InfoHub Logo

Baqylaý

Bıik ári tik úlken jartastyń tusyndaǵy qýystarǵa qo­nystan­ǵan úırek pen qazdardyń balapan shyǵaratyn mezgili jaqyn­dap qalǵan. Jyl saıyn uıadan tómen qaraı sekirgen aq úrpek­terdi beıne arnaıy daıyndalǵan mánti sıaqty aýyzǵa qaǵyp salyp, jutyp jiberýge daǵdylanǵan Jymsyma esimdi túlki bıyl taǵy keldi. Ol tóbedegi qalyń butanyń arasyna tyǵylyp jatyp, aınalany muqıat barlaýǵa kiristi. Kim biledi, ózinen qýatty, azý tisi aqsıǵan jyrtqysh pa, álde uńǵysynan ot shashatyn taıaǵyn arqalaǵan adamdar ma, áıteýir bireýler kezdese qalsa ómirine sózsiz qaýip tóndirýi múmkin. Sondyqtan saq júrip, saq turýdy ádetke aınaldyrǵan.

Uıadaǵy balapandar sál shıraǵannan keıin, áke-sheshesiniń kór­setken úlgisi boıynsha tómen qaraı alma-kezek sekirip jatady. Tasqa soǵylyp jaralaný degen bularda bolmaıdy. Qaýyrsynsha qalqyp tómendeıdi. Al qorqaqtary uıada jalǵyz qalady da, ańdyp júrgen shaǵalanyń nemese basqa qanisher qustardyń azyǵyna aınalady. Mundaı oqıǵany Jymsyma óz kózimen talaı kórgen.

Endi ǵana ornynan tura bergende jartas buryshynan eki adam­nyń shyǵa kelgeni, Jymsyma buǵa qaldy. Olar tastaqty qum betin barlaı qarap, qysqa sapty kúrekterimen jer qaza bas­tady. Sálden keıin úlken dorbadan alynǵan, ortasy dóńgelek, eki qulaǵy edireıgen birdeńeni alyp, shuńqyrǵa kómdi. Maıda shyǵyrshyqtarmen ózara jalǵastyrylǵan temir arqannyń ekinshi basyndaǵy qazyqty jerge qaqty, yrǵap baıqady. Munyń qaqpan ekenin tájirıbeli Jymsyma birden bile qoıdy.

— Kózge túspeı turǵanda qaramdy batyraıyn, — dep kúbirledi de tar jyranyń ishin quldılap taıyp turdy.

Saqtyq kerek

Bular belgilengen kúni saparǵa shyǵyp, belgili butanyń túbine kelip jasyryndy.

— Saqtyq kerek, aldymen jaqsylap baqylaıyq. Qaýip-qater bilinbese iske kirisemiz, — Jymsyma aınalaǵa oılana kóz júgirtti.

— Iá, — bóltiriktiń asha bergen aýzyn alaqanymen jaba qoıǵan serigi: Dymyńdy shyǵarma! — dedi qatýlanyp. — Bireý-mireý estip qa­lýy múmkin.

Ekeýi jarty saǵattaı únsiz jatty. Tóńirekten sekemdener eshteńe baıqalmaǵan soń:

— Kóńilshek, sen meniń shynaıy dosymsyń. Sondyqtan alǵashqy dámdi sen tatsyn degen uıǵarymǵa keldim. Ana úlken jartasty kórdiń be?

— Kórdim.

— Sonyń qasyna barsań uıadan sekirip túsken balapandardy baıqaısyń, al da shetinen juta ber. Qarnyń toıǵanda qolyńdy bulǵa, oǵan deıin men kúzetshilik mindetti atqara turaıyn, kim biledi, oqys oqıǵalar bolyp qalýy ǵajap emes. Al endi jónel.

Shynynda da jartas túbine joǵarǵy jaqtan qalbalaqtap jerge túsken balapandar az bolmaı shyqty. Arany ashylyp ketken bóltirik olardy shetinen qylǵytyp jatyr. Sóıtip ary-beri shapqylap júrgende birdeńe sart ete tústi de, aldyńǵy oń aıaǵynyń jilinshigin opyryp jiberdi. Serpini sondaı qýatty eken, qańq etýge shamasy áreń kelip, sulap tústi.

Jaǵdaıdyń osylaı bolaryn aldyn ala sezgen Jymsyma or­nynan turyp, kerilip, sozyldy. Sonan soń aıańdap jartasqa qaraı bettedi.

Jazmyshtan ozmysh joq

Qaqpannyń shynjyryn, serippelerin, ara sıaqty tisterin mu­qıat qarap shyqqan Jymsyma kúrsinip qoıyp:

— Mundaı báleni birinshi ret kórýim, — dedi bile tursa da, shimirikpeı, — budan qutqarýǵa shamam kelmeıdi.

— Janymdy kózime kórsetti ǵoı, — dep bajyldady bóltirik. — Aqylyń bar edi ǵoı, bir amalyn tapsańshy?..

— Qalaı, qaıtip?.. Aǵash bolsa bir sári, bul temir emes pe, ne isteısiń buǵan.

— Dos edik qoı, qalaı qıyp tastamaqshysyń?

— Jazmyshtan ozmysh joq. Qudaı basqa salǵanyn kórýden bas­­qa ne shara bar? — dedi Jymsyma jınap alǵan balapandaryn birinen keıin birin qylǵytyp jatyp. — Men saǵan bıyl barmaı-aq qoı dep eskerttim be, eskerttim. Endi tilimdi almaǵan ózińnen kór...

Basynan sıpamaq bolyp soza bergen Jymsymanyń qolyn Kó­ńilshek tistep almaqshy bolyp edi, anaý sony sezgendeı tartyp ala qoıdy.

Qarny ábden toıyp, kekire bastaǵan Jymsyma buta synyǵy­men tisin shuqylap turyp:

— Qosh bol, dosym, — dep qoıdy mysqyldy kúlkimen.

Jymsyma on shaqty qadam uzaı bergende áldeneniń sart ete tús­ken dybysyn bóltirik anyq estidi, kádimgi ózine tanys dybys. Aıaǵynyń aýyrǵanyn elemeı, moınyn sozyp qarady. Qarady da jalǵan dosynyń sıraǵyna jarmasqan ekinshi qaqpanmen arpalysyp jatqanyn baıqady. Ózi ólim aýzynda tursa da bir túrli aıyzy qanyp qalǵanyn ishten sezindi. «Kúlme dosqa, keler basqa degen osy eken-aý», — dedi muńaıyp.

---