InfoHub Logo

Mańǵystaý- kıeli túbek, tunyp turǵan tarıh .Kıeli túbektiń kıesi nede, alystan em izdep kelýshiler áýlıe Beketi pir tutady, ol qaıdan kelgen qasıet, tóńiregi tola jazý dalanyń qandaı adýyndy dastan jyrlary bar, qundylyǵy rýhanı jańǵyrtylyp júrme? Bul sansyz saýaldardyń jaýabyn jipke tizgendeı jetkizeıin men.

Ólkemizdiń ǵulama jazýshysy Ábish Kekilbaev aıtqandaı, Mańǵystaý - ashyq aspan astyndaǵy ashyq murajaı sandyǵy.Óıtkeni, ólkege taban tiregen árbir jolaýshynyń joldasy áýeli Alla keıin, Pir Beket rýhy áýlıeler qoldaǵan qasıetti meken.Áıtse de, qadir-qasıetin eshkim dóp basyp aıta almaıdy.Anyǵy Beket atanyń ıslam dinin taratý maqsatynda Mekke-Medıneden shyǵyp, Mańǵystaý jerinde máńgilik qalyp qoıǵan degen ańyz bar.360 áýlıeniń qandaı keremet jasaǵany jóninde de naqty derek joq.Áıteýir,ańyzaq jeli shıpasyn berip, qapyryq dalasy dertine daýa bolǵan. Sol arqyly kisiler rýhanı dúnıesine azyq alady,qulaǵynyń quryshy jyraýlar únimen kómkeriledi.Kózin kórgender kishi júz rýy Adaıdyń urany da Beket desedi. Adaı dese kópshiligi  úrke qaraıtyn halyq,áli kúnge deıin, Mańǵystaýdy qaharly minezimen qabyldaıdy.Mine,  bizdegi minezdik qasıet qaısarlyǵymen myqty.Nátıjesinde, elmen eldi tatýlyqqa biriktirip,ekonomıka bastaýy bolǵan Uly jibek joly da osynda jatyr.Dinı, ǵımarattar men qyrdaǵy Pir Beket, oıdaǵy Sanazar bastaǵan 360 áýlıeniń qasıeti de elge aıan.Olarǵa ózge óńirlerden kelip  tabynýshylar kóp.Mańǵazdy eldiń qasıeti de osynda.Sonysymen qundy da qutty meken!

Elbasymyz Nursultan Nazarbaev "Mańǵystaý turǵyndaryna kóp  adamdar ómirinde tym quryǵanda bir ret kórýdi armandaıtyndaı jerde  turý baqyty buıyrǵan" - degen  bolatyn. Sóz túbiri,  Mańǵystaý  ólkesiniń ǵajaıyp ǵalamatyn naqtylap  jetkizgen. Kelbetiniń ózi  ǵaryshtan  qaraǵanda  jas kelinshektiń músinine uqsaıdy eken. Tarıhynyń  tamyry Mańǵystaý  jeriniń  qart Kaspıi talaılardy  tań qylyp keledi.Túrtseń taý -tasy sóıleıtin  tabıǵaty jáne  bar.Tabıǵatty uıqydaǵy arýǵa teńegen Ábish Kekilbaev "Sen ony emes,olmeni oqyp turǵandaı,túptep kelgende bir kitap dersiń" - dep sýretteıdi.Ólkeniń ólmes qasıetin, tumsa tabıǵatyn sózine arqaý etken tulǵalardyń birsypyrasy myna kisiler :Qyrymnyń qyryq  batyryn alty aı jyrlaǵan Muryn jyraý, Súıinǵara Abyl men Qaıqynyń jeti qaıqysyn aıtqan Qalnıaz atalarymyz, Súgir men Qashaǵanda eldiń  aq qarasyn qashanda qashap aıtqan.Bárin  aıtsam sarqylmas qazyna. Ár qaısysy Mańǵystaýdyń  derekke toly kerek derekteri.Qazir  el qasıetiniń qundylyǵyn dáriptep jatqan  arnalar men jelidegi ashylǵan paraqshalar zamanaýı jańǵyrtýlar dep bilemin. Aıtalyq tól arnadaǵy sapaly baǵdarlamalar ár aýyldyń tarıhyn, jumbaq qyrlaryn  kórsetip,  túbektiń kıeli  jerlerin aıshyqtap keledi.Sondaı-aq ortalyq mýzeıdegi tarıhı jádigerler ótken ǵasyrdan syr shertip  tur.Kelýshiler  sany da joǵary.Qarapaıym  turǵyndar ólkeden kómilip qalyp,  endi  tabylyp jatqan qundy zattaryn ortalyq muraǵa tabystap jatady.El qasıetin ulyqtaǵan el aǵalary men apalary, tipti  jastarda rýhanı jańǵyrý  maqsatynda belsendilik  kórsetýde.Eń bastysy -bilgisi kelgen kisige rýhanı  sýsyn  tegin.

Bul eldiń ekonomıkasy da qaınap jatyr.Mańǵystaý  dese el  aýzyna túsetin  munaı-gaz,  59 ken ornymen áıgili.Óńirde  munaıdan bólek mys, temir, magnıt, ýran elementteri el  ıgiligine qyzmet  kórsetip keledi.Iaǵnı, Ekonomıkalyq damý qarqyny boıynsha kósh bastap tur.Bul degenimiz eldiń el bolý jolyndaǵy qareketiniń myqtylyǵyn kórsetedi.Óıtkeni halyqtyń aýyzy bir, júrer joldarynyń maqsaty anyq jáne  aıqyn.Bul Beket ata men qasıetti áýlıelerdiń sharapaty tıip  jatqandyǵy dep  bilemin.

Taqyrypqa oralsaq, bul  jerdiń asty da baı.qut daryǵan áýlıeli el.Sondyqtan da týǵan ólkem, qasıetti mekenim, qýat berer Mańǵystaýymdy maqtanyshpen aıta alamyn.Laqap aty shıbóri bolǵan Adaıdyń urpaqtary kıeli jerdiń qudiretine  nuqsan keltirmeıdi jáne olaı bolýyna esh negiz joq.Qalaı desekte, Mańǵystaý -kıeli túbek!  Qasıetin halyq áldeqashan moıyndaǵan.

Zeınep Tańjarqyzy 

---