Mánshúkti zertteý - bir baqyt
M. Mámetovanyń 90 jyldyǵyn atap ótýge baılanysty tyń derekter jınaqtaý maqsatynda qańtar aıynyń qytymyr aıazdy kúnderinde kolej oqytýshysy Sarsen Gúljanat ekeýimiz batys oblystaryna jol tarttyq. Aldymen zertteý jumysymyzdy Aqtóbe oblysynan bastadyq,
Aqtóbe qalasyndaǵy M. Mámetova atyndaǵy medısınalyq koleji bizdi qushaq jaıa qarsy aldy. Bizdi medısınalyq kolejge «Qos shynar» qoǵamdyq qorynyń jetekshisi Ǵalymjan Baıderbes bastap alyp bardy, ol kisi 2011 jyldyń mamyr aıynda Qyzylorda topyraǵynda bolyp, M. Mámetova atyndaǵy gýmanıtarlyq koleji bazasynda tarıhı estelikter kýási bolǵan edi, sondyqtan Ǵalymjan aǵaıdyń kóp kómegi tıdi. Alǵashqyda tanymaıtyn jerde beıtanys qyzmetkerlermen júzdesip, ózimizge qoıylǵan úlken jaýapkershilikti tapsyrmany qanshalyqty oryndaı alar ekenbiz dep júreksingenimiz ras. Biraq batystyń aıazy tońdyrǵanymen jyly júzdi jaıdary adamdarynyń qarsy alýy bizdiń kúdigimizdi birden seıiltip jiberdi.
Medısınalyq kolejdiń bazasynda M. Mámetovanyń mýzeıi jaqsy jabdyqtalǵan eken, mýzeıde Nevel qalasynan ákelingen «Maksım» pýlemeti, kóptegen zattar qoıylǵan, Mánshúktiń sońǵy shaıqasy dıagramsy beınelengen, mýzeı materıaldaryn kórgende kózimiz toıdy. Mánshúk mýzeıinen kóptegen materıaldar kóshirmelerin, broshúralar, fotolar aldyq, kishkene de bolsa tyń derekter taptyq. Medısınalyq kolej dırektorynyń tárbıe isi jónindegi orynbasary Tolybaeva Baıan Satypaldyqyzynyń bizdiń kolej ujymyna degen ystyq yqylasy, izgi tilekteri mol boldy, qoldaǵy bar materıaldarymen tanystyryp, bir marqaıtyp tastady. Medkolledjden soń №27 Á. Moldaǵulova atyndaǵy kóp profıldi mektep - lıseı bazasynda bolyp batystyń batyr qyzdary Álıa men Mánshúkti qalaı qurmetteıtinin kórip tań qalystyq. Álıa - Mánshúk mýzeıinen fotolar (mýzeı jetekshisi – Týrysheva Aqgúl Berikqyzy, tarıhshy), Mánshúk mýzeıinen «Ańyzǵa aınalǵan arýlar» kitaby, (U. Qaýys, Ǵ. Baıderbes), «Qazaqtyń batyr qyzyna arnalady» Mánshúk túrli - tústi broshúra, birneshe maqalalar: «Mánshúktiń ata - anasy kim?», («Atameken», №3, 1991), «Men Mánshúkti tórt ret kórdim», («Taǵzym», 20. 09. 2002), «Qaıta tirilgen qos arý», («Taǵzym», 20. 09. 2002), «Quryshtan quıǵandaı jan edi», (Uly Otan soǵysynyń ardageri Ahmetqazy Bolatovpen suhbat), «Mánshúk týraly sóz» (jazýshy Á. Nurshaıyqovtyń arhıvinen) kóshirmeleri arqyly Mánshúkti tanı tústik.
M. Mámetova atyndaǵy medısınalyq kolej ujymy tirshiligi qaınaǵan, aýyzbirshiliktiń, joǵary mádenıettiliktiń, ónegeli tárbıeniń ornaǵan jeri eken, Mánshúk atyna laıyq, óz isteriniń sheberi, óz eliniń patrıoty dersiń. Ony Aqtóbede bolǵan úsh kúndik jumys barysynda baıqap otyrdyq, ishteı súısindik, kelgesin Gúljanat ekeýmiz kórgenimizdi, túıgenimizdi ujymymyzǵa, oqýshylarymyzǵa jarysa aıtyp jetkizýge tyrystyq. Mánshúkti zertteý jumysymyz odan ári Oral qalasynda jalǵasty. Aldymen №27 M. Mámetova atyndaǵy mektep - lıseıine boldyq. Mektep - lıseı dırektorynyń tárbıe isi jónindegi orynbasary Elmıra Baıashqyzy Musaǵalıevamen de jumys barysynda tez sóılesip kettik. Jalpy Oral halqynyń bizben uqsastyqtary kóp eken, qarapaıym, qazaqylyqtyń qaımaǵy buzylmaǵan, qazaq tilin shubarlamaı, taza sóıleıtindikterimen esimizde qaldy.
Oral jerindegi alǵashqy jumys kúnimiz de kóńilimizden shyqty, Mánshúk esimi atalǵan saıyn, Mánshúk jaıly árbir derek, qujat, sýret tabylǵan saıyn qýanyshqa bólenip, kúnniń sýyqtyǵyn, tońǵanymyzdy umytyp qanattana tústik, boıymyzdy Mánshúk rýhyna degen qurmet, Mánshúk erligin dáripteýge az da bolsa úles qosamyn - aý degen qýanysh sezimi bıledi. №27 M. Mámetova atyndaǵy mektep - lıseıinen Á. Nurshaıyqovtyń M. Mámetovanyń memorıaldyq mýzeıi dırektory Urqıa Ybyrashqyzy Ershoreevaǵa jazǵan hattary, Oral qalasyndaǵy №27 mektepke Keńes Odaǵy Batyry M. Mámetova esimin berý týraly Oral qalalyq máslıhaty men qala ákiminiń sheshimi (№26/7, 2. 10. 1997 jyl), M. Mámetovaǵa Keńes Odaǵy Batyry ataǵyn berý týraly kýálik kóshirmesi, (23. 12. 1966 jyl) materıaldaryn, M. Mámetovanyń 85 jyldyǵynda túsirilgen sýretterin aldyq. Sonymen birge №27 M. Mámetova atyndaǵy mektep - lıseıin 1996 - 2004 jyldar aralyǵynda basqarǵan mektep dırektory, qazir zeınetkerlik demalysta Kúlásh Qurmanǵalıqyzy Qurmanǵalıevamen suhbattasý sáti tústi. Ol kisiden tabylǵan materıaldar biz úshin qundy dúnıe boldy: Mánshúktiń 2 - klastaǵy sýreti, Mánshúktiń bólesi Isataı Jaýynbaevtyń M. Mámetovanyń memorıaldyq murajaı úıine kelgendegi sýreti (dırektor Urqıa Ybyrashqyzy Ershoreevamen), «Bókeı ordasyna 210 jyl» tarıhı ensıklopedıasy kóshirmesi, Mánshúk Mámetova, Ámına Mámetova týraly better kóshirmeleri, Ámına Mámetovanyń sýretteri, Mánshúktiń aǵasy Alıev Qadirdiń sýreti, Mánshúktiń týǵan jeri «Bókeı Ordasyna 210 jyl» túrli tústi sýretter jınaǵy mol muraǵat boldy, sonaý Qyzylordadan qystyń aıazdy kúnderi is - saparǵa jiberip, Mánshúkti zerttep jatqan oqý oryndaryńyz qandaı keremet, basshylaryńyzdyń myqtylyǵy ǵoı, Mánshúktiń 90 jyldyǵyn ótkizýdi Mánshúk jerinde bolsaq ta biz josparlap úlgirgenimiz joq áli dep tań qalyp jatty. Kúlásh Qurmanǵalıqyzy Qurmanǵalıevanyń M. Mámetova atyndaǵy gýmanıtarlyq kolej dırektory Á. J. Ábdihalyqovaǵa rızashylyqpen jazyp bergen tilek haty júregimizge jylylyq oıatty. Oǵan qosa Kúlásh Qurmanǵalıqyzy Qurmanǵalıevamen vıdeosuhbat sýyq Oraldyń ystyq sálemi ispetti boldy.
Budan ári zertteý jumysymyzdy Oral qalasyndaǵy Keńes Odaǵynyń Batyry M. Mámetovanyń memorıaldyq murajaıynda jalǵastyrdyq. Murajaıy dırektory Svetlana Sarjanqyzy Bektenovamen suhbattasyp, Mánshúktiń týǵan - týystary, ósken ortasy, alǵan tárbıesi, bilimi, soǵysqa attanǵan sátteri, maıdandaǵy erligi jaıly keıingi zertteýler men jınaqtalǵan materıaldaryn kórip, batyr Mánshúkke degen qurmettiń qundylyǵyna kýá boldyq. «Erlik máńgi jasaıdy» túrli tústi sýretti broshúra (Oral - 2010), «Ývenchennyı slavoı ı pochetom posveshaetsá 90 - letıý so dnú rojdenıa Sýltana Sýleımenovıcha Djıenbaeva» túrli - tústi sýretti broshúra (Ýralsk - 2011), «Soldatkı mınývsheı voıny» túrli tústi sýretti broshúra (Oral - 2010), Mánshúktiń sýretteri, (N. Nazarbaevtyń 2005 jyly Oral qalasyna kelgendegi sýreti), ásirese Mánshúktiń semásynyń qoldanǵan zattaryn kózben kórdik, murajaıdaǵy eksponattar fotosýretteri (Mánshúktiń sýmkasy, qamshysy, galstýgynyń sýreti), murajaı aýlasyna qoıylǵan Mánshúk eskertkishi (avtory almatylyq skýlptor Asylbek Ahmetovıch Gýbashev, 2011 jyly jasalǵan), «Mánshúktiń sońǵy shaıqasy» dıoramasynyń fotosýretteri zertteý jumysymyzdyń eń qundy dúnıeleri boldy. «Mánshúktiń sońǵy shaıqasy» dıoramasyn kórgen jan qan maıdannyń ortasynda júrgendeı bolady eken, atys - shabys, qarsha borap turǵan oq, tank, pýlemet dybystary, oq tolǵan okoptar, maıdangerler daýystary sum soǵysty kóz aldyńa keltiredi, batyr Mánshúktiń beınesin asha túsedi, keıingi urpaq úshin Jeńistiń qunyn eske salyp turǵandaı áser qaldyrady.
Svetlana Sarjanqyzymen suhbatymyzda ol kisi «Sizder Mánshúktiń 1932 - 1934 jyldar oqyǵan mektebine baryńyzdar, ol mektepte qazir kemtar balalar bilim alyp jatyr, Mánshúktiń otyrǵan partasy bar jáne Mánshúk basqan baspaldaqty kóresizder» dep, bizge sondaı yqylas, peıilimen jol siltedi. Estı sala Gúljanat ekeýimiz kemtar balalar mektebine qaraı «qustaı ushtyq». 1932 - 1934 jyldar aralyǵynda Mánshúk oqyǵan İ satydaǵy №4 mektep eki qabatty shap - shaǵyn ǵımarat eken, ǵımarat aldynda Keńes Odaǵynyń Batyry Mánshúk Mámetovaǵa arnap mramordan taqta qoıylǵan, Mánshúkke arnalǵan zaldyń tórinde Mánshúk otyrǵan parta ornalastyrylypty, al ekinshi qabatqa kóteriletin, Mánshúk basqan baspaldaqty kórgende tiri Mánshúkti kórgendeı áserde boldyq. Mánshúk basqan baspaldaqpen júrip kórdik, sýretke tústik. Árıne Aqtóbe qalasyndaǵy jumystarymyzǵa qaraǵanda Oral qalasynda jumys aýqymy keńirek, ári qyzyqty boldy, bilgen ústine bile tússek dedik. Oraldaǵy kúnniń sýyqtyǵy bizdi tońdyra almady, sebebi Mánshúk rýhy, Mánshúk aty, Mánshúk basqan topyraq bizdi jigerlendi, keýdemizde alda atqarylar jaýapty jumystarǵa degen yntamyzdy bekite tústi. Osylaı biz
Keshpesten alaý sezimdi
Óshtiń sol arý qalpyńmen
Umytpaý úshin ózińdi
Atyńdy jazdyq altynmen, - dep
Aqushtap Baqtygereeva aqynymyz aıtqandaı Mánshúk atyndaǵy oqý ornymyzǵa tıtteı bolsa da tarıhı málimetter qosatyn boldyq degen úmitpen týǵan jerge saǵynyshpen oraldyq...
Aqtóbe qalasyndaǵy M. Mámetova atyndaǵy medısınalyq koleji bizdi qushaq jaıa qarsy aldy. Bizdi medısınalyq kolejge «Qos shynar» qoǵamdyq qorynyń jetekshisi Ǵalymjan Baıderbes bastap alyp bardy, ol kisi 2011 jyldyń mamyr aıynda Qyzylorda topyraǵynda bolyp, M. Mámetova atyndaǵy gýmanıtarlyq koleji bazasynda tarıhı estelikter kýási bolǵan edi, sondyqtan Ǵalymjan aǵaıdyń kóp kómegi tıdi. Alǵashqyda tanymaıtyn jerde beıtanys qyzmetkerlermen júzdesip, ózimizge qoıylǵan úlken jaýapkershilikti tapsyrmany qanshalyqty oryndaı alar ekenbiz dep júreksingenimiz ras. Biraq batystyń aıazy tońdyrǵanymen jyly júzdi jaıdary adamdarynyń qarsy alýy bizdiń kúdigimizdi birden seıiltip jiberdi.
Medısınalyq kolejdiń bazasynda M. Mámetovanyń mýzeıi jaqsy jabdyqtalǵan eken, mýzeıde Nevel qalasynan ákelingen «Maksım» pýlemeti, kóptegen zattar qoıylǵan, Mánshúktiń sońǵy shaıqasy dıagramsy beınelengen, mýzeı materıaldaryn kórgende kózimiz toıdy. Mánshúk mýzeıinen kóptegen materıaldar kóshirmelerin, broshúralar, fotolar aldyq, kishkene de bolsa tyń derekter taptyq. Medısınalyq kolej dırektorynyń tárbıe isi jónindegi orynbasary Tolybaeva Baıan Satypaldyqyzynyń bizdiń kolej ujymyna degen ystyq yqylasy, izgi tilekteri mol boldy, qoldaǵy bar materıaldarymen tanystyryp, bir marqaıtyp tastady. Medkolledjden soń №27 Á. Moldaǵulova atyndaǵy kóp profıldi mektep - lıseı bazasynda bolyp batystyń batyr qyzdary Álıa men Mánshúkti qalaı qurmetteıtinin kórip tań qalystyq. Álıa - Mánshúk mýzeıinen fotolar (mýzeı jetekshisi – Týrysheva Aqgúl Berikqyzy, tarıhshy), Mánshúk mýzeıinen «Ańyzǵa aınalǵan arýlar» kitaby, (U. Qaýys, Ǵ. Baıderbes), «Qazaqtyń batyr qyzyna arnalady» Mánshúk túrli - tústi broshúra, birneshe maqalalar: «Mánshúktiń ata - anasy kim?», («Atameken», №3, 1991), «Men Mánshúkti tórt ret kórdim», («Taǵzym», 20. 09. 2002), «Qaıta tirilgen qos arý», («Taǵzym», 20. 09. 2002), «Quryshtan quıǵandaı jan edi», (Uly Otan soǵysynyń ardageri Ahmetqazy Bolatovpen suhbat), «Mánshúk týraly sóz» (jazýshy Á. Nurshaıyqovtyń arhıvinen) kóshirmeleri arqyly Mánshúkti tanı tústik.
M. Mámetova atyndaǵy medısınalyq kolej ujymy tirshiligi qaınaǵan, aýyzbirshiliktiń, joǵary mádenıettiliktiń, ónegeli tárbıeniń ornaǵan jeri eken, Mánshúk atyna laıyq, óz isteriniń sheberi, óz eliniń patrıoty dersiń. Ony Aqtóbede bolǵan úsh kúndik jumys barysynda baıqap otyrdyq, ishteı súısindik, kelgesin Gúljanat ekeýmiz kórgenimizdi, túıgenimizdi ujymymyzǵa, oqýshylarymyzǵa jarysa aıtyp jetkizýge tyrystyq. Mánshúkti zertteý jumysymyz odan ári Oral qalasynda jalǵasty. Aldymen №27 M. Mámetova atyndaǵy mektep - lıseıine boldyq. Mektep - lıseı dırektorynyń tárbıe isi jónindegi orynbasary Elmıra Baıashqyzy Musaǵalıevamen de jumys barysynda tez sóılesip kettik. Jalpy Oral halqynyń bizben uqsastyqtary kóp eken, qarapaıym, qazaqylyqtyń qaımaǵy buzylmaǵan, qazaq tilin shubarlamaı, taza sóıleıtindikterimen esimizde qaldy.
Oral jerindegi alǵashqy jumys kúnimiz de kóńilimizden shyqty, Mánshúk esimi atalǵan saıyn, Mánshúk jaıly árbir derek, qujat, sýret tabylǵan saıyn qýanyshqa bólenip, kúnniń sýyqtyǵyn, tońǵanymyzdy umytyp qanattana tústik, boıymyzdy Mánshúk rýhyna degen qurmet, Mánshúk erligin dáripteýge az da bolsa úles qosamyn - aý degen qýanysh sezimi bıledi. №27 M. Mámetova atyndaǵy mektep - lıseıinen Á. Nurshaıyqovtyń M. Mámetovanyń memorıaldyq mýzeıi dırektory Urqıa Ybyrashqyzy Ershoreevaǵa jazǵan hattary, Oral qalasyndaǵy №27 mektepke Keńes Odaǵy Batyry M. Mámetova esimin berý týraly Oral qalalyq máslıhaty men qala ákiminiń sheshimi (№26/7, 2. 10. 1997 jyl), M. Mámetovaǵa Keńes Odaǵy Batyry ataǵyn berý týraly kýálik kóshirmesi, (23. 12. 1966 jyl) materıaldaryn, M. Mámetovanyń 85 jyldyǵynda túsirilgen sýretterin aldyq. Sonymen birge №27 M. Mámetova atyndaǵy mektep - lıseıin 1996 - 2004 jyldar aralyǵynda basqarǵan mektep dırektory, qazir zeınetkerlik demalysta Kúlásh Qurmanǵalıqyzy Qurmanǵalıevamen suhbattasý sáti tústi. Ol kisiden tabylǵan materıaldar biz úshin qundy dúnıe boldy: Mánshúktiń 2 - klastaǵy sýreti, Mánshúktiń bólesi Isataı Jaýynbaevtyń M. Mámetovanyń memorıaldyq murajaı úıine kelgendegi sýreti (dırektor Urqıa Ybyrashqyzy Ershoreevamen), «Bókeı ordasyna 210 jyl» tarıhı ensıklopedıasy kóshirmesi, Mánshúk Mámetova, Ámına Mámetova týraly better kóshirmeleri, Ámına Mámetovanyń sýretteri, Mánshúktiń aǵasy Alıev Qadirdiń sýreti, Mánshúktiń týǵan jeri «Bókeı Ordasyna 210 jyl» túrli tústi sýretter jınaǵy mol muraǵat boldy, sonaý Qyzylordadan qystyń aıazdy kúnderi is - saparǵa jiberip, Mánshúkti zerttep jatqan oqý oryndaryńyz qandaı keremet, basshylaryńyzdyń myqtylyǵy ǵoı, Mánshúktiń 90 jyldyǵyn ótkizýdi Mánshúk jerinde bolsaq ta biz josparlap úlgirgenimiz joq áli dep tań qalyp jatty. Kúlásh Qurmanǵalıqyzy Qurmanǵalıevanyń M. Mámetova atyndaǵy gýmanıtarlyq kolej dırektory Á. J. Ábdihalyqovaǵa rızashylyqpen jazyp bergen tilek haty júregimizge jylylyq oıatty. Oǵan qosa Kúlásh Qurmanǵalıqyzy Qurmanǵalıevamen vıdeosuhbat sýyq Oraldyń ystyq sálemi ispetti boldy.
Budan ári zertteý jumysymyzdy Oral qalasyndaǵy Keńes Odaǵynyń Batyry M. Mámetovanyń memorıaldyq murajaıynda jalǵastyrdyq. Murajaıy dırektory Svetlana Sarjanqyzy Bektenovamen suhbattasyp, Mánshúktiń týǵan - týystary, ósken ortasy, alǵan tárbıesi, bilimi, soǵysqa attanǵan sátteri, maıdandaǵy erligi jaıly keıingi zertteýler men jınaqtalǵan materıaldaryn kórip, batyr Mánshúkke degen qurmettiń qundylyǵyna kýá boldyq. «Erlik máńgi jasaıdy» túrli tústi sýretti broshúra (Oral - 2010), «Ývenchennyı slavoı ı pochetom posveshaetsá 90 - letıý so dnú rojdenıa Sýltana Sýleımenovıcha Djıenbaeva» túrli - tústi sýretti broshúra (Ýralsk - 2011), «Soldatkı mınývsheı voıny» túrli tústi sýretti broshúra (Oral - 2010), Mánshúktiń sýretteri, (N. Nazarbaevtyń 2005 jyly Oral qalasyna kelgendegi sýreti), ásirese Mánshúktiń semásynyń qoldanǵan zattaryn kózben kórdik, murajaıdaǵy eksponattar fotosýretteri (Mánshúktiń sýmkasy, qamshysy, galstýgynyń sýreti), murajaı aýlasyna qoıylǵan Mánshúk eskertkishi (avtory almatylyq skýlptor Asylbek Ahmetovıch Gýbashev, 2011 jyly jasalǵan), «Mánshúktiń sońǵy shaıqasy» dıoramasynyń fotosýretteri zertteý jumysymyzdyń eń qundy dúnıeleri boldy. «Mánshúktiń sońǵy shaıqasy» dıoramasyn kórgen jan qan maıdannyń ortasynda júrgendeı bolady eken, atys - shabys, qarsha borap turǵan oq, tank, pýlemet dybystary, oq tolǵan okoptar, maıdangerler daýystary sum soǵysty kóz aldyńa keltiredi, batyr Mánshúktiń beınesin asha túsedi, keıingi urpaq úshin Jeńistiń qunyn eske salyp turǵandaı áser qaldyrady.
Svetlana Sarjanqyzymen suhbatymyzda ol kisi «Sizder Mánshúktiń 1932 - 1934 jyldar oqyǵan mektebine baryńyzdar, ol mektepte qazir kemtar balalar bilim alyp jatyr, Mánshúktiń otyrǵan partasy bar jáne Mánshúk basqan baspaldaqty kóresizder» dep, bizge sondaı yqylas, peıilimen jol siltedi. Estı sala Gúljanat ekeýimiz kemtar balalar mektebine qaraı «qustaı ushtyq». 1932 - 1934 jyldar aralyǵynda Mánshúk oqyǵan İ satydaǵy №4 mektep eki qabatty shap - shaǵyn ǵımarat eken, ǵımarat aldynda Keńes Odaǵynyń Batyry Mánshúk Mámetovaǵa arnap mramordan taqta qoıylǵan, Mánshúkke arnalǵan zaldyń tórinde Mánshúk otyrǵan parta ornalastyrylypty, al ekinshi qabatqa kóteriletin, Mánshúk basqan baspaldaqty kórgende tiri Mánshúkti kórgendeı áserde boldyq. Mánshúk basqan baspaldaqpen júrip kórdik, sýretke tústik. Árıne Aqtóbe qalasyndaǵy jumystarymyzǵa qaraǵanda Oral qalasynda jumys aýqymy keńirek, ári qyzyqty boldy, bilgen ústine bile tússek dedik. Oraldaǵy kúnniń sýyqtyǵy bizdi tońdyra almady, sebebi Mánshúk rýhy, Mánshúk aty, Mánshúk basqan topyraq bizdi jigerlendi, keýdemizde alda atqarylar jaýapty jumystarǵa degen yntamyzdy bekite tústi. Osylaı biz
Keshpesten alaý sezimdi
Óshtiń sol arý qalpyńmen
Umytpaý úshin ózińdi
Atyńdy jazdyq altynmen, - dep
Aqushtap Baqtygereeva aqynymyz aıtqandaı Mánshúk atyndaǵy oqý ornymyzǵa tıtteı bolsa da tarıhı málimetter qosatyn boldyq degen úmitpen týǵan jerge saǵynyshpen oraldyq...
You Might Also Like
-
Matematıkadan «HHİ – ǵasyr kóshbasshysy» atty ıntellektýaldy dýmannyń baǵdarlamasy
