InfoHub Logo

Ádette keńselerde áńgime dúkeni qurylyp, keıbireýlerdiń qyzyl tilin qyltyldatyp, kúlkisin syńqyldatyp otyratyn eki kúp bolady. Onyń biri — dúısenbi. Ol kúni qandaı áńgimelerińiz bar ma! Keshe jeksenbi ótip, demalys kúnniń demikken aryny basylmaı áńgime sýdaı sapyrylady. Mundaıda bosaǵan shólmek, ishilgen tentek sý, tentek sý ishýden týǵan tetir minez, atylǵan myltyq mergen jiti kóz, suńqıǵan suqsyr, qarasyn kórsetpeı qashqan qaraquıryq, saıasy mol taý, balyq ketpes maıly aý — bári de qolmen qoıǵandaı aıtylyp, jemtigi jetilip, jetistigi artylyp kórsetiledi. Seısenbi kúni bul áńgime qaıta bastalmaǵanymen talaıdyń ishin tesip, kelesi jeksenbige deıin buǵyp jatady.

Áńgimeniń ekinshi bir órister kúni — juma. Bul kúni erteń senbige qonaǵa júrip ketetin san túrli saıahat qamy jasalady. Minip keter mashına, baratyn aýyl, ay quratyn qol, bóken aýlaıtyn shól, tazynyń tumyldyryǵy, qyrqanyń buldyryǵy, búrkittiń tomaǵasy, barar jerdegi qonaqasy umytylmaı, tegis tizilip, kóz aldyńyzdan ótip jatady. «Joq, olaı emes bylaı» dep qyzylóńeshtenip talasyp jatatyndar da kezdesedi. Biriniń aıtqanyn biri unatpaı qabaq shytysýshylyq ta bolmaı turmaıdy. Naq osy tárizdes áńgime Gýrevte juma kúngi kyzmet aıaǵynda bastaldy:

— Memlekettik avtoınspeksıanyń tehnıgi Pastýhov erteń tústen keıin balyq aýlap, serýen qurýǵa attanǵaly jatyr eken, — dedi maıor Pýrtov. Buǵan qulaǵy eleń ete túsken osy mekemeniń bedeldi qyzmetkeriniń biri Iakımenko ile jaýap qatty:

— Ia, ıa, bizge de oılanatyn nárse eken. Biz aýlasaq balyqtyń kózi jumylyp qalady deısiń be, Jaıyqtyń, jaıynyn jutar jalmaýyz biz emespiz ǵoı, — dep toqtady ol. Osy kezde Pýrtov qaıta sóıledi:

— Avtoınspeksıanyń bir tehnık symaǵy ketip barady. Eger baqytty dese balyq, myna maǵan ilinedi ǵoı. Ol kim, men kim. Ol bir tehnık, men maıormyn.

— Eı, eı tura tur. Eger sý túbindegi taban balyq, pogonǵa qaraı aýǵa túsetin bolsa, onda men senen góri oljaly bolýyma kúmán bar ma! Tinti saǵan ǵana emes, talaılarǵa-aq men ese bermeı ketemin ǵoı.

Ekeýiniń áńgimesi osylaı bastalyp, birazǵa ketkenimen Pýrtov óziniń sheniniń Iakımenkodan kishi ekenin aıtqanyna renjise de erteńine balyq aýlaýǵa birge ketpek boldy.

«El qulaǵy elý» degen emes pe, bulardyń balyq aýlaı bara jatqany bir qalada turyp, bir ózennen sý iship otyrǵan qalalyq prokýrordyń orynbasary Chebakovqa da jetti. Prokýror bulardan qalyp qoıǵanyna qatty renjise de, arty qaıyrly bolar dep oılady.

— Men olardan kesh barsam da sybaǵamdy jibere qoımaspyn. Tipti balyq degen shirkin meniń aýyma kelip ózi oralmaı ma! Óıtkeni meniń ata-babam balyqpen basynan aınalysqan bolý kerek. Áıtpese men qalaı-aq, Chebakov bolamyn. Onyń ústine Jaıyq jaǵasynyń qaı jerinen qarmaq salyp, qaı aımaqtan aý tartsam da maǵan qarsy turar qaısysy bar. Qarmaqqa qaqaltyp, aýǵa oraltyp meıli alabuǵa bolsyn, meıli akýla bolsyn, meıli qorytpa bolsyn, meıli qurtqa bolsyn ala bermeımin be!

Prokýror kimmen joldas bolyp júrgenin ózi bilsin, áıteýir belgili kásibi joq Kóshekov degen bireýdi qoltyqtap, «Pobedamen» zyrǵytyp ketti. Zaýlaǵan mashına Qandaýyr mańyndaǵy balyq aýlaýǵa tyıym salynǵan ýchastokten apaq-sapaq, bir qarańǵy, bir jaryqta kelip bir-aq shyqty. Bastyqtarsha mashına minip, urylarsha tún jamylyp mezgilsiz júrgen bul kim eken dep qoryqshy tańdanyp turdy.

— Qaıyǵyńdy ber. — dedi ol qoryqshyǵa qarap áı-sháı joq jáne zikineı sóıledi.

— Bere almaımyn, bul jerden balyq aýlaýǵa memleket tyıym salǵan.

Aqyry qoryqshy qorylǵa basqan soń qaıyqty urlap, tańerteń bir-aq ákelip berdi. Tańerteń «Pobedamen» «qosh» ta joq, «rahmet» te joq qalaǵa qaraı qaıqaıyp kete bardy.

Prokýrorymyz keshke kelgende tańdaıyna tatyǵandaı, tiline tátti, tisine jumsaq birdeme unap qalǵan ba, araǵa bir kún salyp mashınamen zyrǵytyp qaıta oraldy. Qasynda baıaǵy kásipsiz Kóshekov pen tintinip, timiskip, jymysqyp júretin Soıqan degen taǵy bar.

— Qaıyǵyńdy ber, — dedi ol ashýlana.

— Bere almaspyn, balyq aýlaýǵa ruqsat joq, — dedi qoryqshy. Prokýror shaq-shálekeıi shyǵyp, shala búlinip ashýlandy:

— Maǵan seniń ruqsatyńnyń keregi joq, men senen ony suramaımyn, — dep ol qoryqshydan qaıyqty tartyp aldy da, sumdyǵy-qýlyǵy biri-birinen aınymaǵan eki serigine ustata saldy. Ol ekeýi qaıyqty qalqytyp, tún qarańǵysyna enip joq boldy. Chebakovtyń ózi de shekten shyǵyp, jalmandy qarmaǵyn jalańdatyp, qaıyqty qaırandatyp sýǵa qaraı bettedi. Sodan túngi túnekke kirip, jaǵaǵa qaıtpaı joǵalyp ketti.

Tún ortasyna taman olar qorytpaǵa (qyzylbalyqqa) qadalǵan qarmaǵyn jyıyp sý shetine kelip otyrdy. Chebakov sheshensip sóıleı jóneldi:

— Zań, zań. Zań degen myna men. Mine endi tiske tolǵay, qarynǵa qanaǵat bolatyn boldy, — Ol aýlanǵan qorytpanyń qomaqtysyna qýanyp, ortanshysyna jýanyn, kishisine kirbeńdep, eki qoly erbeńdep sapyldap sóılep, ekinshi jaǵyna qoıyp jatyr:

— Qorytpa degen qomaqty-aq shirkin. Kórseń kóziń, jeseń jemsaýyń toıady. Shıratylǵan murtyn qara. İshinen shyqqan qurtyn (ýyldyryǵyn) qara. Pa, shirkin! Samtresten jutqanda san tistemge jetedi. Oh, oh myna bireýi arys eken aýzynyń ózi qarys eken. Bireý osyndaı qarys aýyzdy qorytpa qarmaǵyna ilingen naǵyz teris azý ózim ekem. Anaý dókeıin qýyrtyp jeımin, myna kishiregin asqan soń sýytyp, jeımin. Týh, mynanyń quıryǵyn-aı turǵan boıy maı eken, anany maǵan tasta, ózi balyq emes taı eken. Myna bir shonjaryn qysqa súrlep qoıamyn, al anaǵan silikpelep bir toıamyn. Bári qansha? Qyryq bir! Túý, týk emes eken. Qap, taǵy bir qyryq bir bolǵanda qandaı jaqsy bolar edi, áıtpese mynaý júk emes eken...

Chebakov osylaı aýzynyń sýy quryp, árqaısysyn bir ustap otyrdy. Muny jemeımin degen onyń oıy túgil nazaryna da kirmep edi. Sálden keıin kelip bulardy balyq aýlaý ınspektorlary ustap alǵanda da óziniń 190 kılogramm tyıym salynǵan balyqty aýlap, úlken qylmys istegenin eleı qoıǵan joq.

Naq osy kezde balyq aýlaýǵa attanǵan Pastýhov ta Damba poselkesiniń janynda ustalyp, boı bermeı qorykshy-ınspektormen aıqasyp jatyr edi. Ol budan buryn da birneshe ustalyp boıy úırengen eken.

— Senderdiń mashınalaryna maza bermespin, — dep kijindi ol. Al Iakımenko men Pýrtov ta pak osyndaı oqıǵaǵa tap boldy. Sol Iakımenko Qazaq SSR Balyq ónerkásip mınıstrligine «keshire salyńyz, búrkeı salyńyz, bizdi qylmysty dep kórsetýge bolmaıdy» dep hat jazady.

Baıqap otyrǵan bolarsyzdar, memlekettiń óziniki ózine ketti, al Chebakov pen Pastýhov, Iakımenko men Pýrtov silekeıleri shubyryp, balyq sorpasyn ańsap otyryp qala berdi. Jańa ǵana aýzymen oraq oryp, esip otyrǵan Chebakov saly sýǵa ketkendeı sylqıdy da qaldy. Kóńil júırik pe, kók dónen júırik pe degen osy boldy.

1978

---