InfoHub Logo

10-maı 1969 j.

Burnaǵy kúni 40 jasqa keldiń, bul úlken beles dep jumystaǵy dostar quttyqtady. Úıge keldim, quttyqtaý papkasyndaǵy sózderdi balalaryma oqyp berdim. Kelinshegim de oqydy. Qýanyp jatyr. Men ishteı qysylyp turmyn. Onda men úshin artyq jazylǵan joldar bar. «Ne tak ýj velık proıdennyı vamı pýt, no on ý vas emok ı bogat delamı, svershennymı na jýrnalıskoı ı lıteratýrnoı nıve, na blagorodnom poprıshe vospıtanıa molodyh spesıalıstov. Eto dobryı sled v jıznı».

Myna sózge qaraǵanda, bizdiń papamyz keremet eken dep qalǵan shyǵar balalarym. Bárinen de solardan qysylamyn. Erteń er jetedi, kóredi, estıdi, oqıdy. Olardyń oı tarazysy bizdikinen áldeqaıda dál, áldeqaıda sezimtal bolary sózsiz. Tek tynyshtyq bolsyn. Dostary «emok ı bogat» dep jazǵanda papamnyń qaldyrǵan murasy qane dese she?!

Ia, bul dostardyń saltanattarda keshirimdi, qýanysh jeligimen artyq bergen baǵasy bolsa kerek. Ózim de solaı buryp otyrmyn. Syıǵa, yqylasqa rahmet. Biraq, sonymen birge oıǵa qaldym. Qyryq degen qylt etpe beles emes. Qyryńa, oıyńa kóz júgirte alatyn, aınalańdy aqylmen barlaýǵa mursha da, múmkindik te beretin qyrqa bel. Endeshe ekshe. Egde tartqannyń eleginen ótkiz deımin.

Óz oıym endigi júk aýyr ma dep turmyn. Biz sekildi orta talant, orta oıly adamdarǵa jıyrmaǵa deıin kámeletke tolamyn dep júrý keshirimdi. Odan keıingi mezgildiń ózi de talaı eken-aý. Jıyrma jyl. Bes jyly oqý bitir, jumysqa tur, ómir jolyna nyq qadam bas — sonymen ketsin. Qalǵan on bes jylynda qolyńa qalam alsań, talaı sharýa bitpeı me! Osy on bes jyldy esepsiz jumsaǵanym úshin búgin múshelge tolǵan kúni ózime ursyp otyrmyn. Túk bitpepti - aý, túk. Úıdiń kúıbeńimen bes jyl, bala-shaǵaly boldyq, ol bes-alty jylǵa syltaý boldy. Ras, bul mezgilde qyzmet istegen eki gazette «Lenınshil jas» pen «Jetisýda» jaman atalǵan joqpyn. «Kernegen kek» shyqty. Bar bolǵany sol. Soǵan máz bolyp júrsek kerek. Esil ýaqyt esepsiz ketip qalypsyń. Endi seni qaıtarý qıyn. Qaıta biz sıaqtylarǵa «Shaban úırek buryn ushady» dep erterek qamshylaný kerek edi.

Búgin túske qaraı osy jaılar esime túsip, ózime - ózim renjip biraz qıapastandym. Onym úı-ishime de sezilip qaldy. Orynsha búgingiń retsiz dep soqty da. Meniń qabaǵym shytylǵan kezde bárin ózine qabyldaıtyn onyń ádeti. Bul joly da solaı. Bul maǵan renjip júr dep tur. Onyń mazasyn ketirmeý úshin monshaǵa kettim. Biraq jaılap alǵan oı janymdy janshıdy. Bizden jasy áldeqaıda kishi keı jigitter qyryq turǵaı, otyzǵa tolmaı-aq 3-4 kitap berip tastady. Olar da jumys istep júrgen adam. Keıbiriniń úı-jaıy bizden de tómen. Árıne, jazǵandarynyń bári altyn emes, biraq talaptanǵan saıyn talant ushtala, shyńdala bermek. Osy ushtaý, shyndaý degenniń ózine ýaqyt tappaǵanym úshin jazǵyramyn ózimdi. Endi ushtaımyn, shyndaımyn dep júrgende elý keledi, ar jaǵy kárilik dep sol shirkinge qol kóterip qısaıa ketip júrmesek...

Ia, osy jol, ıa ózińdi-óziń qaırap, beker jibergen ýaqyttyń qarýyn qaıtarý. Ekiniń biri. Alǵashqysy jeńil de, sońǵysy aýyr jol, biraq abyroıly jol. Tańda, batylyń, qajyryń jetse — sońǵysyna bar deımin ózimdi. Apyr-aý, osy kezge deıin ýaqyt degen qymbatqa qalaǵan kezde alatyn apamnyń qaltasyndaǵy konfetteı nege qaraǵam?!

Uly otan soǵysy kezindegi aýyl ómiri jaıly ádemi oılar sonaý elýinshi jyldary kelgen edi. «Jazam, jazamyn bıyl, endigi jyly» dep júrgende tabany kúrekteı on jyl ótti. Jumys basty boldyq, gazettiń kúıki tirligi mursha bermedi. Aqtalý úshin endi osylaı deımiz ǵoı. Ol kezde ádebıette bul taqyrypqa qalam tarta qoıǵan eshkim joq edi. Qazir súıikti de ónimdi taqyryp bolyp bara jatyr. Áli de sol oıǵa alǵan jaıdy tyndyrymdy etsem. «Bórte serkeni» súrlegenim jeter. «Óshpegen ottan» jaqsy kınosenarıı shyǵartýǵa bolar edi. Gazetshilerdiń mazasyz ómiri de ózdiginen bir kitapqa suranady. Ǵylymǵa da bir qulash uryp kórsem. «Qazaq pýblısısıkasynyń tabıǵaty». Osynyń tóńireginde shaǵyn oılar bar. Árıne, kerektiniń júzden biri ǵana. Qalǵanyn jınaý úshin zertteý qajet, otyrý qajet. «Kernegen kekke» qaıta oralsam. Dokýment jaǵynan góri, kórkemdik jaǵyn shyńdasam. Rahymjannyń er ekeni, batyr ekeni, onyń erligi Moskva túbindegi tarıhı shaıqasta eren kóringen qazaq halqynyń batyrlyq qasıetiniń jalǵasy ekeni dáleldendi. Endi sonyń ádebıettegi kórkem tulǵasy jasalsa. Ony jasaý qolymnan kelmes. Biraq keıingi jasar talantqa mol shıkizatyn berip kete alsaq, biz úshin sol da jarar edi.

Osy oılardyń kópshiligin júzege asyryp úlgiretin ýaqyt artta qalypty. Al men salaq áıelder sekildi «erteń biter, erteń istelermen» júre berippin. Qarap júrmegen sekildisiń. Kúnde qol tımeıtin sharýalar da jetkilikti. Biraq, sonyń bári kúnde iship, kúnde túsip qalatyn as sekildi bolypty. Kúıki tirshiliktiń kúıbeńinen asa almaý degen osy.

Oıymdy oırandap, qabaǵymdy shyttyrǵan osy. Orynshanyń músheldi kúni mazasyn ketirýime sebepshi bolǵan da osy. İshimdegi bul daýyldy aıtqyzbaı óziń túsin deımin. Ol túsine almaıdy. Ol basqasha oılaıdy. Men bastan-aıaq táptishtep aıtyp jatýdy qalamaımyn. Keregi ne! Múmkin bul jaman minez shyǵar. Biraq bary sol. Sonyń da kesiri me, ol basqasha oılap, men basqasha oılap, túrli oqıǵalardy, qubylystardy (aǵaıyn aralyq, semá ishinde) túrlishe túsingen sátterimiz az emes. Tvorchestvo adamynyń ala -quıyn kezderinde júregińdegini dál barlaı bilý de qıyn - aý. Jan perdesiniń náziktiginen bir buraýy kelmeı qalsa úni buzylyp shyǵa keledi. Ony babynda ustaıtyn bapker kerek. Shytyrly ońaı túsinýge bolady, túsinbeı ketýge bolady. Adamyna baılanysty.

Men ózimdi shytymyrlyqqa (kaprız) jeńildik suraıtyn talant ıesi sanamaımyn. Sondyqtan keı minezim jónsiz de shyǵar. Talantym bolsa, osy ýaqytqa deıin oıyp shyqpaı ma? Qaıda júr. Biraq oıǵa ketip, onymen alysýdy jaqsy kórem. Keı túnderi ol tipti uıqyny da qashyrady. Bir de shalyqtatady, birde qamyqtyrady. Keıingi sátke tap bolyp qalǵannyń bári seniń renishiń bolyp qabyldanady. Saǵan ókpe de shaqyrady. Ánsheıinde irkýge, jumsartýǵa bolatyn oılardy, sózderdi osy sátte óńdeı almaısyń. Qalpynsha jaıyp salyp qarap otyrasyń. Degenmen osy kezde aıtylǵan sóz shyn da ótkir.

Júregińniń dirili joq, boıynda oınap turǵan qannyń dúbirin estirte almaǵan sózdi men sóz sanamaımyn. Ol óli sóz. Ol ólgen adamnyń qolyna mıkrofon ustatyp, ar jaǵynan bireýdiń sybyrlap turǵany sekildi. Sóz bireýdiki, mıkrofon ustaǵan qol bireýdiki. Jáne ol nársiz, jansyz qol. Dese de aramyzdan ashynyp aıtqan sózdi aǵattyq sanap, jansyz aıtqan sózdi jaqsy qasıetke balap júrgender az emes-aý. Sabyrlylyq pen salqyndyqty shatastyrdy olar ábden.

Tvorchestvo adamy ekensiń, kúle de bil, júre de bil, qyza da bil, buza da bil. Salqyndyqtan saqtasyn qudaı.

Oılap ketken kezde janyńdy jaı tapqyzbaıtyn minezdiń joqtyǵynan da kesheýildep júrme ekem? Áı, bárinen de talanttyń tapshylyǵy basym shyǵar. Qalaı bolǵanmen de ózimdi-ózim jazǵyrýdan endi iske kóshetin ýaqyt jetti. Barymen bazar degen ǵoı. Qalam ustaý mamandyǵyn qalaǵan soń qarbanǵan durys. Ázirge túıin osy bolsyn. Jemisin ýaqyt kórseter. Túsingen adamǵa az syn aıtylǵan joq.

---