InfoHub Logo

O zamannan bý zaman ótirikke júlde beriledi degendi estigenimiz joq. Degenmen ondaı atty kún bola qalsa, úmitsiz shaıtan degendeı, túıe basy toǵyzdy alyp tartyp turǵysy keletin keıbireýler de tabylyp qalady. Ony alystan izdep áýre de bolmaımyz. Osy Almaty qalalyq soveti atqarý komıtetiniń predsedateli Mamonov pen qaladaǵy kórshiles aýdandyq soveti atqarý komıtetiniń predsedateli Ivandovtardy-aq ala qoıyńyz. Tamaǵyn kenep, murtyn sıpap ótirikshiler báıgesine túskende bul ekeýi qyryq ótirigin óleńmen, qyryq ótirigin qarasózben tebirente tolǵap bergen jetim baladan ǵana qalmasa basqalarǵa sóre berise qoıatyn túri joq. Bul jarys bylaı bastalǵan edi:

Erli-zaıypty Málik, Málıke Qaraǵulovtar alǵash Almatyǵa kelgende bes balasy bar bolatyn. Balalardyń bári de saryaýyz, úrpekbas balapan sıaqty, ana súti aýzynan ketpegen, boıy bekip, buǵanasy qatpaǵan úıelmeli-súıelmeli edi. Onyń ústine sheshesi bar, barlyǵy segiz jan edi. Olar bir úıden bir úıge kóshe júrip Dúnǵan kóshesindegi 22 úıde páterge tura qaldy. Páter tabylǵan soń úlken semányń bas-aıaǵy jınaldy, bir osharly jan boldy. Osy kezde páter ıesi qyńqyl shyǵara bastady:

— Balalaryń bereke qoımady, erteden keshke deıin shubyryp tynysh tappaıdy.

— Apyr-aý, balanyń aty bala, bes bala kózińe myńǵyrǵan aktyly qoı, alaly jylqydaı kóringeni me, shubyrady deısiń.

— Joq úıdi bosat. Aqshasy kóp, adamy az semá taýyp alamyn.

Qyńqyldyń aıaǵy qıynǵa aınaldy. Ertenine-aq kóktemniń alasapyranyna qaramaı páter ıesi úıden olardy qýyp shyqty. Úlkenge bul eshteme ete qoıatyn emes, murnynyń qaspaǵyn, betiniń satpaǵyn súrte almaı júrgen balalarǵa qıyn boldy. Áreń degende álde kimniń úıine bes balasyn bes jerge ornalastyryp, elge pana bolar, aqyl aıtar, dana bolar dep áke-sheshe Almaty qalalyq sovet atqarý komıtetine keldi. Ótirikshiler báıgesiniń bastalar jeri de osy boldy.

— Ózderine keregi úı me, úı degenge áli kirip úlgirmeısiz, ol mnogodan da kóp bolady,— dedi predsedatel Mamonov,— balalaryń bar eken, á, balalar bizdiń baqytymyz, balalar bizdiń bolashaǵymyz. balalardy baǵalamaýshylardy biz apparattan alastadyq. Jumys istemeıtin jalqaýlardy joıdyq, páter bólýge qara qyldy qaq jaratyn ádil adam qoıdyq. Bir aınalyp soǵyńyz, sopań etkizip orderdi qolyńa ustata salamyn.

Erli-zaıypty Qaraǵulovtar qatty qýanyp ketti. Qýanbaǵanda she, anaý-mynaý adam emes, predsedateldiń ózi, Mamonovtyń ózi aıtyp otyr. Balalardy baǵalaı bilgenin kórmeımisiz. Sol bir kúnderi jarǵaq qulaqtary jastyqqa tımeı, Almatyny alpys aralap, toqsan túgendep júrip, Qaraǵulovtar Baıǵanın kóshesindegi 15- úıge kóship bardy.

— Balalaryń kóp eken, aqshany kóbirek tóle, — dedi úı ıesi.

— Páterge qaraı tólemeımin be?

— Onda úı taýyp al.

Qaraǵulovtar Mamonovqa qaıta keldi.

— Sizge degen úıdi salyp jatyrmyz, ıa, ıa, balańyz beseý, shesheńizben altaý. Ekeýińizben segiz. Segiz jerde toǵyz jetpis eki. Balalarǵa aýa kóp kerek, keń, jaryq bólmede jaırańdap óssin túge! Balalar bólmesiniń terezesin ońtústikten túsirtip beremin, kúnniń kózin kórip, kúlimdep essin, túge!

— Á, bárekelde, rahmet rahmet, — desti erli-zaıypty Qaraǵulovtar.

— Joq, rahmetti qoıyńyz, raqatyn kórińiz býmen jylytamyz, kemshilikti qurtamyz.

Ýáde ázirge úı bola almady. Erteńine Qaraǵulovtar Garaj kóshesindegi 18 úıge kóship bara jatty. «Balalaryń maza bermedi, kósh» degendi estip, Qaraǵulovtar qalalyq sovetke taǵy keldi.

— Balańyz beseý, shesheńmen...

— Joq balam altaý.

— Ia, altaý, shesheńizben jeteý...

Bul joly qaýly shyǵarylyp, qaǵaz jasalyp, qaı kóshedegi. qandaı úıden beriletininiń bári tegis tizimge alynyp, Qaraǵulovtardyń qolyna tabys etildi.

— Endi qansha tımes úı bolsa da alarmyz, — desti Qaraǵulovtar.

— Múmkin seniń úı alatynyn, jaıynda habar berermiz, — desip qaljyńdasty Qaraǵulovpen radıohabar bas basqarmasynda birge isteıtin joldastary.

Osy úıdiń qalanǵan kirpishin kúnde sanaýmen arada bir jyl eki aı ýaqyt ótip ketti. Úı bitip jóneldemege kelgende Mamonov burynǵy aıtqan sózden, jazǵan qaǵazdan tanyp, úı berilmesin dep shyǵa keldi. Mine, balalardyń qamqorshysy, kerek bolsa! . Osydan keıin Qaraǵulovtar qys kózi qyraýda, mı qaınatqan ystyqta munsha adresti jaılap, qystap tarta berdi. Tartpaǵanda amaly qansha, úıdiń maıyn satyp kún kórgen qyzylqulaqtar balań kóp dep shyjǵyra beredi. Ol adrester bylaı bastalatyn: Garaj kóshesindegi 18 úıden Vostochnaıa kóshesindegi 33 úıge, odan 14 lınıadaǵy 76 úıge, odan Tastaqtaǵy kolhoz múıisindegi 6 úıge, odan Komsomol kóshesindegi 170-«a» úıge, odan 4 lınıadaǵy 112 úıge, odan 4 lınıadaǵy 42 úıge, odan qaıtadan Komsomol kóshesindegi 170-«a» úıge, odan Qarakól kóshesindegi 33 úıdiń qorasyna... Qoradan birde kún ótip, birde sý ótip otyrǵanda Qaraǵulovtardyń aıanyshty halin kórgen Almatydan kóshetin bir azamat óziniń 12 sharshy metr úıin alyp qalýdy usyndy. Qaraǵulov eki ókpesin qolyna alyp, Mamonovqa keledi.

— Sizge ol úıdi berýge bolmaıdy, semáńyz az, balańyz altaý-aq.

— Oıbaı-aý, ol budan bir jyl burynǵy edi ǵoı, balam jeteý, sheshemmen segiz, ekeýmizben on.

— Túý áli de eki sharshy metri artyq qaldy-aý, jaraıdy sizge qıaıyn!

— Ýh! — dep demin bir-aq aldy Qaraǵulov.

Al shynynda bul úı kisi basy bir sharshy metrden de kelmeýshi edi, onyń úsh sharshy metrin pesh, tamaq isteıtin oryn alatyn. Sonda toǵyz sharshy metrdiń on kisige qanshadan keletinin esepteı berińizder.

Budan keıin Mamonov Qaraǵulovtarǵa aýdandyq atqarý komıtetine baryńdar deıtindi shyǵardy. Aýatkomynyń predsedateli Ivansov Qaraǵulovtardyń jaıyn alǵash estigende:

— Qalalyq sovette ne bar, qazir bári aýdannyń qolynda, úıdi ústińizge úıe salamyz, — dep edi. Qazir bul kóp ótiriginen alystańqyrap, tóreshildikke taman baryp qaldy. Tipti ol:

— Nemene, balańnyń kóptigin mindet qylamysyń, balań bolsa qaıtem, — deıtin boldy. Shynyn aıtý kerek, Qaraǵulovtar bul sózdi úı jaldaýshy joldastardyń aýzynan talaı estigenimen aýdan basshysynan estı qoıamyn demep edi. Budan keıin olar aýpartkom sekretary Ákejanovqa jaıyn aıta baryp edi, ol komýnıs adamnyń aýzynan shyqpaıtyn sóz aıtty, kóńiline kelse de aıtpasqa bolmaıdy, onyń bul sózi Maltýs teorıasymen úndesip jatty:

— Jaǵdaıyń joq ekenin bile turyp, balany nege kóbeıte beresiń.

Bul sózderdi estigen Qaraǵulovtyń naq osy Ákejanovtyń óziniń úıdi asyqsha atyp, birneshe úıge kóshkenin oılady. Al Mamonov pen Ivansov týraly bir qorytyndy jasady: aqyly joq basqa badyraıǵan kóz bitedi, pátýasyz aýyzǵa sýdyraǵan sóz bitedi desti. Ótirikti arshyndap ólshemeıdi, onda tuldyr joq degimiz keledi olarǵa. Ótirikshi osyndaıdan sýaıt atanady. Biraq oǵan áýes bola bermeńizder, qansha kelistirip aıtqanyńyzben ertegide bolmasa ótirikke júlde joq.

1957

---