InfoHub Logo

Muhametjan Seralın - qazaqtyń arystarynyń biri, aqyn, jazýshy, pýblısıs, redaktor, qazaq jýrnalısıkasynyń atasy.

Jas kezinen óleń, maqala jazýmen, olardy óńdeýmen aınalysqan. Alǵashqy maqalalary Aıqap jýrnalynda jaryq kórip otyrǵan. Keıinnen kele , «Ushqyn», « Aýyl», «Eńbekshi qazaq» gazetterinde áleýmettik, ekonomıkalyq, saıası, mádenı máseleler jaıynda maqalalar jarıalady. M.Seralın sol zamandaǵy qazaq dalasynda bolyp jatqan oqıǵalar men máselelerdi ashyq baıandap aýqymdy maqalalar jazyp, gazet pen jýrnaldarǵa jaryqqa shyǵarǵan. Iaǵnı ol qazaq jýrnalısıkasy men qazaq dalasynyń oıanýyna, egemendikke umtylyp, kózderi men kókiregi ashyq bolýyna úlken úles qosqan. Ol «Ushqyn» gazetiniń redaksıasynda jumys jasap , Qostanaıdaǵy «Aýyl» gazetiniń redaktory qyzmetin atqarǵan. Qazirgi tańda shyǵyp júrgen memlekettik basylym «Egemen Qazaqstan» gazetiniń negizin qalaýshylarynyń biri bolyp tabylady.

Muhametjan Seralınniń qoǵamdyq qyzmeti 1911 jyly Troıskide shyqqan «Aıqap» jýrnalynan bastalady.. «Aıqap» jýrnalyn alǵashqyda halyqtyń aqshasyna shyǵaryp júrdi. Biraz ýaqyttan soń jýrnal óz qarjysymen shyǵa bastady, oǵan járdemdesýshiler de tabyldy. Degenmen, qarjynyń tapshylyǵynan ol alǵashqy jyly aıyna bir retten, keıde shaǵyn kólemdi bolyp jaryq kórdi. Járdemdesýshiler kóbeıip jáne ózi qarjyǵa ıe bolǵannan keıin, ıaǵnı 1912 jyldan bastap jýrnal aıyna eki retten, 12-14 bet kólemde shyqty. Profesor Q.Bekhojınniń dáleldeýinshe, «Aıqaptyń» tırajy 1000 dana bolǵan. Jalpy jýrnaldyń bes jyl ishinde 89 sany jaryq kórgen. «Aıqaptyń» «Óleń-jyr», «Feleton», «Habarshylarymyzdan», «Ashyq hat», «Basqarmadan jaýap» dep atalǵan turaqty aıdarlarynyń bolýy onyń jumysyndaǵy uqyptylyqty, júıelilikti tanytady. 1915 jyly tamyz aıynda «Aıqap» jýrnaly toqtalǵanda «Basqarmadan» degen maqala jazyp, Muhametjan Seralın jýrnal jumysynyń barlyq nátıjesin, atqarǵan jumystaryn qorytqan. 1915 jyly «Aıqap» jýrnaly jabylǵan soń, Muhametjan Seralın Troıskide biraz ýaqyt orys tilinde shyǵyp turatyn «Step» gazetiniń redaksıasynda qyzmet isteıdi. 1916 jyly óz aýylyna kóship, 1919 jyldyń basyna deıin sonda turady. Muhamedjan Seralın 1919 jyldyń basynda Orynbor qalasyna baryp, alǵash ret keńes ókimetiniń qyzmetine kiredi.

1920-1921 jyldary M.Seralın Shubar bolystyq atqarý komıtetiniń tóraǵasy jáne partıa uıymynyń hatshysy bolǵan.

1922 jyly Qostanaı óz aldyna gýbernıa bolyp quryldy. Osy jyly Muhametjan Seralın gýbernıalyq qyzmetke shaqyryldy, onda áýeli gýbernıalyq jer bóliminiń bastyǵy ári gýbernıa atqarý komıteti tóraǵasynyń orynbasary bolyp saılanady. 1923 jyly qyrkúıekte Qostanaı gýbernıalyq partıa keńes komıtetiniń «Aýyl» gazetin shyǵarady. 1924 jyly qańtarda Keńesterdiń búkilreseılik II sezine delegat bolyp saılandy. 1926 jylǵa deıin gazettiń redaktory boldy. 1928 jyly Qazaqstan Ortalyq Atqarý Komıtetinine múshelikke ótedi. Osy jumysta júrip qany tasý keselimen aýyryp, 1929 jyldyń jazynda dúnıe salady.

Muhametjan Seralın «Aıqap» arqyly, óz shyǵarmalary arqyly qazaq halqynyń Abaı men Ybyraı negizin salǵan sara joldyń odan ári damýyna óz úlesin qosty. Ol qazaq halqynyń nańyz janashyry, qoǵam qaıraıtkeri retinde el esinde qaldy. Ol qazaq halqynyń rýhanı damýy úshin bar kúsh-qaıratyn sarqylta jumsap, qazaq basylymdary arqyly eldiń saıası jaǵdaıy, mádenıeti, tarıhy, ádebıeti týraly mańyzdy taqyryptar qozǵap, ult sanasyn oıatqan. Ol barlyq jumysshylardyń taǵdyryn oılaǵan. Halyqty tek oqýǵa, bilim alýǵa ıtermelep, saýattylyǵyn ashýǵa bar kúshin salǵan. Redaktor qyzmeti halyqqa qajetti, paıdaly, súzgiden ótkizilgen, tekserilgen jurys aqpartty jetkizý bolyp tabylady. Muhametjan Seralın osy qyzmetti óz jaýapkershiligine ala bildi. Halyqty teris aqparat kózderinen saqtady. Durystap tekserý arqyly jáne ózi de qazaq dalasyndaǵy aýqymdy máselelerdi kóterip ǵana qoımaı, sheshýge tyrysty.

Muhametjan Seralın ultynyń bolashaǵyn oılaǵan, halqyna kómek bergen, jaryqqa shyǵýy úshin kúresken naǵyz azamat, erekshe tulǵa. Sebebi, óz ómirin halqy úshin arnaıtyn azamattar kóp emes. Onyń bul isteri bizge,ıaǵnı jastarǵa úlken úlgi ónege bolýy qajet.

Aýǵambaı Anel Qanatqyzy

---