InfoHub Logo

Qashan da áńgimeni túrlendirý úshin batyrdan ne sheshennen: «Siz ómirińizde neshe márte aýyr synǵa tústińiz, neshe ret jeńildińiz, qansha ret súrindińiz?» degen sıaqty saýaldar qoıylady ǵoı. Mine, osyndaı suraqtar Balýan Sholaqqa da qoıylsa kerek. Sonda Balýan Sholaq bylaı degen eken:

— Qaqaǵan qystyń kúni júrdek at jekken shanamen janyma eshkimdi ertpeı, jol júrip kele jatyr edim. Kenet qarsy aldymnan kezdesken orys:

— Áı, kırgız, kánekeı, jol ber, — dep aıǵaı saldy.

— Jol kerek bolsa, joldan burylyp ót, — dep men otyrdym. Orys sol kezde shanadan jalma-jan túsip, meniń atymdy qamshymen basqa bir salyp, joldan buryp jiberdi. Ol kezde shanadan sekirip men de tústim. Orysty jaǵasynan ustap, julyp alyp, shanaǵa kóldeneń salyp qoıyp, qamshynyń sabymen barlyq tisin syndyryp, endigári atty basqa urmaıtyndaı etip «emdep» bolǵannan soń, shananyń ústine kóldeneń kóterip salyp qoıa berdim. Bul oqıǵa umyt bolǵaly ne zaman?

Arada biraz jyldar ótkennen keıin Kókshetaý jármeńkesine Balýan Sholaq salt atpen baryp, qala aralap kele jatsa, bir orys mujyǵynyń úıiniń janynda keshke qonalqyǵa kelgen bes-alty shanaly aýyl adamdary túsip jatady.

— Bir tań qalǵanym, — dep sózin jalǵaıdy Balýan Sholaq, — qoranyń aýmaǵy kishkentaı eken. Munshama adam qaıda syımaqshy dep tańyrqap men de bardym. Kelsem, úı ıesi mujyq attardy doǵaryp, shanalardyń júgin buzǵyzbaı, sol kúıinde qabyrǵaǵa qatarlap, biriniń ústine birin shyǵaryp, jalǵyz ózi úıip jatyr eken. Sharýasyn támamdaǵan soń aýyl adamdaryn ertip, úıge kirdi. Jańaǵy adamnyń kúshtiligine tańyrqap, munymen bir sóılesip kóreıin dep, men de kirdim. Úıge kirgen soń úı ıesi tamaqtanýǵa otyrdy. Jáne bir ǵajaby úlken sharamen ákelgen bir shelekke jaqyn botqany áp-sáttiń ishinde jalǵyz ózi soǵyp aldy. Manaǵy manaǵy ma, meniń tańyrqaýym odan ári órshı tústi. Tamaǵyn jep bolǵan soń, álgi kisiden:

— Tisińe ne boldy? — dep suradym.

— Ertede qystykúni shanamen shóp tasyp kele jatyp, jolǵa talasamyn dep júrgenimde bir qazaq aldyna burap salyp, qamshynyń sabymen meniń aýzymdaǵy barlyq tisimdi qaǵyp alyp edi. Sodan beri tissiz júrmin, — dep shynyn aıtady ol.

Sol kezde men orysqa:

— Eger sol kisini kórseń, tanısyń ba? — dep suradym. — Tanymaıtyn bolsań, sol jolǵy seniń tisińdi alyp qalǵan jolaýshy menmin, — dedim. Álgi mujyǵym tańyrqap qarap, bir alystaǵy aǵaıynyn kórgendeı máz bolyp, amandasyp jatyr. Bul meniń ómirimde kórgen kúshti adamdarymnyń biri edi.

Ekinshi joly bylaı boldy. Halyqtyń bir bas qosyp máre-sáre bolyp qyzyq dýmanǵa batatyn jeri — jármeńke bazary ǵoı. Sol bazardy aralap kele jatsam, bazardan alshaqtaý shet jaqta boıynda qylaýdaı mini joq, sulý músindi, kertóbel at qańtarýly tur. Qyzyǵyp kettim. Jaqyndap kelsem, jeroshaqtyń basynda júrelep, ot tutatyp bireý otyr. Albyrt júrek neni ańǵartqan! Attan qarǵyp túsip, jańaǵy qol toqpaqtaı jaǵasynan alyp bir burap, jeroshaqqa tyǵyp jibermekshi bolyp qoldy salyp búkteýge aınalǵanymda, jańaǵy adam ózimdi kótere túregeldi. «Kúsh atasyn tanymaıdy» degen osy ǵoı. Endi bir sát kóz ilespes shapshańdyqpen qasymdy qaǵyp jibergende, bet-álpetiniń tanystyǵynan sekem alyp, tez burylyp, atyma qarǵyp minip kete bardym. Sol kezde jańaǵy adamnyń:

— Áı, azamat, seniń qyzyqqanyń anaý kertóbel at qoı, kóńilińe unasa, ala ǵoı, — degen daýsy estildi.

«Ólimnen uıat kúshti» degendi osy joly sezingen shyǵarmyn. Jazyqsyz jandy jazalaý meniń boıyma bitpegen ádet bolǵandyqtan, qaıyrylyp barýǵa dátim shydamady, — degen eken Balýan Sholaq.

---