InfoHub Logo

Nurǵalı ekeýmiz kórshi turamyz. Osyndaı... qol sozym ǵana jer. Eki úıdiń arasynan bir-aq adam óte alady.

Ózimizdiń úıdiń kóleńkesinde aıaǵymdy sozyp jiberip, túbi joq kókpeńbek aspannyń arǵy jaǵynda ne bar eken dep, esh nársege túsinbeı aýzym ańqıyp tańyrqap qarap otyrsam, Nurǵalıdyń úıiniń tóbesinde eki torǵaı shıq-shıq etip bezildep júr. Ári-beri qulaq aspap edim, bolatyn emes. Tyzaqtap shyryldaýmen boldy. Jabaıy tarǵyl mysyq jaǵalap júrgen boldy ǵoı, ornymnan ushyp turyp, tezdetip kesek taýyp aldym da, dýaldyń qaptalyna buqpantaılap jaqyndaı tústim.

Nurǵalıdyń úıiniń tóbesine torǵaı uıa salǵan. Anada meni arnaıy aparyp kórsetken bolatyn. Tamǵa baspaldaqty súıep, sonymen jaqyndap baryp úńilip qarasań, qol sozym jerde shóptiń qıqymdary men mamyqtap salǵan uıa tur. Áneýgini áljýaz ǵana shıq-shıq etken dybysqa ekeýmiz baryp qarasaq, bes-alty balapan kishkentaı sap-sary aýyzdaryn ashyp, tamaq surap, aıqaıdy salyp jatyr eken. Eki torǵaı shyr-shyr etip tyzaqtap uzamaı ana jerge bir, myna jerge bir qonady. Empeleńdep sharbaqty aınalyp, esik jaqqa shyqtym. Moıynymdy sozyp, ári-beri qaraımyn: eshqandaı da mysyq kórinbeıdi. Nege shyryldap júr? Bulardyń neden qoryqqany? Dýaldyń basyna qarasam, uzyndyǵy qulashtaı sary ala jylan tamnyń tóbesine qaraı jylystap bara jatyr. Tula boıym muzdap qoıa berdi. Jalma-jan úıge zyp berip, dálizde tósekte shyntaǵyna kópshik basyp jambastap jatqan Nurǵalıdy kóterdim:

— Jylan, bala! Balapandarǵa jylan bara jatyr!

— Káne?! Káne?!

Beıqam jatqan ol kózi atyzdaı bolyp, apyl-ǵupyl súrinip-qabynyp syrtqa atyldy. Men qolymdaǵy kesekti jiberip qalyp edim, aıdaladaǵy dýalǵa soǵylyp byt-shyt boldy. Qap! Qaıdan taýyp alǵanyn bilmeımin, Nurǵalıdyń qolynda kúıe-kúıe temir kóseý, umytylyp baryp sabalaǵan bolady, boıy jetpeı me, álde tımeı me, qaıtatyn jylan joq, qaıta ıreleń-ıreleń etip tamǵa asyldy. Tyzaqtap olaı bir, bulaı bir sharlap júrip, syryq taýyp aldym da, tamnyń kepken balshyǵyn burq etkizip salyp qalǵanymda, dál tıdi me, álde ilip ketti me, jylan baýyry jarqyrap jerge sylq tústi. Nurǵalı da qolyndaǵy kóseýmen qashqaqtap júrip sabalaıdy. Endi ólgen shyǵar dep oılaǵan jylanymyz tap irgemen basy qaıqandap qoraǵa tartyp bara jatyr. Ekeýmiz de qasha júrip sabalaımyz, onymyzdy buıym kórmedi, qoranyń túbine sińip, lezde joq boldy. Olaı da, bulaı da ár jerdi shuqylap, túrtpektep qaraımyz. Jerdiń jaryǵyna kirip ketkendeı zym-qaıym joq. Ańtarylyp birimiz birimizge qaraımyz.

— Qaıda ketti?

— Qaıda?

İni bar ma dep ári-beri izdedik. Tabylmady. Baspaldaqty ákelip, balapandardy qarasaq, túp-túgel, ózderine ajal tóngenderimen isteri joq, bári de aýyzdaryn kerip ashyp, tamaq surap shýlasyp jatyr eken. Soǵan qýanyp kettik. Eki torǵaı shyryldaǵandaryn qoıyp, anadaı jerde kóńilderi birlenip úrpıip otyr. Balapandardyń amandyǵyna áli kóńilimiz tynshymady. Sum jylannyń bul jerde balapandar jatqanyn biletin bolǵany. Qaıta aınalyp keledi. Jep qoıatyn boldy. «Qazaq tili aǵaı» aıtqandaı, «máselenkı, túnde keledi». Sonda ne isteımiz. Uıyqtap jatyp qaıdan bilesiń?

Ne isterimizdi bilmeı biraz otyrǵan soń, qýys-qýysqa syryqty qaıtadan burqyratyp júgirttik kelip. Qamys qoranyń o jaǵynan da, bu jaǵynan da shańyn shyǵaryp aıamaı sabadyq. Tyrp etip qozǵalǵan jylan bolǵan joq. İnine kirip alyp, tym-tyrys oratylyp jatqan bolar. Ne isterimizdi bilmeı ańyryp taǵy da biraz turdyq.

Aqyry:

— Júr, — dep meni Nurǵalı úıge ertip alyp keldi. — Tósekterdi dalaǵa shyǵaramyz.

Dálizdegi ózi tósenip jatqan kıizdi, alashany jáne kórpe-jastyqty túgeldeı kóleńkege shyǵardyq. Nurǵalı endi osy jerde jatatyn bolady. Kóziniń astymen balapandardy qarap otyrady. Nesi bar, kún jyly, túnde de dalaǵa jatýǵa bolady. Adam jatqan soń, jylan qalaı kelsin?

Bálkim, osy torǵaılardyń ózderi bolar — tanymaısyń ǵoı, torǵaılardyń bári bir-birinen aınymaıdy — byltyr da dál osy jerge uıa salǵan. Kúnderdiń bir kúni keshqurym Nurǵalı ekeýmiz kólden sýdy maımańdap alyp kele jatsaq, kip-kishkentaı sary aýyz balapandar uıalarynan ózderi ushyp túsip, ár jerde shashyrap júr. Qurtaqandaı ǵana temir qanattaryn qaǵyp, sekirip-sekirip túsedi, alysqa uzaı almaıdy, soǵan da sharshap aýyzdaryn ashyp, shıq-shıq etip, jantaıyp jatyp alady. Anasy jany qalmaı shyr-shyr etip ústine túsip júr, ár balapannyń qasyna bir barady. Ne isterimizdi bilmeı sál ańtarylyp qaldyq ta, ekeýmiz eki jaǵynan jınastyryp uıalaryna salýǵa qolymyzdy jaıyp tura umtyldyq. Árqaısysy ár jaqqa bytyrap qashqany. Jańa kórdik, júni sabalaq-sabalaq tarǵyl mysyq anadaıda jerge jabysyp, kózderi shatynap ańdyp-aq jatyr eken, shetke tyraǵaılaǵan bir balapandy ilip aldy da, zyta jóneldi. Qapelimde ne bolǵanyn ekeýmiz de bilmeı qaldyq. Kóship ketken bir úıden qalyp qoıǵan bolý kerek, eki aýylda da júre beretin tarǵyl mysyq bolatyn, eshkimniń úıine turaqtamaıdy, eshkimniń qolyna túspeıdi, jalǵyz ózi saıaq júredi. Kózimizge túskende talaı kesektegenbiz. Bizdi kórse boldy, artyna jaltaq-jaltaq qarap, úıden-úıge sekirip, zytyp otyrady. Talaı ret úıdiń momyn mysyqtaryn bajyldatyp talap ketken.

— Oıbaı, ana qara! — dep qalýǵa ǵana úlgerdim.

— Qý! Usta!

Shelegimdi tastaı bere, tura-tura umtyldyq.

Shýlastyq ta qaldyq. Tarǵyl mysyq shubatylyp qoranyń basyna, odan úıdiń tóbesine, sodan saraıǵa zyp berip ótip, kózdi ashyp jumǵansha zym-qaıym joq boldy. Tek ózi ǵana biletin bir qýysqa kirip ketken bolar. Balapandy shyryldatyp shaınap jatyr-aý anturǵan. Úılerdi aınalyp ár jerdi sabalap, kesektep aıqaılap qanshama áýrege túskenmen, taba almaı qoıdyq. Kip-kishkentaı balapandy aıap meniń jylaǵym keldi. Nurǵalı: «Seni me? Seni!» — dep tisin qaırap kijinip júr. İshimiz kúıip ketti. Keıin jaz boıy tarǵyl mysyq kózimizge túsken de joq.

Balapandar temir qanat shyqqan soń, uıalarynan túsip júrgen jerinen túp-túgel ustap aldyq ta, legenge salyp, qashyqtaǵy kóldiń jıegine aparyp jiberdik. Aýyl arasynda ıt pen mysyq kóp bolady. Bireýiniń qaqshyp salýy múmkin ǵoı. Ol jaqta mysyq joq, sý bar, shybyn-shirkeıler mol. Bul kezde ózderi ushatyn bolyp, sol balapandar aspanda sharyqtap júrgen bolar.

---