InfoHub Logo

Mekteptiń otyn qoı̆masyna bireý bir qushaq kitap ákelip tastady. Esik qaı̆ta jabylýy muń eken, shetkerirek túsken biri basyn kóterip aldy. «Qaı̆da keldim?» degendeı̆ jan-jaǵyna qarap sál otyrdy da, janynda jatqan kórshisin túrtti. Ol qozǵala qoı̆map edi, julqyp-julqyp qaldy.

— Eı̆, tursańshy! Qaı̆da keldik? Tirimisiń óziń?

— Oı̆baı̆, mazamdy alma. Búı̆tken tirligi qursyn! Munan da paraqtarymnyń páre-páresi shyǵyp, jelmen ushyp ketkeni jaqsy edi.

— Ne bop qaldy? Jalǵyz seniń basyńa keldi deı̆misiń, bul qasiret. Bizdiń de kórgen qorlyǵymyz az emes. Bıylǵy oqý jylyn zorǵa aıaqtap shyqtyq. Basyńdy kóter. Jón surasaı̆yq. Kimsiń óziń? Syrtyń búp-bútin ǵoı̆.

— Syrtymdy qaı̆tesiń?! — dedi anaý jer taıana ornynan áreń turyp. Syrtym bútin bolǵanmen, ishim tútin. «Ana tili» oqýlyǵymyn. Men úshin avtorlar tún uı̆qysyn tórt bólip, qansha qyzmet etti deseńshi! Baspa qyzmetkerleri árbir árpimdi jekeleı̆ terip, kóz maı̆yn taýyspap pa edi? Sonda kim úshin? Balalar oqysyn, saýatyn ashsyn, adam bolsyn degen izgi nıet edi ǵoı̆ báriniki. Men de qolymnan kelgenshe óz boı̆ymdaǵy bilimimdi berip, balalardy adamgershilik parasatqa tárbıeleýge tyrysyp baqtym. Sóı̆tken kúnim ne boldy? Sorym qaı̆naǵanda, Adyrbaı̆ degen balanyń qolyna túsip, bir jyl bolmaı̆ mynadaı̆ kúı̆ge ushyradym. Eger kútip ustasa, keler jyly meni ekinshi bir bala oqymas pa edi? Qaı̆teı̆in, ótken kúnim esime tússe, saı̆-súı̆egim syrqyraı̆dy. İshi-baýyrymnan saý jerim qalmady. Jyrtylmaǵan, shımaı̆lanbaǵan, sıa tambaǵan paraǵym kemde-kem.

— Bizdiń de ońyp turǵan jerimiz joq, áriptesim. Endeshe, muńdas boldyq. Men «Erte dúnıe tarıhy» oqýlyǵy bolamyn, — dedi birinshi kitap.

— Sotqarbaı̆ degen balanyń menshigine tıdim. Ádepkide oqýlyq bolyp, mektep bosaǵasyn attaǵanyma qýanǵan edim. Onym kópke barmady. Birneshe kún ótpeı̆-aq, Sotqarbaı̆ kózimdi baqyraı̆typ qoı̆yp, sýretimdi sıamen bastyryp-bastyryp syzyp tastady. Onan kóterip júrýge aýyrsyndy ma, keı̆de ózine kerekti bir betterimdi jyrtyp alatyndy shyǵardy. Oqý jyly aıaqtalǵan kúni mektep aýlasynda dop qylyp tepkilep-tepkilep, silikpemdi shyǵardy da, tastap ketti.

— Áriptester, qansha aı̆tqanmen «Ana tilimin» ǵoı̆. Meniń aı̆tqanyma qulaq asyńdar. Bul jerde tek kishkentaı̆lar emes, joǵary klass oqýshylary da kináli-aý!

— Durys aı̆tasyń, «Ana tili», — dedi qara kóleńkeleý jerde jatqan bir kitap. — Meniń oqýshym úı̆inde paraqtarymdy jyrtyp alyp, kepter jasap ushyryp oı̆naǵanda qoı̆ demeı̆di ǵoı̆ úlken aǵasy. Sondaǵy syltaýy: «Oqý jyly aıaqtaldy».

— Biraq, — dedi «Ana tili» sózin qaı̆ta jalǵap, — shyndyǵyn aı̆tqanda, árkim óz dúnıesine uqypty bolýy kerek qoı̆. Ondaı̆ balalar joq ta emes, bar. Bar emes-aý, kóp. Alaı̆da olardyń bir kemshiligi — Adyrbaı̆ men Sotqarbaı̆ sıaqtylarǵa dostyq aqyl aı̆ta almaı̆ keledi. Mysaly, meniń ózim sıaqty qurdasym boldy. Ekeýmiz mektep kitaphanasyna bir kúnde tústik. Qyzyq bolǵanda, klasta da partalas boldyq. Mine, oqýshy dep onyń ıesin aı̆t. Ondaı̆ balanyń qolyna tússeń, jamanyń bolmas, shirkin! Kitabyna shań jýytpaı̆dy. Kerek betin belgileý úshin paraǵyn qaı̆yryp búktemeı̆di. Qaǵaz salyp qoıady. Syzbaı̆dy, sıa tamyzbaı̆dy. Onyń «Ana tili» kitaby qystan sý jańa kúı̆inde shyqty.

— Endi bizdi ne ister eken? — deı̆di bir kitap. — Álde jınap-jınap, otqa tamyzyq eter me eken?
«Ot» degen sózden bári de selk ete tústi. Bir sátke únderi shyqpaı̆, ishten tyndy.

— Múmkin, bir kádege jaratar. Túpter, — dedi «Erte dúnıe tarıhy» sálden soń basý aı̆typ.

— Túpter, — dedi ony keketip álgi kitap. — Túptese seni túpter, al túpteýge kelmeı̆tin tuttaı̆ jalańash bizdi qaı̆tedi? Kórmeı̆misiń, kózge túsýge de uıalyp, bir túkpirde buqpalap otyrǵanymdy.

— Pysyqtyǵyńa qaraǵanda esep kitaby bolarsyń, — dedi oǵan «Ana tili». — Durys aı̆tasyń. Bizden endi oqýlyq shyqpaı̆dy. Osy otyrǵan bárimiz de jarymjanbyz.

— Áriptesterim, otqa tamyzyq qylady dep unjyrǵalaryń túspesin, — dedi «Erte dúnıe tarıhy» jubata sóı̆lep. — Men tarıhty bilsem, bizdiń fabrıkada jýyp, tazartyp, sıamyzdan, boıaýymyzdan aryltyp, baıaǵydaı̆ aq qaǵaz jasap, baspahanalarǵa jóneltedi. Baspahana qaı̆tadan kitap etip shyǵarady. Tek kelesi joly uqypty oqýshynyń qolyna tússek deńder.

— Sony aı̆tsańshy, — dedi bári birdeı̆ jamyrap.

---