń bıik adamdaı menen joǵary otyrýyńa jol bolsyn?! — dedińiz. (Bul ózi ata-babańyz Maman men Kótibardan sizge mura bolyp qalǵan urys qoı).

— Sen dırektor bolsań, men de dırektor. Buryn keldim, buryn otyrdym. Toıǵa barsań buryn bar, buryn barsań oryn bar. Úı meniki! — dedi Esekeń de qalyspaı.

— Nókerler, kórsetińder myna buryn kelgen dırektorsymaqqa. Bilsin meniń kúshimdi! — dep siz aıǵaıdy saldyńyz kelip.

Keketýdiń aıaǵy bilek sybanyp, judyryq jumsaýǵa jetip, sart-surt tóbeles bastaldy da ketti...

Jasyratyny ne, «artyq eńbek» sińirgen, judyryǵy jýandaý bolyp «kózge túsken» Túbekeń ózińiz boldyńyz. Eki dırektordyń toıdaǵy «tamashasy» eki aýdannan asyp, oblysqa tarady. Ojar minezimen aýyzǵa kóbirek ilingen Túbekeń taǵy ózińiz boldyńyz. «Túbekbaıǵa usamaı qoıshy árman» deıtin sóz jurtqa mátel bolyp ketti. Túbekeń buǵan ózińiz de súısine túsetin kórinesiz. Mundaı «zor ataqqa» ıe bolǵanǵa qushtarlanyp, budan bylaı keltegińizdi tastamaıtyn bolypsyz. Kim bolsa ol bolsyn, Sizdiń turpaıy minezińizdi bolar-bolmas sóz qylsa bolǵany, keltekpen salyp ótesiz. Shynyn aıtý kerek, osyndaı kúshti keıde sizge qyzǵanamyn. Maǵan qudaı eken syrttan túıreıtin naıza-qalam bergenshe sizdikindeı judyryq bermegen eken dep te qalamyn.

Ózi batyr Túbeke siz kelgen jerden shataq shyqpaı ketken emes. Túsken úıińizdiń shyny-sháınegi synyp, astan-kesten bolmaı qalǵan kúni joq. Biraz ýaqytqa deıin Túbekeń túsken úı ana úı, myna úıden ydys-aıaq surap-aq júrgeni. Osyndaı «batyrlyqty» qalaı bastaısyz? Iapyr-aı!

Taǵy bir kúni Túbeke mashınańyzben syrǵanatyp kelip, «Tushshyaıryq» kolhozynyń predsedateli Meńdeshtiń úıine toqtaı qaldyńyz. Úı ıesi Túbeken kelgende qashanda grafınniń orta-tolysyn kórsetýge tıis. Eger orta bola qalǵan kúnde, «aqmaǵambetti» Túbekeńe arnap aldyrmaǵan bolsa, onda qaı jerden shataq shyǵarýdy oılaı bastaıdy. Mine oılamaǵan jerden osy jaǵdaı bola qaldy. Eki búıirińizdi taıanyp, tórde otyryp tabaqtaǵy ystyq tamaqqa jýylmaǵan qolyńyzdy malyp alyp:

— Qap, ákeńdi... qolymdy kúıdirip aldym, — dep judyryq túıip, jazyqsyz shamdy qoıyp kep jiberdińiz. Edenge qulap túsken sham kúl-talqan boldy. Úı ishi qarańǵy, tars-turs... Qarańǵyda kelteginen aırylyp qalǵan Túbekeń dereý etigin sheship alyp, qarańǵy úıdegilerdi toqpaqtaı jóneldi. Bul batyrlyǵyńyz da men sıaqty qalamnan basqa túk ustap kórmegen jýrnalıs! tańdantpaı qoıa ma?

— Oı, toqpaǵyń óz basyńa tıgir-aı, qaıdan ǵana kelip edi? — dep jeńgeı zar qaǵyp júr. Azdan keıin siz:

— Jaǵalbaıly, Jaǵalbaıly! — dep aıǵaı salyp, azamattaryna túsiniksiz, áldeqashan umyt bolǵan, kópten beri atalmaıtyn rý aty deıtin birdeńeni atap, daýryǵyp, myıat shaqyrdyńyz. Kópshilik ań-tań. «Jaǵalbaılysy qalaı, biz «Tushshyaıryq» kolhozy bolyp atanýshy edik qoı» desti olar.

Ádilin aıtsaq siz de kishireıetin jerdi bilesiz. Ol qyzmeti joǵary aǵalaryńyzdyń aldy ǵana. Olar otyrǵanda qurdaı jorǵalaısyz. Sondyqtan da sybaılastaryńyz erik berip táltektetip qoıdy. Siz tipti eshkimnen de seskenbeısiz, MTS partıa uıymynyń sekretary Goráevti she? Ony da klýbta... birde qyzmet júzinde kezdese qalǵan, oblys ókili Rysbaıdy yrsıtyp uryp jyqtyńyz. Mundaı kúshti qalaı armandamassyz!

Al osyǵan sizge ne aıtty? «Jigittik jelik qoı, ishken bolar» demep pe edi. Durys aıtasyz, basshylar sizdiń ishpeıtin, tóbelespeıtin kúnińiz joǵyn jaqsy biledi. Dál aıtqanda, keltegińizdiń qolyńyzdan túspeıtinin de biledi. Biraq Túbekeńniń tóbelesin jurt aıta júrsin deıtin bolý kerek. Bir Mamap, bir Kótibarsyz bola ma deıdi bul aımaq. Sálemmen qosh aıtýshy, týra aıtyp týǵanyna jaqpaı júrgen ózińizdiń Qydyrbekuly degen inińiz.

1950

---