InfoHub Logo

Qazaqtyń mańdaıyna bitken jaryq juldyzy,  ómiriniń qysqa ǵana merziminde artyna óshpes mura qaldyrǵan – Shoqan Ýálıhanovtyń týǵanyna bıyl minekeı 185 jyl tolyp otyr.

Shoqan Ýálıhanov, qazaq halqyna eńbegi sińgen qaıratker, ǵalym, aǵartýshy, orystarmen, sondaı-aq basqa ulttyń halyqtarymen dostyq qaıratkeri, saıahatshy, shyǵystanýshy-tarıhshy, etnograf, pýblısıs, fólklortanýshy. Óz esimin kúlli jurtqa tanytyp, qaharman saıahatshy retinde dańqyn shyǵarǵan. Saıahatshy ózi barǵan saparlarynda neshetúrli qıyndyqtar men kedergilerden ótedi. Jat eldiń jan-jaqty salasyn:áskerı, saıası, ekonomıkalyq, saýda-sattyq jaǵynan sıpattap, úkimetke de, ǵylymǵa da paıdaly sırek derekterdi jınaǵan. Uly ǵalymnyń esimi Qazaqstannyń mádenıeti men qoǵamdyq-ǵylymı oıynyń tarıhynda aıryqsha qurmetke bólenip, el esinen ketpeıtindeı dárejege jetti.

"Jeti jurttyń tilin bilýge tıis" han urpaǵy, aýyl mektebinde oqyp, arabsha hat tanyǵan. Shyǵys tilderinen arab, parsy, orys, tilin, keıinirek Orta Azıanyń túrki tilderin meńgergen.

Qazaqtyń jaryq juldyzy atańǵan Shoqan portret, peızaj jáne halyqtyń turmys saltyn beıneleýmen aınalysty. Odan 150—deı sýret qalǵan. Óz zamanynyń mádenıetti jáne bilimdi adamy  bolǵan, ǵylym men ádebıetti, ónerdi baǵalaı bilgen. Saıahatshy Shoqan lıngvısıka, geografıa, etnografıa, arheologıa, qoǵamdyq jáne saıası salasynda eńbek etip, keıingi urpaqqa, ıaǵnı, bizderge, jastarǵa asa baı, ǵylymı eńbekter qaldyrdy.

Qazaqtyń belgili jazýshysy Ǵabıt Músirepov: «Shoqannyń ulylyǵy sonshama, biz ony endi ǵana tolyq túsine bastaǵandaımyz... Shoqany bar el - shoqtyǵy bıik el» - dep jazǵan bolatyn. Sol sebepti atamyzdyń qaldyryp ketken asyl murasy – barsha adamzat balasyna ortaq asyl qundylyq bolyp tabylady.

Arystanbek Mánshúk

---