InfoHub Logo

Mádenıettaný – mádenıet jáne onyń ınstıtýttaryn tutas fenomen retinde zertteıtin ǵylym salasy. Mádenıettaný mamandyǵy oqý úrdisińe 1994 jylan bastap ene otyryp, Qazaqstan Respýblıkasynyń joǵary bilim berý júıesine mindetti pán retinde kirdi. 

Orta Azıa elderinde bul mamandyq «mádenıettaný» dep atalǵanymen, Eýropada, Amerıkada «mádenı antropologıa» degen atpen tanymal. Mádenı antropologıa áleýmettik antropologıamen birge qatysýshylardyń baqylaýyn mádenıettiń ádetterin, dástúrleri men basqa da ádet-ǵuryptaryn zertteýdiń eń jaqsy ádisi retinde qoldanady. Osylaısha, antropolog óziniń zertteý nysany bolyp tabylatyn etnos týraly alǵashqy aqparatty alady. Zertteýshi ózi zerttegisi keletin mádenıet ókilderimen tanys bolady Sonymen qatar, bul músheler antropologtyń bolýyn qabyldaıdy jáne tipti ony jańa múshe retinde qabyldaýy múmkin.

Sonymen, mádenı antropolog sol mádenıettiń músheleriniń ózin qalaı ustaıtynyn birinshi adamnan kórýden basqa, berilgen tájirıbeniń qandaı qyzmet atqaratynyn jáne onyń sol jerde qandaı maǵynaǵa ıe bolatyndyǵyn túsine alady. Iaǵnı, bul sizge múmkindik beredi ádet-ǵuryp júzege asyrylatyn mánmátindi nemese olardyń belgili bir ádetke nege ıe bolǵanyn túsiný.

Málimetterdi qatań jáne jan-jaqty jınaýǵa qol jetkizýdiń eń tıimdi ádisi - zertteletin mádenıettiń bárin jasaý, ıaǵnı «qaıda barsań da, kózińmen jasa». Sondaı-aq, antropolog tańǵajaıyp taǵamdardy qoldanyp kórýi kerek, aımaq tilin úırenýi kerek, sol jerdiń rásimderin oryndaýǵa kelisýi kerek, dástúrli oıyndardy jáne uzaq ýaqytty qadaǵalap, qatysyńyz.

Mádenıettaný mamandyǵy boıynsha jalpy jáne orta kásiptik bilim berý oqý oryndarynyń mádenıettaný oqytýshysy (mektep, kolej, lıseı); İshki ister jáne ulttyq qaýipsizdik organynyń arnaıy qurylym qyzmetkeri, referent, saraptamashy; Uıymnyń mádenı-aǵartýshylyq qyzmetkeri, BAQ júıesinde mádenı úrdisterdi sholýshy; Mádenı qundylyqtardy baǵalaý boıynsha saraptamashy; mádenı jumystar aımaǵynyń konsýltanty; Imıj jasaýshy; qoǵamdyq baılanystar mamany, mádenı saıasat jónindegi maman; PR agenttik, týrısik agenttikte menejer; Teatr, art-galereıa, mýzeı syndy mádenı kásibı mekemelerde maman; Mádenıet úıinde uıymdastyrýshy, kórkemdik jetekshi, ádisker bola alasyz. 

Ál-Farabı atyndaǵy QazUÝ, fılosofıa jáne saıasattaný fakúltetiniń, dintaný jáne mádenıettaný kafedrasynyń 4-kýrs stýdenti Erbosyn A

Óndiristik tájirıbe jetekshisi: Esbolova M.A

---