InfoHub Logo

Ál-Farabı atyndaǵy Qazaq Ulttyq Ýnıversıteti
Fılosofıa jáne saıasattaný fakúltetiniń
Mádenıettaný mamandyǵynyń 4 kýrs stýdenti
Bazarbaı Jasmın
Praktıka jetekshisi: Esbolova M.A.

Kıbermádenıet komýnıkasıalar men AT-ny mádenı taldaýǵa baǵyttalǵan jańa pánaralyq zertteý salasyn bildiredi. P.Levıdiń aıtýy boıynsha kıbermádenıet dep «kıberkeńistiktegi olardyń jalpy damýyndaǵy ádisterdiń (materıaldy jáne ıntellektýaldy), praktıkanyń, tásilderdiń, oılaý tásilderiniń jáne qundylyqtardyń jıyntyǵy» dep túsinedi. Kıbermádenıet - bul kıberkeńistiktiń tabıǵatymen anyqtalatyn «tanymǵa jańa qatynas» - «aqparat muhıtyn, belgilerdiń ǵalamdyq muhıtyn quratyn aqparattyq aǵym». Ol tolyq baqylaýǵa jatpaıtyn sheksiz bilim keńistigin jasaıdy. Levı kıberkeńistiktegi bilimdi dereksiz bilim retinde emes, «ony mekendeıtin adamdar men toptardyń kórinetin jáne aıqyn kórinisi»  dep sanaıdy. Ol aýyzsha mádenıettiń tehnologıasyn onyń músheleri arasyndaǵy tikeleı jáne jedel baılanysyn saqtaýǵa arnalǵan orta retinde sıpattaıdy. Jáne, saıyp kelgende, kıbermádenıet óziniń jelisinde aınalatyn tanym mádenıetiniń keńistigi, ózindik ýtopıa nemese eksterrıtorıaldylyqtyń bir túri retinde qarastyrylady.

Kıbermádenıetke jelilerge qosylǵan kompúterdi qoldanatyn ıdealdy formalar (ıdeıalar, qundylyqtar, afektter, maǵyna, dám) men denelerdi shyǵaratyn jáne ózgertetin tájirıbeler men qurylymdardyń únemi ózara óndirisi men kóbeıýi jatady. Kıbermádenıet ózin-ózi anyqtaıtyn ilmekterde únemi kóbeıip otyratyn tájirıbeler men qurylymdardyń ózin-ózi uıymdastyratyn júıesi retinde qarqyndy damıdy.

Kıbermádenıetti qaıshylyqtar, qarama-qaıshylyqtar men kúres birliginiń dıalektıkalyq júıesi dep túsinýge bolady. Internet júıe retinde qazirgi qoǵamnyń ishki qaıshylyqtaryn kórsetedi. Internet jaqsy da, jaman da emes, biraq onda damyp kele jatqan sımvoldyq tájirıbeler olardyń týyndaǵan qurylymdyq kontekstterine qarama-qaıshy keledi.

A.Kýadreniń aıtýynsha, kıbermádenıet qarym-qatynastyń jańa túrin nemese «kommýnıkatıvti mýtasıany» týdyrady, atap aıtqanda:

1) jańa qarym-qatynas rejımi qazirgi zamanǵy mádenıettiń bir aspektisi ǵana emes, sonymen birge mádenıettiń semıotıkalyq úı-jaılarynyń ózgerýine ákeledi («jańa mán»);
2) kıbermádenıet - sımmetrıaly jáne birkelki bólingen belgilerdiń óte kúrdeli júıesi. Sonymen qatar, árbir qoldanýshyny budan bylaı onyń áleýmettik qabatqa qatynasy arqyly anyqtaý múmkin emes. Kıbermádenıet 1 batyrýdy bildiredi;
3) kıbermádenıet ujymdyq elikteý jáne abstraktyly shyndyqty nyǵaıtýǵa múmkindik beredi;
4) kıbermádenıet - adamzat tarıhynda bolmaǵan semıotıkalyq kúrdeliliktiń jańa deńgeıi.

Aqparattyq-kommýnıkasıalyq tehnologıalar qoǵam ómirinen alynǵan kez-kelgen úzindi onyń vırtýaldy «qosaryna» sáıkes kelýi kerek jaǵdaı týǵyzady. Naryq nemese memleket, elektrondy bıznes nemese elektrondy úkimet, elektrondy saýda nemese elektrondy oqytý bolsyn, kez-kelgen áleýmettik sala vırtýaldy keńistikke baılanysty sıaqty.

Kıbermádenıetti zertteýdiń tórt tásili bar: ýtopıalyq, aqparattyq, antropologıalyq jáne gnoseologıalyq.

---