InfoHub Logo

Almaty qalasy
№1 Almaty qazaq memlekettik gýmanıtarlyq–pedagogtik koleji
Beısenbaı Aıgerim Bekbolatqyzy
Ǵylymı jetekshi: Tashıeva Elvıra Aıtjanqyzy

Oılaý ońaı, áreket qıyn, al oıdy áreketke aınaldyrý eń qıyn nárse.
I. Gete.

Qazirgi ýaqytta ár bir pedagog úshin óz bilimderin shyńdaý, damytý basty maqsat bolyp tabylady. Sebebi, bilim bir orynda turmaıdy, ol úzdiksiz damyp otyrady. Ár kún saıyn biz jańa ashylýlar, jańalyqtar oqyp,kórýimizge bolady. Sol jańalyqtardyń biri — jańasha tásil — Lesson Study dep atalady. Lesson Study — muǵalimder tájirıbesi salasyndaǵy bilim jetildirýge baǵyttalǵan yntymaqtastyq pedagogıkalyq tásil. Lesson Study–ge josparlaý, oqytý, qadaǵalaý, oqytý men oqýdy taldaý, óz qorytyndylaryn tujyrymdap, qujattardy birlesip júzege asyratyn muǵalimder toby qatysady. Lesson Study-diń sıklin ótkizgen soń muǵalimder pedagogıkalyq tásilderdi túrlendirip nemese jetildirip, keıinnen ashyq Lesson study, tanystyrylym ótkizý, baspada jarıalaý arqyly áriptesterine taratady.

Sabaqty zertteý, ıaǵnı Lesson Study ádisiniń mazmuny boıynsha qundy málimetter berip, olardyń tájirıbesiniń jaqsarýyna kóp septigin tıgizetindigi sózsiz. Osy sekildi quraldardyń arqasynda elimizdiń pedagogtary Lesson Study ádisi týraly óz túsinikterin keńeıtip, onyń erekshelikterimen tanysýda. Sabaqqa qatysýshy basqa ustazdar tek muǵalimniń áreketterin baqylap, olardyń kem-ketik jerlerin tizbektep, sabaq talqylaýda sol kemshilikterdi tilge tıek etip, muǵalimge aqyl aıtyp, nusqaý beretin. Al búginde Lesson Study ádisi boıynsha sabaqqa qatysqandar ózderi tańdaǵan zertteý problemasy aýqymynda oqýshynyń áreketterin baqylap, olardyń qalaı oqıtyndyqtaryna nazar aýdaryp, oqýshylarmen suhbattasyp, olardyń oqýdaǵy jetistikteri men qıyndyqtaryn aıqyndap, sabaqty talqylaǵanda osylardy derek retinde qoldanyp, sabaqty jaqsartýǵa qoldanady. Lesson Study ádisin qoldaný barysynda myna negizgi ustanymdarǵa súıengen jón:

İ. Sabaqqa deıin.

1) Lesson Study tobyn qurý.
2) Lesson Study-diń maqsatyn jáne kútiletin nátıjelerdi aıqyndaý.
3) Tańdalǵan problema aýqymynda koýchıng ótkizip, máseleniń teorıalyq mazmunyn ashý, múmkin sheshimderin tańdaý.
4) Sabaqty birlese josparlaý.
5) Baqylanatyn oqýshylar men shaǵyn toptardy, baqylaý barysy men ıntervúde qoldanylatyn quraldardy tańdaý.
6) Oqýshylardan sabaqqa deıin suhbat alý (bul qadam mindetti emes).
7) Oqýshylardan alǵan ıntervú negizinde sabaq josparyna ózgertýler engizý (eger oqýshylardan sabaqqa deıin ıntervú alynbasa, bul qadam da qoldanylmaıdy).

İİ. Sabaq kezinde.
Lesson Study sabaǵy.
a) oqýshylardy baqylaý.

İİİ. Sabaqtan keıin.

9) Oqýshylardan sabaqtan keıin suhbat alý.
10) Sabaqty talqylaý, sabaq josparyna ózgerister engizý, sabaq josparynyń jaqsartylǵan nusqasyn daıyndaý.

Eger muǵalim aıtylǵan ustanymdardy qoldansa olardyń kásibı áreketteri «Birlesý, aqyldasý, qoldaý» uǵymdary aıasynda júzege asyrylady. Osylaısha Sabaqty zertteý (Lesson Study) ádisi muǵalimderdi turaqty túrde, tolassyz kásibı sheberligin damytýǵa yntalandyryp, ujymdaǵy yntymaqtastyqty damyta túsedi. Sondyqtan qazirgi kezde kóptegen mektep oqytýshylary óz jumystaryn osy ádiske negizdeı bastaǵan. Bulda durys bolar, óıtkeni bundaı toptardaǵy ustazdar ózin-ózi basqaryp, óz áleýmetin ózi damytatyn ortasyn qalyptastyrady. Osylaısha Sabaqty zertteý (Lesson Study) toptaryn turaqty túrde ózin-ózi retteıtin, ózin-ózi damytatyn mekteptiń quramdas bóligine aınaldyrǵan durys jáne de bundaı toptarǵa barsha ustazdar qaýymyn aralastyrǵan durys. Lesson Study ádisin paıdalanǵan muǵalimniń sabaqqa daıyndalýy da sabaqqa qatysý mádenıetide ózgereri sózsiz. Máselen, muǵalimder sabaqqa «túnde, úıde, jalǵyz» formatynda daıyndalsa, endi olar sabaq josparlaryn «kúndiz, mektepte jáne birlese» formaty aýqymynda daıyndaıdy. Qazirgi kúni kóp mektepter osy qaǵıdany ustanyp, sabaq josparlaryn bekitýdi ár kúnniń keshine qaldyrýda. Bunyń ózi ustazdar qaýymy úshin tıimdi. Muǵalimder dırektordyń oqý isi jónindegi orynbasaryna bekitý úshin ózderiniń birlese jasaǵan sabaq josparlaryn usynady. Usynylatyn sabaq josparynyń mazmunyn joǵaryda aıtylyp ótti.

Lesson Study toptary óz jumystary barysynda mynandaı dúnıelerge nazar aýdarsa:

Birinshiden, Lesson Study toptarynyń jasaqtalýy muǵalimderdiń óz erki boıynsha júzege asyrylǵandyǵy durys. Osy arqyly olarda óz jumysynyń nátıjesine degen jaýapkershiliktiń artatyndyǵy anyq. Munda Lesson Study toptaryna qosylǵysy kelmeıtin muǵalimderdi kúshteýge bolmaıtynyna nazar aýdarý kerek. Ondaı pedagogtarmen basqasha jolmen jumys jasaǵan oryndy. Mysaly, Lesson Study toptarynyń tizimderin muǵalimder bólmesinde ilý. Munda ár top músheleriniń aty-jóni jazylǵan fotosýretteri ilinedi. Al tómen jaqta Lesson Study toptaryna qosylmaǵan muǵalimderdiń tizimi jarıalanady. Birlese jumys jasaýǵa qulyqsyz muǵalimderge osylaısha janamalaı yqpal jasaýǵa bolady: olardy uıaltpaı, úgittep belsendilikke shaqyrmaı, tek dúıim elden oqshaý qalǵandaryn esterine salyp otyrsa, ondaı pedagogtar osy bolmysynyń yńǵaısyz ári tıimsiz ekendigi týraly oılanýlary ábden múmkin.

Ekinshiden, árbir oqýshy sabaqqa belsene at salysýy úshin oqýshylardy sabaqty josparlaýǵa qatystyrý qajet. Ol úshin sabaq bastalmastan buryn tańdalǵan synyppen ne birneshe oqýshymen suhbattasý qajet. Suhbattasý barysynda oqýshylarǵa mynandaı suraqtar qoıǵan durys bolar: «Aldaǵy sabaqtan ne kútesiz? Ne bilgińiz keledi? Osy taqyryptyń eń basty uǵymdary qandaı dep oılaısyz? Osy sabaqta qandaı ádis-tásilderdi qoldanǵan tıimdi bolady dep oılaısyz? Toptarǵa qalaı bólý kerek? Siz kimmen bir topta bolǵyńyz keledi? Sizge synypta kim jaqsy kómektesedi? Sabaqtyń nátıjesi qandaı bolýy kerek dep oılaısyz? Muǵalim bolsańyz, bul sabaqty qalaı ótkizer edińiz?» jáne t.b. Aıtylǵan usynystar men jaýaptar paraqqa ne bolmasa oqýshy ruqsatymen aýdıojazbaǵa jazylýy kerek. Bul kem degende 5-10 mınýttaı bolǵany jón. Sabaq josparyn qurý barysynda aıtylǵan usynystardy mindetti túrde eskerip jasalǵan durys.

Úshinshiden, Lesson Study toptary muǵalimderdiń ustazdaq sheberlikterin arttyrýdyń negizgi quraly bolǵandyqtan, týyndaǵan problemanyń teorıalyq máselelerin zerttep, ony sheshýdiń amaldary men tásilderin sabaqtar toptamasy bastalmaı turyp aıqyndaý qajet. Basqasha sózben aıtqanda, ár sabaq sıkli osy máselelerdi sheshetin koýchıngterden bastalýy kerek. Lesson Study tobynyń músheleri bas qosqan koýchıngterdiń ózekti problemany sheshýge baǵyttalǵany durys. Koýchıngke qatysýshylar atalmysh problemany sheshýge múddeli jáne yntaly bolyp, qorytyndy nátıjege degen joǵary jaýapkershilikti sezinýi kerek. Osylaısha kaýchıng kezinde muǵalimder kúndelikti tájirıbede týyndaǵan problemalardy ózdigimen sheshýge daǵdylanady, ıaǵnı ózderiniń kásibı biliktiligin únemi damytyp otyrady. Ózin-ózi damytatyn mehanızm jumysynyń bir kórinisi ispettes.

Qoryta aıtqanda, qaı kezde de muǵalim bilim mekemelerinde negizgi tulǵa bolyp qala beredi, sebebi oqýshyǵa bilimdi óz betimen úırenýi úshin jetekshilik qyzmetin atqarady. Muǵalim tek qana óz shákirtterine ǵana emes,jan-jaqty, bilimdi, zaman aǵymyna saı jańashyl ustaz bolsa, óz ıdeıalarymen, oı-maqsattarymen óz áriptesteri úshin sońynan ilestirer kóshbasshylaryna aınalady. Lesson Study-oqýshylarǵa sanaly bilim berýdiń kózdegen bir maqsatqa jumsalǵan ustazdar sheberhanasy desekte artyq etpeıdi.

Qoldanylǵan ádebıetter:

1. Abdramanova J.B., Bıarova S.B., Zeınoldına G.T. Lesson Study: óz sabaǵyn zerttegisi keletinder úshin: ádistemelik usynym. – Astana: «Nazarbaev Zıatkerlik mektepteri» DBBU Pedagogıkalyq sheberlik ortalyǵy, 2015. – 52 b.

2. Álimov A. Interbelsendi ádistemeni mektepte qoldaný. – Almaty, 2015. – 180 b.

---