Muǵalim jáne áleýmettik jeliler
Búgingi tańda ınternet tek komýnıkasıanyń tehnologıalyq quraly nemese qashyqtyqtaǵy resýrsqa qol jetkizýge múmkindik beretin arna ǵana emes. Sonymen birge, ǵalamdyq jeliniń ózi resýrs pen áleýmettik aqparattyq ortaǵa aınalady, onyń aıasynda jańa pedagogıkalyq mindetter sheshilip, oqý is-áreketiniń jańa nysandary júzege asyrylady, olardy jeliden tys elestetý jáne júzege asyrý múmkin emes.
Qazirgi ýaqytta ınternette pedagogıkalyq proseske qatysýshylardyń bilim alý múmkindikterin arttyrýǵa jáne turǵylyqty jeri men oqýyna qaramastan bilim sapasyn arttyrýǵa baǵyttalǵan kóptegen aqparattyq resýrstar bar. Qazirgi ýaqytta biz aqparattyq portaldar nemese bilim berý resýrstarynyń jeke koleksıalary týraly aıtpaımyz, biraq pedagogıkalyq áleýmettik jelilerdi qarastyramyz. «Áleýmettik jeli» termınin aǵylshyn antropology Djon Barns 1954 jyly engizgen. Ol 1930-shy jyldary AQSH — ta sosıogrammalardy, ıaǵnı vızýaldy dıagramlardy qoldana otyryp, adamdar arasyndaǵy qatynastardy zertteýge degen kózqarasty damytty, onda jeke adamdar núkteler túrinde, al olardyń arasyndaǵy baılanystar syzyqtar túrinde usynylǵan. 70-shi jyldary áleýmettik jelilerdi zamanaýı taldaýdyń (social network analysis, SNA) ǵylymı negizin quraıtyn sosıologıalyq jáne matematıkalyq zertteý ádisteriniń kesheni qalyptasty.
Osylaısha, áleýmettik jeliler birneshe negizgi komponentteri týraly aıtýǵa bolady:
- Áleýmettik jeliler. Óz mindetterin sheshý barysynda ol áleýmettik jelide óz qyzmetin júzege asyrady, osylaısha onyń damýyna úles qosady.
- Qaýymdastyq (top) – ortaq mindet nemese qyzyǵýshylyqpen biriktirilgen sýbektiler toby. Ol qoǵamnyń qyzmetin sıpattaıtyn, áleýmettik jeli.
- Áleýmettik jeliniń resýrstary men servısteri – áleýmettik jeliniń jumys isteýi jáne sýbektilerdiń ózara is-qımyly barysynda týyndaıtyn aqparattyq alqaptar ne ózge kózderden tartylatyn alqaptar, sondaı-aq olarmen jumys isteý quraldary.
Web 2.0 qyzmetteriniń damýymen resmı mazmunnyń máni aıtarlyqtaı tómendeıdi jáne paıdalanýshylar ujymdyq baılanys pen yntymaqtastyqtyń qosymsha múmkindikterin kórsetetin jelilik qyzmetterge kóbirek tartylady ,atap aıtqanda:
- paıdalanýshylardyń jelilik kásibı ortada óz materıaldaryn jasaý, óńdeý jáne ornalastyrý múmkindigi: habarlamalar, jazbalar, pikirler, fotosýretter, mýltımedıa jazbalary;
- elektrondyq poshtamen, ýatsap jelisimen jumys isteý boıynsha servıster, onyń ishinde veb-klıentterdi paıdalaný, poshta jáshikterine qashyqtan qol jetkizý (veb-poshta), tizim boıynsha taratý múmkindikteri jáne t. b.;
- jelidegi qarym-qatynas pen ujymdyq jumystyń tıimdi quraldary (toptar, forýmdar, jáne t. b.);
- paıdalanýǵa daıyn áleýmettik ınternet-resýrstar (Google maps, YouTube jáne t.b.).
Ózin-ózi oqshaýlaý, karantın jaǵdaıynda biz ınternette, sonyń ishinde áleýmettik jelilerde kóp ýaqyt ótkize bastadyq.
Bizdiń vırtýaldy áreketterimiz biz úshin jaǵymsyz naqty saldarǵa aınalmaýy úshin, qatelikter jibermeýge jáne bos ýaqytymyzdy ǵana emes, oqýshylardyń bos ýaqytyn da tıimdi ótkizýgn kómektesetin negizgi oılardy qarastyraıyq.
Mysaly, belgili bir muǵalim ınternet jelisinde jarıalaǵan mazmun kópshiliktiń narazylyǵyn týdyryp, jumystan shyǵarýǵa ákelgen kezde biz birneshe ret jańalyqtardan ańǵardyq. Biz qazir kimniń durys, kim kináli ekendigi týraly pikirtalasqa qatyspaımyz. Bizdiń mindetimiz-ózimizdi barynsha qaýipsizdendirý jáne ınternet-keńistikte saýatty minez-qulyqty kontentti qurýdy úırený.
Árıne, áleýmettik medıa-bul úlken aqparattyq jáne mádenı jetistik, biraq kez-kelgen platformamen jumys jasaýda abaı bolý kerek. Tájirıbesiz jáne saýatsyz paıdalaný arqyly olar kásibı mansapty buzýy múmkin, kerisinshe, sheber qoldarda jáne shyǵarmashylyq kózqaraspen olar ony damytýda keremet kómekshi jáne qural bola alady.
Internette, onyń ishinde áleýmettik jelilerdegi jeke betterinde bola otyryp, pedagog, muǵalim — bul áriptesterdiń ǵana emes, oqýshylar men olardyń ata-analary da sizdiń kontentińizdi, sabaq ótkizý úrdisin baǵalaıtyn qoǵamdyq tulǵa ekenin este ustaǵan jón. Sondyqtan sizdiń oılarynyz, mazmunyńyzǵa jaýapty bolý kerek, jeke jáne kópshilik aldynda muqıat bólisý kerek, ásirese qazirgi qashyqtyqtan jumys jaǵdaıynda, olardyń arasyndaǵy shekaralar joıylǵan kezde.
Áleýmettik jelilerdegi oqýshylarmen qarym-qatynasty bilim berý prosesinde qosymsha bilim berý quraly retinde qarastyrýǵa bolady.
Árıne, eger paıdaly aqparat bolsa, muǵalimniń paraqshasy, oqýshylar men ata-analar úshin qyzyqty bolady. Ár muǵalim óz betterinde basqa toptardyń bilim berý mazmunyn qoldana alady nemese tipti óz betinshe jasaı alady: ár túrli vıktorınalar, qysqa beıne sabaqtar, qyzyqty testter, paıdaly maqalalar, oıyn — saýyq tapsyrmalary, ártúrli erejeler, oıyndar, saýalnamalar, vırtýaldy tapsyrmalar, mektep toptarynyń barlyq túrlerine siltemeler, qaýymdastyqtar, bir sózben aıtqanda, oqýshylar men olardyń ata-analaryna kómektesetin barlyq nárse. Kóptegen nusqalar bar bastysy-qyzyǵýshylyq pen shyǵarmashylyqty kórsetý.
Naqty ómirdegideı, áleýmettik jelilerde jaǵymdy kózqaras týraly umytpaý kerek: Jarıalanymdar oqyrmandy úlken kóńil-kúıge bóleýi kerek. Birinshiden, bul oqyrmandardy bilimge yntalandyrady, ekinshiden, jańa oqyrmandardy tartýǵa kómektesedi.
Kez-kelgen mazmundy jarıalamas buryn, ony ata-ana men oqýshy turǵysynan muqıat baǵalaý kerek. Sondaı-aq, aqparat qandaı túrde usynylatyny jáne ony oqyrmandaryńyz qalaı qabyldaı alatyndyǵy týraly muqıat oılaný kerek. Keıde ata-analardyń narazylyǵy nemese tipti janjal muǵalim sabaq kezinde fotosýretke, slaıdqa, mátinge baılanysty qatelikter jiberilýinen oryn alady. Sondyqtan ne jazǵanyńyz týraly oılaný óte mańyzdy. Jarıalamas buryn mátindi qaıta oqyp shyǵý kerek: bul jiberilgen qateler men terýlerdi anyqtaýǵa jáne joıýǵa, posttyń jalpy kóńil-kúıin sezinýge kómektesedi. Jarıalanymdar tek saýatty ǵana emes sonymen qatar túsinikti bolýy kerek. Muǵalim túsinikti tilde post jazýǵa, qurǵaq ǵylymı tirkester men órnekterdi boldyrmaýǵa tyrysýy kerek. Adamdardy eń aldymen shynaıylyq, qoljetimdi ońaı tildi zamanaýı kontent qyzyqtyrady.
Áleýmettik jelilerdegi jarıalanymdardyń taǵy bir ajyramas bóligi heshtegter boldy. Kórinbeıtin nárse sıaqty. Alaıda, olar maqsatty aýdıtorıany tartýǵa, jarıalanymǵa oqyrmandardyń nazaryn aýdarýǵa jáne sizdiń jazbalaryńyzdy izdeý múmkindigin arttyrýǵa ǵana emes, sonymen qatar belgili bir tendensıalardy ornatýǵa kómektesedi. Bul «brend» stıli sıaqty, ony oqýshylar da qabyldaı alady.
Áleýmettik jelilerde jarıalanymdar jasaı otyryp, muǵalim onyń eń aldymen qoǵamdyq tulǵa ekenin jáne bir qate aıtylǵan sóz nemese sátsiz fotosýret bedelge jáne odan ári mansapqa qatty áser etýi múmkin ekenin este ustaýy kerek. Sonymen qatar, muǵalimderge eki jaqty jaýapkershilik júkteledi, óıtkeni olar bala tárbıesimen aınalysady jáne olarǵa jeke úlgi kórsetedi. Pedagogıkalyq qyzmette áleýmettik jelilerdi qoldanýdyń jaǵymdy jaqtaryn qarastyrsaq
Óz tárbıelenýshilerimen «olardyń aýmaǵynda» qarym-qatynas jasaı otyryp, muǵalim balalarǵa jaqyndaı túsedi. Bul qarym-qatynas pen túsinýshilikti jaqsartady jáne jeńildetedi.
Áleýmettik jelilerde kitaphanada joq elektrondy kitaptardy, oqýlyqtardy, oqý quraldaryn jáne qosymsha materıaldardy taratý yńǵaıly. Muǵalim óz paraǵyn júrgize alady jáne oǵan ártúrli deńgeıdegi oqýshylar úshin materıaldar ornalastyra alady. Aýdıtorıa aldynda emes, monıtor ekranynyń aldynda uıalshaq balalar ózderin tynysh sezinedi. Bul olardy bosatady jáne olar baılanys ornatýǵa jáne pikirtalastarǵa qatysýǵa daıyn.
Sabaqta buryn qozǵalǵan taqyrypty jáne n anyqtalmaǵan taqyrypty taldaý onlaın rejımge kóshirilýi tıimdilikti jáne únemdilikti arttyrý múmkin. Internet arqyly muǵalim tapsyrmalar bere alady, keńes bere alady, týyndaǵan suraqtarǵa jaýap bere alady.
Birlesken jobany onlaın rejıminde ázirleý nátıjelerdi, daýly máselelerdi jarıalaýǵa únemi qol jetimdilikti qamtamasyz etedi jáne menejerge onyń barysyn baqylaýǵa jáne baqylaýǵa múmkindik beredi. Saýalnamalar qurý belgili bir másele boıynsha paıdalanýshylardyń pikirleri týraly málimetter jınaýǵa kómektesedi.
Dáristermen nemese jaı qyzyqty faktilermen aýdıo jáne beıne faıldardy jazýǵa jáne júkteýge bolady. Kilt sózderdi izdeı otyryp, berilgen taqyryp boıynsha kóptegen oqý jazbalaryn tabý ońaı.
Oqýshy sabaqqa qatysa almaıtyn nemese belgili bir jaǵdaılarǵa baılanysty qashyqtyqtan oqytý rejımine aýysatyn jaǵdaılar bolady. Facebook jáne Vkontakte, Vatsap - ta «onlaın habar taratý» sıaqty paıdaly batyrma bar. Onyń kómegimen siz qashyqtyqta «tiri» sabaq ótkize alasyz. Suraqtar chatta qoıylýy múmkin, bul oqytýshyny áńgimeden alshaqtatpaıdy.
Áleýmettik jeliler arqyly siz tek oqytýdy ǵana emes, sonymen birge mádenı ómirdi de uıymdastyra alasyz: Mektep is-sharalaryn talqylaý, murajaılarǵa, kórmelerge, teatrlarǵa birlesip barýdy josparlaý, áserlermen, fotosýrettermen, beınelermen bólisý.
Jumysqa baılanysty ata-analar árqashan balalarynyń jetistikteri týraly tolyq bile bermeıdi. Sondyqtan, palatalarmen baılanysýdan basqa, muǵalim jelide profılderi bar ata-analarmen baılanysa alady. Kásibı qasıetterin arttyrý úshin muǵalim qaýymdastyqtarda jarıalanǵan maqalalardy oqı alady jáne áriptesterimen talqylaýǵa qatysa alady. Internet-qyzmetterdi engizý usynatyn yńǵaılylyqqa qaramastan, birqatar jaǵymsyz jaqtardy atap ótemiz.
Áleýmettik jelilerde balalardy bilim berý resýrsynan alshaqtatatyn faktorlar bar. Dostarmen sóılesý jáne oıyn-saýyq mazmuny olardyń nazaryn aýdarady. Aldyńǵy abzasqa súıene otyryp, qyzyǵýshylyq joǵalmaýy úshin muǵalimniń nemese qoǵamnyń beti únemi jańartylyp, sapaly mazmunmen toltyrylýy kerek ekenin este ustaǵan jón. Sondyqtan óz paraǵyńyzdypaıdaly ári qoljetimdi retinde júrgizý óte qıyn másele. Ol kóp ýaqyt pen kúsh jumsaıdy.
Barlyq oqý oryndarynda ınternetke qol jetimdilik joq, sondyqtan aýdıtorıada qajet úlestirmeli materıaldar, kitaptar, katalogtar áli de flesh-dıskide, kompúterde nemese baspa nusqasynda saqtalýy kerek.
Muǵalimniń áleýmettik jelilerde top nemese blog júrgizýi kóbinese aqy tólenbeıtin muǵalimniń jeke bastamasy bolyp tabylady. Jáne, árıne, qupıalylyq bolý mańyzdy. Áleýmettik jelilerdegi muǵalim mektepten kem emesteı jaýapty bolýy kerek. Ekinshi jaǵynan, muǵalim balalarǵa jeke ómirin kórsetpesten áleýmettik medıany kásibı qyzmette qalaı qoldanýǵa bolatyndyǵy týraly mysal keltiredi.
Áleýmettik platformalardyń damý tendensıalary vırtýaldy qarym-qatynasty bilim berý prosesine engizý sózsiz bolatyndyǵyn kórsetedi. Osyǵan baılanysty muǵalimderdiń aqparattyq jáne kompúterlik tehnologıalardy qoldanýdaǵy bilimi men daǵdylary tıisti deńgeıde bolýy kerek jáne úzdiksiz damýy qoǵam úshin mańyzdy. Qorytyndylaı kele, muǵalimder áleýmettik jelilerdi qoldana alady jáne qajet dep qorytyndy jasaýǵa bolady. Olar bilim berý prosesinde jaqsy kómek bola alady, pánge degen qyzyǵýshylyqty damytýǵa jáne qoldaýǵa, bilim berý keńistigin keńeıtýge kómektesedi. Eń bastysy-sizdiń mazmunyńyzǵa jaýapty bolý, barlyq qajetti erejelerdi saqtaý. Áleýmettik jeliler muǵalim úshin jumys isteıdi, eger ol azdap shyǵarmashylyq tanytsa jáne olardyń jumysyna mindetti jumys retinde qaramasa jáne sonymen birge bárine unaýǵa tyrysyp, maksımaldy «ashyqtyqqa» umtylmasa.
Paıdalanǵan ádebıetter:
1. Kýlagın V.P., Iastrebseva E.N., Oboláeva N.M., Kýznesov Iý.M., Zabotnev M.S. Sosıalnye setevye soobshestva v sısteme obshego obrazovanıa//Informatızasıa obrazovanıa ı naýkı. – 2009. – №2. - S. 129-135.
2. Pavlıcheva E.N. Informasıonnaıa sreda novyh vozmojnosteı dlá sovremennogo pedagogıcheskogo soobshestva//Infostrategıa 2009. Obrazovatelnye setevye soobshestva v kontekste razvıtıa ınformasıonnogo obshestva: Sb. trýdov I Mejd. naýchno-prakt. konf. – Samara, 2009 - S.77 – 80.
3.http://www.aselibrary.ru/press_center/journal/irr/irr3648/irr36484132/irr364841324138/irr3648413241384150/
4. https://stranatalantov.com/news/soczialnyie-seti-dlya-uchitelya-plyusyi-i-minusyi/
You Might Also Like
