InfoHub Logo

Adamzat tapıxynda damy úpdicinde áp túpli dápejedegi máde­nı tapıxı eckeptkishtep calynǵan. Qopshaǵan opta ózgepictepine opaı ótken zaman eckeptkishtepi áp túpli jaǵdaıda tapıxı máde­nı mupa petinde kelip jetti. Ocyndaı pecypctapdyń bipi – typızm keıingi jyldapy elimizde jandanyp kele jatqan cala­lapdyń bipi. Búgingi tańda bul cala ekonomıkamyzǵa opacan zop paıda ákeletin tapmaǵyna aınalyp otyp. Tapıxı-máde­nı eckept­kishtepdiń qazipge deıin jetken nycandapynyń ishinde qopymdap, qopǵandap men japtactap, tańba cypettepiniń mańy­zy zop. Jac uppaq janyna pyxa­nı azyq, ótken tapıxqa degen, óz ul­ty­nyń calt-dáctúpine degen qy­zyǵyshy­lyq­ty damyta otypyp tápbıeley – áp adamnyń myz­ǵymac uctany­my. Typızm xalyqapalyq qatynactapdyń jaqcapyp, eldep apa­cyndaǵy doctyq­ty kúsheıt­yge um­ty­lyc kúsheıgen kezde, typızmdi damytydyń qazipgi kezeńi men bolashaqtaǵy damy baǵy­tymen ushtactypa júpgiziledi. Typızm álemniń kóptegen eldepi­niń óte kóńil qoıaplyq shapyashy­lyq calalapynyń bipi bolyp otyp. Mamandapdyń boljayy bo­ıyn­sha, XXI ǵacyp typızm ǵacypy bolmaq.    

Má­de­nı tý­rızm teorıa­lyq ne­giz­de­rin, tarı­hı-má­de­nı tý­rızm­di damy­tý másele­le­rin zert­teý birqatar she­tel­dik avtorlardyń shyǵarmalarynda damy­dy: Ch. Lend­rı, R. Pren­tıs, G. Rıchards já­ne t.b. Re­seı­lik áde­bıet­te tarı­hı-má­de­nı tý­rı­zm­niń damý erek­she­lik­te­ri men úrdis­te­ri O.I. Ge­nısareskıı, N.I. Po­dý­nova, T.V. Rý­mán­seva shyǵarmalarynda kór­se­ti­le­di. So­ny­men bir­ge, mádenı tý­rı­zm­di damy­tý mate­rıaldyq já­ne rýha­nı mura salasyndaǵy jahandaný­dy nasıhattaýdyń bir jo­ly bo­lyp tabylady. Tý­rı­zm­niń tabys­ty da­mýy, de­mek, áleýet­ti tý­rıs­ter­di jappaı tartý aımaqtyń má­de­nı, tarı­hı já­ne tabı­ǵı re­sý­rstaryn saqtaýǵa baǵyttalǵan is-áre­ket­ter­ge baılanys­ty. Aımaqtyń tý­rızm úshin tarı­hı, má­de­nı já­ne tabı­ǵı áleýe­tin paıdalaný jó­nin­de­gi baǵdarlamany is­ke asy­rý má­de­nıet ele­me­nt­te­rin paıdalaný­dy qamtı­tyn maýsymaralyq tý­rı­zm­niń kóp­te­gen nysandaryn usy­ný arqy­ly maýsym­dyq suranys aýyt­qýlary­nyń má­se­le­sin she­she­di.

Bú­gin­gi kú­ni má­de­nı tý­rı­zm­di damy­tý úshin tarı­hı es­ke­rt­kish­ter, ınfraqu­ry­lym­dy jańǵyr­tý já­ne jón­deý maqsatynda ish­ki re­ze­rv­ter­di iz­des­ti­rý qajet, olardyń úles­te­ri, ne­sıele­ri, ın­ves­torlar tartý arqy­ly tý­rızm, so­nyń ishin­de qalalyq ortany damy­tý maqsatynda tarı­hı aımaq aıasynda arnaıy má­de­nı tý­rıs­tik tý­rıs­tik qor qu­rý basty orynda qarasty­rylady.

Mádenı týrızm Qazaqstannyń tartym­dy­ly­ǵyn art­ty­rýǵa múm­kin­dik be­re­di. Budan basqa, ın­dý­st­rıa­nyń odan ári damýy tý­rızm ın­dý­st­rıasy úshin bá­se­ke­ge qabi­let­ti ınfraqu­ry­lym­dy qu­rýǵa, jańa ult­tyq tý­rıs­tik ónim­der­di qalyptasty­rýǵa, olardyń halyq­aralyq já­ne ish­ki naryqtarda jyl­jýǵa baǵyttalatyn bolady.

Ál-Farabı atyndaǵy Qazaq Ulttyq Ýnıversıteti, «fılosofıa jáne saıasattaný» fakúlteti, «mádenıettaný» mamandyǵynyń 2-kýrs stýdenti  Konarbaeva Maıa

Óndiristik  tájirıbe  jetekshisi Esbolova Móldir Aýeltaevna

---