InfoHub Logo

Men adammyn. Ia, biz bárimiz de adambyz. Biraq, osy bir uly esimniń mánine ámse úńile bilemiz be, sonyń bar qasıetin árdaıym este saqtap júremiz be? Adam bolý úshin eki qol, eki aıaqtyń, eki kóz, eki qulaqtyń bolýy jetkilikti emes. Ras olar kerek múshe. Biraq eń negizgi múshe — azamattyq júrek bolmasa, olar da áli músinge japsyrǵan jalǵan deneler bolyp shyǵady.

Áldekimder qol-aıaǵy, kóz-qulaǵy joq bolsa, adamdyq qandaı sıyq bolmaq dep daý aıtar. Men de qyzý daýlasa alam. Sol qoldy da, aıaqty da, kózdi de, qulaqty da jumsaıtyn júrek. Eger ol júrek adal bolsa, ol júrek abzal bolsa, qol da adal isti ustaıdy, aıaq ta adal jolmen júredi. Bylǵanǵan, aramdyqtyń derti shalǵan júrektiń jumsaýymen jyltyldaǵan kózden saqta qudaı. Ómir qyzyǵyn qunyǵa tyńdaýdan góri, ómir tynysyn uǵýǵa qyzyǵýdan góri kóbikteı kólkigen kókime ósekke uıytyn qulaqty bermeı-aq qoısyn.

Jýyrda men bir adammen kezdestim. Alaqandaı betinde saý tamtyq jer joq. Soǵysta atylǵan bar bytyra osynyń betine kelip aradaı uıa salypty. Bir jaq ezýi qısyq, aýǵan túıeniń jabýyndaı tómen salbyrap, aýzynyń, búkil bet-álpetiniń pishinin buzyp tur. Ol az bolǵandaı eki qoly shyntaǵyna deıin joq. Sholtań-sholtań etedi. Bıshara - aı dedim!

Joq, qatelesken ekenmin. Adamnyń ar jaǵynan syr tartpaı turyp, ol jóninde qorytyndy jasaýǵa asyqpaý kerek eken. Sol qolmen istep júrgen isin kórgende ishki saraıyn aıqyn tanydym. Sol qolmen ol shalǵy shabady, sol qolmen ol mashına aıdaıdy, sol qolmen ol baq sýarady, sol qolmen shot qaǵyp, esep shyǵarady. Sol qol qyl qalam ustap, sýret salady. Sholaq qoldyń eń alǵashqy túsirgen beınesi — Lenınniń beınesi.

Osy qolmen alty balany áldılep ósiripti. Onyń biri — bıshi, biri — kúıshi, biri — agronom, al qalǵandarynyń kim bolary ázir belgisiz, áli jas. Biraq olardyń da anaý aq júrek abzal adamnyń boıyndaǵy qasıetterden nár alary sózsiz.

— Osy qolymnyń bir-aq kemistigi bar. Buryn mondalındi jaqsy oınaýshy edim. Endi onyń pernesin basatyn saýsaq joq, — dedi ol.

Joq, onymen men kelispeımin. Bul naǵyz altyn qol. Maǵan joǵarydaǵy jaılardy bilgen soń, onyń sholaq qoldary, qol emes-aý bileginiń tuqyly súıkimdi kórinip ketti.

Mine, abzal júrek jumsaǵan sholaq qoldyń ózi. Qandaı qabiletti.

Taǵy bir adammen kezdestim. Ol kýrortta. Suńǵaq boıly, symbatty dese symbatty. Qazaqta bir sulý jigit bolsa, sonyń tap ózi derlik. Tikesinen tik júredi, eshkimge amandaspaıdy, eshkimge jýymaıdy. Ata qazdaı odyraıyp, tóńiregine osqyra qarap otyrǵany ámse. Bir sáti túsip tildesýge týra keldi. Eki sóziniń ózi-aq turǵan qýys keýde ekenin korsetti de qoıdy.

— Ázirshe osylaı júre turyp, bastyǵymyzdyń babyn tapqan bir sátte bir joǵary qyzmetke ilikseń...

Osyny aıtyp, qarq - qarq etip kúldi de, óz-ózinen máz boldy.

İshimniń ýdaı ashyǵany - aı. Myna pıǵylyńmen el basqaryp júrsiń - aý. Edireıip, ılikpeýiń sony ańǵartady. Rásýa ǵyp bergen esil saý músheler. Qarapaıym júregi bar qamqor erge bitseńshi.

Mine, tabıǵat osylaı keıde qate jiberip alady eken. Basqadan qatelesse qatelessin. Biraq júrek berýden qatelese kórmesin. Sol dertsiz saý júrek, azamattyń júregi keýdemde soqsa, onda men Adammyn!

1961 jyl.

---