InfoHub Logo

Ertede bir kedeı shal men onyń aqylyna kórki saı jalǵyz qyzy bolady. Kedeılikten basqa mini joq, ujymdary jarasqan, tóńiregine syıly jandar eken. Jar degendegi jalǵyz naryn saýyp tamaq, minip kólik etse kerek. Sonyń arqasynda eshkimge kózin súzip tilenbeı, bardy qanaǵat etip kún kóredi.

Kúnderdiń bir kúninde saýyp otyrǵan bekbatsha nardyń jas botasy qos kindik bolyp aýyryp óledi. Botasyn joqtap sarnaǵan nar sútin boıyna tartyp, ıimeıtin bolady. Sóıtip, túıe sútin jalǵyz qoregi etken ákeli-balaly kedeı múlde as-sýsyz qalady. Ásirese qart áke jalǵyz qyzynyń jaýtańdaǵan júzine qarap, esh qaırany bolmaı qatty qapalanady. Sonda aqyldy qyzy jubatý aıtyp; «Áke, ýaıymdaı berip qaıtesiz, Qudaıdyń bir jaqsylyǵy bar shyǵar, shydaı turaıyq» deıdi eken.

Árıne, qansha sabyr saqtaǵanmen, shydam tamaq bola ma?! Bir kúni ábden sharasy taýsylǵan aqyldy qyz ákesine til qatady:
— Áke, qyz bolyp jaralǵan soń, jataǵym tórińiz bolǵanmen, órisim túzden ǵoı. Maǵan aq batańyzdy berińiz de, halqyńyzǵa habar salyńyz. Bizdiń bekbatsha nar tek qana botasyndaı bozdatyp kúı tartqan adamnyń aldynda ıýge tıisti. Kimde-kim ónerin asyryp, nardy ıite alsa, meni sol ónerpazǵa qosyńyz, — depti.

Ákesi qyzynyń sózin jerde qaldyrmaı, aıaq jeter jerge jar salady. El ishi ónerpazsyz bolǵan ba, sulý qyzdan dámeli kúıshiler tóńirekten aǵylyp kele bastaıdy. Jurttyń etek-jeńi jınalyp boldy-aý degende, tóreshiler saılanyp shyǵyp, kúıshilerdiń ónerin synaýǵa kirisedi. Nebir saýsaǵynan saz tógilgen dáýlesker kúıshiler saı-súıegińdi syrqyratar saryndardy sýdaı sapyrady. Biraq botasyn joqtap, kóziniń jasy móltildegen bekbatsha nar meńireıgen qalpy turyp alady. Tartylmaǵan kúı, shertilmegen muń qalmaıdy. Kóbeleri sógilgenshe kúı tókken ónerpazdardyń ábden mysy quryp, birinen soń biri shetteı beredi. Bekbatsha nar munyń eshqaısysyn shybynnyń yzyńy qurly kórmesten túnergen qalpy turyp alady.

Sodan, kúıshilerdiń ishinde iriktelip-suryptalyp bir qart, bir jas dombyrashy qalsa kerek. Kezek qart kúıshige beriledi. Ózi de bir, kúı kúıdirip, saryn súrlegendeı jan eken deıdi, nardyń aldyna qaqqan qazyqtaı bolyp otyryp alady da: «Al, qaraǵym, bilegińdi túrinip, kónegińdi ońtaılaı ber!» —  deıdi qyzǵa. Sonan soń qý taqtaı, eki ishekti baýyryna basyp, shertkende alys bir qıyrdan botanyń bozdaǵan úni estilgendeı bolady. Alǵashqyda elesteı eleń etkizgen saryn birte-birte aıqyndalyp, endi bir sátte botanyń ózi úkideı úlpildep, baladaı elpildep kelip qalǵandaı áser beredi. Osy sátti kútken qart kúıshi odan saıyn qaǵyna tartyp, birese ilme, birese shalma qaǵysqa salsa, endi birde tebegen qaǵyspen tarpyp-tarpyp jibergende dombyra shanaǵy «kós, kós!» dep sóılep qoıa beredi. Sonda kún uzyn melshıip turǵan nardyń tula boıy shymyrlap, alpys eki tamyry bosap, emshegi dertip qoıa beredi.

Malynyń syry ıesine málim, nardyń aǵyl-tegil ıip bara jatqanyn aldymen qyz sezedi de, kónekti kótere túsken qalpy túıeniń emshegin qatty qysyp, kernep kelgen sútti úrpinen shyǵarmaı qoıady. Munyń sebebi — qyzdyń kóńili qarttyń sońynda kezek kútip otyrǵan jas kúıshi jigitte edi deıdi. Túıeniń emshegin ýystaı qysyp, ıinin toqtatqany — jigittiń kezegine irikkendegi qýlyǵy bolsa kerek.

Qart kúıshi muny birden sezedi de: «Pah, kúıim keliskenmen, kúnim ótip ketken eken ǵoı!» — dep, kezekti jas jigitke beredi. Jigit dombyrany tarta jónelgende, qyz alaqanyn kerip, ýysyna syımaı bara jatqan nardyń emshegin bosatyp qoıa beredi. Aq saýmal kónektiń búıirin tesip jibererdeı saýlap jóneledi.

Bul kezde osy gáptiń bárin ańǵaryp, bilip otyrǵan jas kúıshi ishteı namystanyp, bir jaǵy qyzǵa degen sezimin bildirgisi kelip «Kúıdim-jandym» degen kúıge salǵan eken.

Kúı bitip, nar aǵyl-tegil ıip, jurt máre-sáre bolysady. Sonda tóreshiler jaǵy otyryp jańaǵy qart kúıshige: «Tórelikke ókpe-naz, kúdik-kúmán bolmaǵany kerek, kúıim kelisti degenińdi túsindik, kúnim ótti degenińniń mánisi qalaı?» — deıdi. Qart kúıshi: «Onyń mánisi — túıeni ıitken meniń kúıim edi, biraq qyzdyń kóńili óziniń teńinde boldy da, ıip kelgen sútti irkip qaldy. Osy aıtqanymnyń aqıqat ekenin bilgilerińiz kelse,
myna jas jigit ekeýmiz álgi kúılerimizdi qaıta tartqan qalpy eki baǵytqa júreıik. Sonda myna turǵan janýar kimge «botam» dep ergenin kóresizder» degen eken.

Bul shart tóreshilerdiń kóńiline qonyp, qos kúıshini qaıta synǵa salady. Sonda, aıtqanyndaı, bekbatsha nar qart kúıshiniń shalǵaıyn ıiskep, sońynan ere beripti.

Qyz betin basyp uıalady, jurt ańyryp qalady. Sonda qaıtyp oralǵan qart kúıshi: «Ýa, aǵaıyn, men búgin ózim qartaısam da, kúıimniń qartaımaǵanyn kórip bir jasap qaldym. Tosylmańdar, «teń teńimen, tezek qabymen kórikti» degen, eki jastyń baqytyn tileıik!» — degen eken. Sóıtip, kedeı shal men qyzynyń basyna bas qosylyp, kúıeý bala úsheýi ujymdary jarasqan qalpy, eshtemeden taryqpaı, kelisti ǵumyr keshipti deıdi.

---