InfoHub Logo

Muhtar Omarhanuly Áýezov qazirgi Semeı oblysynyń Abaı aýdanynda (burynǵy Shyńǵys bolysy) 1897 jylǵy 28 qyrkúıekte dúnıege kelgen. Ákesi Omarhan, atasy Áýez – ekeýi de hat tanıtyn saýatty, bala tárbıesine salǵyrt qaramaıtyn sarabdal, salıqaly adamdar. Onyń ústine Áýez de, Omarhan da Abaımen kóńildes, aýyldary irgeles, sondyqtan aqynnyń aınalasymen aralas-quralas tirshilik keshipti. Munyń ózi Muhtardyń qalamgerlik qyzmetinde, kerek deseńiz, tipti, búkil talanty men talaıynda sheshýshi ról atqarǵan.

1904 jyly dúnıeden Abaı ketip, «Qazaq poezıasynyń kúni tutylǵan» tusta, jetige jańa tolǵan jas muqatardyń kúlli ulty mádenıetine uly tulǵa, altyn dińgek bolar bolashaq alyp sýretker ekenin, álbette, eshkim bile qoıǵan joq-ty. Endi oılap qarasaq, Abaı men Muhtardyń bul ádebı jalǵastyǵynda Pýshkın men Lermontovtyń rýhanı týystyǵyndaı bir tamasha týystyq bar eken.

Asyly, shyn mánindegi shynaıy talanttyń ádebıetke, ıakı ónerge kelý tarıhynda jalpyǵa ortaq tabıǵı zańdylyqpen qatar, ózgege uqsamaıtyn oqys, oqshaý qupıalar da bolady. Bul rette bala Muhtardyń alǵashqy saýatyn ádettegi álippemen emes Áýez atasy usynǵan Múrseıit qoljazbasyndaǵy Abaı óleńderi arqyly ashýy – arnaıy nazar aýdararlyq nárse!

On bir jasynda ákesi qaıtys bolady da, Muhtar aýyldan qalaǵa - nemere aǵasy Qasymbektiń tárbıesine kóshedi. Osydan bylaı qaraı onyń oqý-bilim jolyndaǵy birshama uzaq (1908-1930) sapary bastalady. Aldymen, Semeıdegi orys gımnazıasynda bes jyl, muǵalimder daıarlaıtyn semınarıada tórt jyl oqıdy. Bul Muhtardyń alańsyz kitap sońyna túsken – orys ádebıetimen, Batys Eýropa klasıkasymen etene, keń jáne tereń tanysqan jyldary edi. Ózi de sóz ónerindegi alǵashqy adymymen osy tustan bastap, qysqa-qysqa óleń, shaǵyn-shaǵyn áńgimeler jazyp júredi. Oqýda óte yntaly, qabiletti, izdengish, eńbekqor, ozat shákirt bolady. Semınarıada orys tilinen sabaq bergen Vasılıı Popov bul týraly bylaı depti:

- Aldymen partada otyratyn on segiz jasar sypaıy, sulý jas qazaqtyń denesi syptaı túzý, kıimi tap-taza, qoıý shashy qap-qara, keń mańdaıy kere qarys, qońyrqaı júzi baısaldy, mańǵaz, kózinde aqyl tunyp tur. Qadir-qasıeti óz ortasynan ózgeshe bólek osy jigit orysshaǵa óte-móte jetik; al erýdısıasyna bárimiz tań qalatynbyz.

Bul Qazan tóńkerisinen keıin dúnıege kelgen jańa ókimettiń alǵashqy jyldary edi. Muhtar Áýezov qalamgerlik eńbekpen qatar birneshe jyl qoǵam ómirine aralasyp, áýeli Semeı oblystyq keńesinde, keıin Orynbordaǵy Qazaqstan Ortalyq atqarý komıtetinde resmı qyzmetter atqarady da, odan ári oqýyn qaıta jalǵastyrady. 1922 jyly Tashkent memlekettik ýnıversıtetinde óz betimen tyńdaýshy bolyp túsedi, bir jyldan soń Sankt-Peterbýrg ýnıversıtetinde aýysyp onyń fılologıa fakúltetin 1928 jyly bitiredi,aqyr aıaǵynda Orta Azıa memlekettik ýnıversıtetinde Shyǵys fakúltetiniń aspırantýrasyn oqyp aıaqtap shyǵady (1930).