InfoHub Logo

Nemereleri úıge sırek keledi. Sırek kelgeni bylaı tursyn, «atalaryńnyń tynyshyn almańdar» dep kúni buryn kelinderi oqytyp qoıa ma qaıdam, áıteýir, kelýlerinen ketýleri jyldam. Tynyshyn alatyndaı munyń ústólge jabysyp, kıt etken sybyrdy jaqtyrmaı, kerek deseńiz, áıeliniń júrgen-turǵanyn da aýyrsynyp, esik-terezeni tumshalap, aq qaǵazben alysyp jatqany shamaly. Qoly júrmeıdi, shaý tartqan kisishe kibirtikteı beredi. Kesheli-beri búıte bersem, jazý-syzýdy da umytyp qalarmyn dep, ózin-ózi qınap, birazdan beri oıda júrgen bir shaǵyn dúnıeniń sulbasyn qaǵazǵa túsirgensigen-di. Alǵashynda táp-táýir kóringen. «İshten shyqqan shubar jylannyń» kem-qutyǵy birden baıqala qoıa ma, araǵa apta salaıyn, ysylaı urynatyn áýesqoı emespin ǵoı dep, qaıta qaraýdy keıin shegergen. Sodan kelesi jumada da tuıaq serippedi. Basyna naýalap quıylyp jatqan ádemi tirkesterdi de ańǵara almady. Bul keri áserdiń neden týyndaýy múmkin, a

İshinen kúńkildedi qoıdy, ary qaraı tereńdep barǵysy kelmedi. Eki-úsh aıdan beri kóp nárse tyndyra almaǵandyǵyn ózi de moıyndaıdy. Jazyp kele jatady da túlen túrtkendeı, ornynan ushyp túregeledi. Endi qaıtip ústólge jolaǵysy joq. Áldeneden úrkekteıdi, áldeneden sekem alady. Mundaıda ózin-ózi qınap, ezilip otyrmaǵany abzal. Qıanat. Kishkene boı jazyp, qan taratyp, syrtqa shyǵyp serýendegenge ne jetsin. Kórshi-qolańmen altyn ýaqytyn ótkize almaǵan kisishe kódı-sódıdi sóz qylyp, ne saıasatty aýdaryp-tóńkermese de hal-jaǵdaı surasyp, dıdarlasqanyń ózi nege turady?! Munyń jazýshylyǵyn mańaıdaǵylardyń bári biledi. Biledi de alym-berimsiz janyna jaqyndaǵysy kelmeıdi. Alys júrgendi qup kóredi. Kiná ózinen. Ózin týmysynan ustamdy jandardyń qataryna qosýshy edi. So joly qandaı túlen túrtkendigin qaıdam... adam sóıtip te aljasady eken-aý, á?! Aljasqanda suramańyz, eske túskende eki jaǵy uıattan dýyldap ala jóneledi. Kimnen kóredi. Ózinen, ondaı jeńiltektikke endi ólse barmas. Barmaǵannan buryn kóptiń kózine túsýge de kádimgideı qýystanady. Baıaǵydan bergi jıǵan abyroı-bedeldi bir-aq kúnde shashyp aldy.

Aýla atshaptyrym. Úlkenderdiń demalýlaryna da, balalardyń emin-erkin oınaýlaryna da jaǵdaı jasalǵan. Ásirese, kún qaıtqanda ár úıdiń kireberisinen shyqqan egde kisilerdiń nemelerine bas-kóz bolǵansyp, aǵash tasasyndaǵy taqtaı oryndyqqa jaıǵasyp ap, áńgime-dúken quratyn ádetteri qashannan. Ara-tura jazýshy da qara kóbeıtedi. Qyzý pikirtalasqa qosylmaıdy, tek tyńdaıdy. Ary ketse tótennen qoıylǵan birli-jarym suraqqa júrdim-bardym jaýap beredi de, top arasynan sytylyp ketkendi jón kóredi. Olar da muny kóp qınamaıdy. Jazýshy jaryqtyqty óz qıalymen alysyp, kók pen jerdiń arasynda qalyqtap ushyp júretin aq qanat perishtege uqsatady. Al perishteniń kirshiksiz kóńiline qaıaý túsirý kúná.

Osy taıaýda kezekti kitaby baspadan shyqqan. Muqabasy qalyń, qaǵazy sapaly. Kórkemdelýinde de min joq. Kópke belgili úırenshikti jaǵdaı. Talaı kún, talaı tún sarsylyp jazǵan eńbegińniń óteýi — júz dana kitap. Alsańyz aldyń, almasańyz kitaphanalarǵa taratady da jiberedi. Kenjesi baspa basshylarymen kelisip, jazýshyǵa tıesili on býma kitapty máshınesine salyp úıge ákelgen. Munyń kóńiline qaraı ma, álde shyn tileýqor nıetterin bildirgisi kele me, aldymen kelinderi, sosyn quda-jekjattary aıaǵyn jerge tıgizbeı kelistirip maqtaǵan. Jańa romanynyń úzindilerin merzimdi basylym betterinen oqyǵandardyń qarasy kóbirek kórindi. Ózi umytyńqyrap qalǵan keıbir epızodtardy eske qaıta túsirgende jan-dúnıesi nege jibimesin, nege shabyttanbasyn. Kók pen jerdiń arasynda aq qanat perishte sekildi nege qalyqtamasyn! Kúrep alatyn qalamaqysy bar bolsyn, jer basyp júrgen pendege osynyń ózi az jetistik pe?! Kitap oqıtyn zaman da qaıta oralar. Qudaı salmasyn, taýdan qulaǵan sel sekildi ınternetińiz yryq bermeı barady búginde. Osy zamanǵa beıimdelgensigen munyń keıbir zamandastary: «ana saıtty ashtyń ba, asha almasań nemereńe aıt kómektessin, sosyn meniń jazǵanymdy oqyp shyq, ókinbeısiń» dep ústi-ústine nyǵarlaıdy. Já, keıbirin oqıdy, keıbirin oqı almaıdy. Áldeneni qaǵaz betinen astyn syzyp oqymaǵan soń kisiniń sirá, aıyzy qana ma, lázzat alala ma. Áli kúnge deıin ınternet ekranynan qashyq júredi.

Ústóliniń astynda jatqan kitap býmalaryna súlesoqtaý kóz júgirtýdiń ózi azap. Turǵanymen qasiret. Qalaı degende de, sonyń árbir jolyn tisin qyshyrlatyp otyryp, bylaıǵy tirliktiń bárinen baz keship, osy kórgen qıyndyǵymnyń ornyna erteń, ólmesem eldiń aýzynda júrem-aý deıtin úmit sáýlesi tús-tústan óre túregelgende shamnyń jaryǵyna tóne túsip, tań atqansha qaǵaz shımaılaıtyndyǵyn kimnen jasyrady. Baıǵus áıelinde ne kiná bar. Jer betinde jazýshyǵa aıaýshylyq bildiretin bir adam bolsa, sóz joq, ol — sonyń ózi! Túni boıy uıyqtaı ma, uıyqtamaı ma belgisiz, birde aıaǵyn ushynan basyp, lımon shyryny qosylǵan ystyq shaıdy yń-shyńsyz ústóliniń janyna ákep qoıady. Kesse qan shyqpas — bul bolsa, sol sazarǵan kúıi nemkettileý aıtylatyn qurǵaq raqmetti de kóp kórip, tymyraıyp qala beredi.

Sóıtip jyn soqqandaı áli boıaý ıisinen ajyramaǵan bir býma kitapty qolyna ile salyp, tysqa qaraı júgire jónelgeni. Qandaı maqsat kózdegeni de belgisiz. Birnárseler kóz aldynda kólbeńdep turyp alǵan. «Adal eńbegim ǵoı, adal eńbegimdi buldasam nesi aıyp? Tıyn-teben tússe nemerelerime balmuzdaq satyp ápersem de nem ketedi. Poıyzda, mekemelerdiń esigin qaǵyp, kitabyn satyp júrgender de jyndy emes shyǵar». Taban tiregen baılamy osy ǵana.

— Sońǵy shyqqan kitabym edi, — dedi arǵy jaǵyn tolyq aıta almaı.

— Tegin be? — Únemi kózáınegin bas barmaǵymen súrtkilep júretin qońqaq muryn ábjil qımyldap, býmanyń oraýyn dereý sheshti de janyndaǵylarǵa bir-birden úlestirip berdi: — Ne bitiresińder, erteńnen qaldyrmaı oqyp shyǵyńdar...

— Oqımyz, erteńnen bastap túgel oqyp shyǵamyz.

— Jazýshymen kezdesýdiń ózi bir ǵanıbet qoı.

— Jáne jazýshy bolǵanda qandaı!

— Ótkende bir profesor-ǵalymnyń sizdiń shyǵarmashylyǵyńyzǵa arnalǵan maqalasyn oqydym. Oqyp shyqtym da sizdi oıladym. Siz netken qarapaıym adamsyz, a?! — Ýnıversıtette oqytýshy bolǵan, qazir qurmetti demalystaǵy fılolog ózgelermen salystyrǵanda qara jaıaý emestigin dáleldegisi kelgendeı, biraz ezeýrep baryp áreń basyldy: — Bilmeı júr ekenbiz sizdi...

— Bilgende ne isteısiz? — Bul jazýshynyń aýzynan shyǵatyn sóz emes edi. Bireý sózimdi sóılese qystyrylyp ne bar dep, únsiz otyrǵany jón edi.

— Ne isteıtindigińizdi biz aıtaıyq, eger shynymen ne isteıtindigińizdi bilmeı júrseńiz.

— Al?

— Qazir jarnamanyń zamany. Jáne ony da ózińiz uıymdastyrasyz. Syrt kózge baıqatpaı, bárine ózińiz júgiresiz. — Fılolog «leksıasyn» qaıta jalǵady: — Men de kerekpin-aý, meni de izdeıtinder tabylar-aý — qısynsyz tujyrym. Jáne oǵan ókpeleýdiń de qajeti shamaly. Máselen, meniń shákirtterim áli de ýnıversıtette dáris oqıdy. Bir-bir kýrstiń kýratory. Meniki bir zvanok. Qalǵanyn ózderi sheshedi. Oqyrmandarmen júzdesesiz. Jattandylaý bolsa da birdi-ekili suraq qoıylady. Jaýap beresiz, oǵan bola jáne sharshamańyz. Fılosofıaǵa barmańyz, astarly áńgimeni túsinetinder sırek. Bitti. Erteńinde bútkil gazet sizben kezdesý jónindegi habarlamany túgel jarıalaıdy. Áne, jarnama! Meıli, qudaı bolsańyz da jarnamasyz alǵa jyljymaısyz. Meniń de túgim ketpeıdi.

— Oılanaıyq, durys eken, — dedi turýǵa yńǵaılanyp.

— Myna kitaptardy..

— Ózderińiz bilińizder.

— Oý, bile júreıik, pulyn aıtsańyzshy, qur aıaqqa bata júrmeıdi.

— O jaǵyn da bilmeıdi ekem, kitap satyp júr ǵoı deımisizder! — Tutqynnan bosanǵandaı páterine jetkenshe asyqty.

HHH

Eki-úsh táýlikten soń dúkenge soǵyp, odan jıen nemerelerin oınatqansyp, tysta biraz júrińkirep qalǵan áıeli qapelimde aıran-asyr kúı keshti. Kórshileri ǵoı baıaǵy. Birazymen aıaq-tabaq aralasqan, jaqyn, týys.

— Kórshi, beri, beri jaqyndasańyzshy,— dep qaljyńdasqansıdy kózáınegin únemi bas barmaǵymen súrtkilep júretin dáý qara.

— E, amanshylyq pa? — Jazýshynyń áıeli qamsyz-muńsyz otyrǵandardyń jandaryna jaqyndaǵan. Suraýly keıippen júzderine úńiledi.

— Jazýshyny kópten kóre almadyq.

— Úıde.

— Biz kýrortqa ketti me desek...

— Jazyp jatyr ma?

— Qarap otyrmaıdy.

— Durys, sol kisiniki tabylǵan aqyl. Artyna qaramaı, jazaryn jazyp ketkenge ne jetsin. Al bizdiki ólmestiń kúni.

— Sálem aıtarsyz.

— Aıtaıyn.

— Ózimen aýyzba-aýyz sóılesip, úılerińizge kirip shyǵýǵa da bolar edi. Biraq jumys ústindegi kisiniń oıyn bólgimiz kelmeıdi.

— Ne jazyp jatyr, taǵy da roman ba?

— O jaǵyn bizge aıtpaıdy ǵoı.

— Qalyń roman oqylmaıdy búginde, odan góri shaǵyn janr ótimdi.

Sol, sol-aq eken, taban astynan ádebı pikirtalastyń bastalyp-aq ketkeni. «Bularyńdy sol kisiniń ózine aıtsańyzdarshy» dep turyp ketýdiń jáne retin tappady. Tyńdaýǵa týra keldi eriksiz.

— Aǵamyz jarady.

— Áli de myqty ǵoı aǵamyz. Bizge bergen sońǵy romanyn asyqpaı-aptyqpaı eki kún ishinde oqyp shyqtym, — dedi juqaltań óńdi jigit aǵasy.

— Al ne baıqadyń?

— Men, árıne, ádebıettiń maıyn ishken synshy emespin. Qarapaıym oqyrman retinde aıtarym — roman unady.

— Áp, bárekeldi! — Qartań fılolog eki sanyn shapattady. — Ol kisige keregi de osy. Kitap qarapaıym oqyrman úshin jazylady. Roman nesimen unady jáne ne úshin unatqanyńdy dálelde.

— Buıryq pa muńyńyz?

— Qaıdaǵy buıryq, buıryq beretindeı qaýqarym bolsa, otyram ba sendermen birge ıtshe yryldasyp.

— Munyńyz artyq, munyńyz artyqtaý, kókesi! «Itshe yryldasýdy» dereý qaıtyp alyńyz. — Dáý qara gúrzideı judyryǵymen taqtaı oryndyqty gúrs etkizdi: — Bizdiń eshkimmen ıtshe yryldasqymyz kelmeıdi. Biz qarapaıym oqyrman retinde ádebıettiń sharýasyn ǵana aıtyp otyrmyz. Árıne, bul dıskýssıaǵa jazýshynyń qatysqany jón edi. Oqasy joq, siz osynyń bárin aıtyp barasyz ǵoı otaǵasyǵa.

Jazýshynyń áıeli eriksiz bas ızedi. Bir jaǵynan jazýshyny osynda shaqyryp kelsem qaıtedi dep te oqtaldy. Biraq ol kisiniń kózinshe bul áńgime jalǵasa ma, jalǵaspaı ma, kim bilsin.

— Aıta berińiz,— dedi romandy bastan-aıaq oqyp shyqqan kisige oqys burylyp.

Ol dáp bir oqyrmandar konferensıasynyń minberinen sóılep turǵandaı, ústi-ústine tamaǵyn kenedi: — Aldymen aıtarym, roman taqyrybynyń jańashyldyǵy. Baıqońyr, kosmodrom mańyndaǵy qazaqtardyń qam-qareketi buǵan deıin búıtip jerine jetkizip jazylmaǵan, buǵan deıin birde-bir jazýshy búıtip tereńdep barmaǵan. Sosyn... aǵamyzdyń taqyryp aıasy keń. Masshtabynyı. Qorqyt kesenesi men kosmodromdy qatar alyp sýretteýi — tabylǵan tásil. Qorqyt qobyzynyń uly dalany erekshe áýenge bóleıtin saryny tap qazir de qulaq tusynda kúmbirlep tur. Qobyz saryny Eıfel munarasynyń basynan fransýzdarǵa da estilip turǵan deıdi jazýshy. Eıfel munarasynyń basynan estildi me, estilmedi me, onda meniń sharýam shamaly. Al Qorqyt kesenesine fransýz delegasıasyn bastap kelgen álgi jas jigittiń qany qazaq. Onyń bárin sizderge qalaı túsindiremin. Aqylymdy tyńdasańdar, romandy sekirtpeı, asyqpaı túgel oqyp shyǵyńdar.

— Bárekeldi! — Fılolog qopańdap taǵy da qol shapalaqtady: — Oıbaı-aý, mynaýyńyz daıyn turǵan ádebı resenzıa ǵoı. Osy aıtqanyńyzdyń qaǵazǵa túsirip, qolǵa ustatyńyzshy. Arǵy jaǵyn ózim bilem, gazet-jýrnal basqaryp otyrǵan shákirtterim bar.

Jazýshynyń áıeli odan sońǵy áńgimelerdi aıaǵyna deıin tyńdaı almady. Kóz aldynan eles júgirgendeı, basqa álemniń qushaǵyna kirdi de ketti. Kúıeýiniń sońǵy kezdegi jan kúızelisin kimge aıtar, kimge dálelder. Jáne ony kerek qylatyn bir pende tabylsa... Ana joly kózi qyzaryp, qoldary qaltyrap, jazý ústólinen tań biline táltirektep turǵan-dy. Bul qannen-qapersiz uıyqtap jatqan. Jambasyna bireý ıne suǵyp alǵandaı oqys oıandy da, dereý balkonǵa júgirdi. Júregi alqynyp aýzyna tyǵyldy. Kúıeýi psıhologıalyq qysymnyń kezdeısoq áserine shydamaı, myna dúnıeni tárk etip, jetinshi qabattan sekirip ketetindeı elestedi. Jetip bardy da belinen qapsyra qushaqtaı aldy. Dáp bir ajaldan arashalap alǵan kúıde-tin. Jazýshy ań-tań, bir adamǵa kerek bolǵanyna ishteı masaırap turmasyn jan júregi ezilip! Eń bolmasa bir adamnyń izdeıtindigi qandaı jaqsy! Júzine bolar-bolmas qan júgirdi. Tula boıyndaǵy tosyn dirilden birtindep aıyǵa bastady. Ózin-ózi qınap kúldi: — Qaıdan seze qoıdyń, a?! Endi bolmaǵanda súıegim shashylyp, asfáltta jatar edi. Erteńinde búkil gazetter topyrlatyp qazanama jazar edi. Jerleý aıaqtalǵan soń sen bárin jınatyp alyp, bastan-aıaq oqyp shyǵar eń. Kim bilsin, úkimet basshysy nege kóńil bildirmegen dep te renjir me eń. Men odan tirilip kelmeımin ǵoı. Oǵan osy bastan boı úırete ber... Al myna jazǵandarymnyń tuzy tatymady. Qazaqtyń qansha sózin rásýá ettim. Oqýshyny selt etkize almaıdy. Selt etkize almaǵan soń, ol — ólgen shyǵarma. Aldymen osydan qutylaıyn, sosynǵy kezek ózimdiki... — Bir býma qoljazbany qıqalap jyrtty da, dalaǵa shashyp jiberdi. Olary júrginshi joldyń jıegine baryp, aq kepter sekildi qalbalaqtap qonyp jatty.

— Jón, osynyń jón, týra tabylǵan aqyl! — Áıeli qaıdan tap bolǵan ójettilik ekendigin túsine almaı, kúıeýi úshin jan túrshigerlik osy sózderdi eshkimnen qaımyqpastan, qasqaıyp turyp aıtyp saldy. Aldaǵy úmiti ushan-teńiz, qoljazbasymen tirileı qoshtasqany qandaı jaqsy! Onsyzda kitapqa shuqshıyp jatqandar shamaly. Ónbes kásipke jan qınaý neme kerek! Jáne jan qınaýdyń kókesi — jazý. Jazý — ólip-tirilý. Qalǵan ǵumyrdy jazbaı-aq ótkizýge bolady ǵoı. Onyń ústine jazǵany oqylyp, bireýler jaman, ne jaqsy dep pikir bildirip jatpaǵan soń — qalǵany bos áýire. Odan da elge baryp emin-erkin qydyrsyn, aǵaıyn-týǵandy armansyz aralasyn. Jazýshynyń álgi sózine lám-ım til qatpaǵanyna tańqaldy. Jaqsylyqqa jorydy. Iyq túıistirip, qazdaı tizilip tórkinderine qaı kezde tóbe kórsetip edi. Aldynan aı jarylqap, kún týatyndaı...

Taqtaı oryndyqtaǵylar munan bir qupıa búkkendeı, ybyr-jybyr kúńkildesti de qaldy.

— Árıne, jazýshynyń ózimen júzdeskenimiz ońdy edi, biraq siz de bóten adam emessiz, — dep biri sýyrylyp alǵa shyqty,— az da bolsa kópteı kórsin. Mynaý anadaǵy bizge bergen kitaptarynyń aqysy...

— Bul ne, bu nemene, ol kisi sizderge kitabyn satyp júr me?! Astapyralla, estimegen elde kóp. Ondaıy, ondaı joq edi ǵoı!..— Shet-sheti tútelengen myń teńgelikterdi amalsyz búktep, qaltasyna saldy.

HHH

Tań biline tóseginen turyp ketti. Kósheden kezikken birli-jarym qaıyrshylarǵa moıyn burmady. Qaıyrshylardyń halymyz múshkil degenderine de senim az-dy. Álde raıynan qaıtip, qaltasyndaǵysyn myna músápir kempirge bere salsa ma eken, a?! Myrs etip mıǵynan kúldi. Taban aqy, mańdaı terimen tapqan adal aqshasy áldekimderdiń jutqynshaǵyna juǵym bolmaı kete me dep, sodan qaýiptenedi. Eńbeginiń aqtalǵany jaqsy qalaıda. Baıǵus kempirdiń eshjerde jumys istemeıtin masyl uly sheshesiniń ilmıgen saýsaqtary arasynan jazýshy bergen bolmashy puldy julyp áketse, odan sońǵy oqıǵanyń qalaı órbıtini belgili ǵoı.

Móltek aýdannyń atshaptyrym aýmaǵyn olaı kezgiledi, bylaı kezgiledi. Dúńgirshekten bir-eki qazaqsha gazet satyp aldy. Áldebir oryndyqqa tize búgip, baspahananyń ısi burqyraǵan gazet betterin júrdim-bardym paraqtap shyqty. Birinen-biri kóshirip basqandaı, bıliktegilerdiń jattandy esepterine nazar salmady. Ýaqytyn qor qylyp, nege búıtip sendelip júrgendigin jáne túsinbedi. Shet-sheti tútelengen myńdyqtar aýyr salmaǵymen eńsesin basyp turǵandaı áser etti. Tezdetip sodan qutylǵany abzal. Nemerelerime balmuzdaq satyp ápersem de nem ketedi degendi esine túsirgisi kelmedi. Júris-turysy myǵym. Ásirese, áıeli baıandaǵan sol jıyndaǵy kórshileriniń áńgimelerinen soń ishteı túlep, qaıta shıryqty. Ázir-mázir qolyna qalam ustamasa da, munan bylaı eski súrleýdi shıyrlamaı, basqasha jazý lázim dep myń-san márte qaıtalady. So joly balkonnan qulap ketpegenine ishteı táý etti. Áli de kerek bolatyn sekildi áldekimderge.

Júrip kele jatyp, bıik úıdiń ishki qaltarysyndaǵy qoqys jáshigine jitilene nazar jyqty. Ózine baǵynbaıtyn bir eresen kúsh artynan ólermendene ıteretin sekildi; al ózi sol baǵytqa qaraı esh qarsylyqsyz, basy salbyrap júre beretin sekildi. Áıtpese, qoqys jaǵalap ne jyny bar. Qoqystyń muryn jaratyn álemtapyryq ıisi tula boıyn titirkendirdi. Eki-úsh qartań kisi bul mańaıda da «atshaldyryp» júr. Temir jáshik ishinen áldene tapqandaryna máz.

Kepkisin kózine túsire kıip, tiri janmen isi bolmaı, ózimen-ózi yńyldap án aıtyp júretin bozbalany munan burynyraqta da baıqap qalǵan-dy. Ol bul kúıge qalaı tústi, aqyl-esi bútin be, aýyldan kelip qala tirligine sińise almaǵan bozym bolmasyn. Keıinirek jolyǵyp, syrlarmyn dep júrgen. Keıipker izdegennen aýlaq, qoqys jaǵalaǵannan qaıbir kelisken keıipker somdamaq.

— Kimdi izdep júrsiz? — dedi qaptaǵan temir jáshiktiń bir buryshynan sýmań etip shyǵa kelgen sol paqyr. Bet-aýzy kónekteı. Tús aýsa da «bas jazyp» úlgermegen syńaıy bar.

— Taǵy da jutyp alǵanbysyń? — dedi jazýshy salǵannan janashyrlyq tanytyp.

— Keshe bir joldastyń týǵan kúnin toılaǵanbyz. Artyǵyraq siltep jiberippiz baıqamaı. Erteń adam qalpyna ózim túsiremin dep ólgenshe ýáde berip edi ońbaǵan! Jer jutyp ketkendeı ózi joq.

— Sen ony kútpe, — dedi jazýshy, — o jaǵynan men-aq kómekteseıin.

— O-ho, ólmegenge — óli balyq. — Kir-kir qoldarymen jazýshy usynǵan teńgeni julyp aldy da, bireý qaǵyp ketetindeı jan-jaǵyna úreılene qarap, shalbarynyń qaltasyna súńgitip jiberdi: — Raqmet aǵa, baıytyp tastadyńyz aıaq astynan. Bul jaqsylyǵyńyzdy nemen qaıtaram?..

— Qaıtarmaı-aq qoı, tek araǵyńdy qoısań boldy.

— Men sizdi tanımyn, — dedi maskúnem kenet tula boıyn tik ustap, — sýretińizdi bir kitaptan kórgem.

— Já-já.

— Ras, ras aıtamyn. Erteń kóreǵalyńyz, monshaǵa túsip tazaramyn da tań azannan «Abaı» kitap dúkenine jol tartamyn. Myna aqshaǵa sońǵy shyqqan kitabyńyzdy satyp alamyn. Tamaq jibitýge onsyz da birdemeler tabylar. Sizdiń eńbegińizdi óıtip rásýá etýge bolmaıdy ǵoı. Esitip tursyz ba?!.. Rásýá etýge bol-maı-dy!..

Jazýshy eriksiz bas ızedi de, qol oramalymen tanaýyn basyp, úlken kóshege oqys buryldy. Álgi bolmashy tıyn-tebenniń oryn taýyp ketken túrin qarańyz! Mıyǵynan kúldi. «Endigi jerde kórshilerim úshin bolsa da... jaman jazýǵa qaqym joq, qaqym joq!» — dep bireýmen sóılesip kele jatqandaı, ilgeri qaraı asyǵys adymdady.

---