InfoHub Logo

Omyrtqanyń moıyn bóliginiń lordozy degenimiz ne? Balalar men eresekterde paıda bolý sebebi. Qandaı belgiler aýrýdyń bar ekenin bildiredi. Patologıalyq ózgeristerdi keshendi túrde emdeý, aýrýdy aldyn alý múmkindigi týraly oqı alasyz.

Moıyn lordozy — bul omyrtqanyń tabıǵı doǵasynyń shamadan tys ıilip nemese túzelip ketýi. Patologıalyq ózgerister moıyn omyrtqasynyń bárin jáne ústińgi eki arqa omyrtqasyn qamtıdy. Bilikten, kóbinese alǵa qaraı, anomaldy aýytqý dene músinin ózgertip, ómir sapasyn aıtarlyqtaı nasharlatady jáne múgedek qylyp tastaýy múmkin.

«Omyrtqanyń moıyn bóliginiń lordozy» aýrýynyń sıpattamasy

Omyrtqanyń qalyptasýy adam qursaqta jatqan kezinde bastalyp, ómir boıy jalǵasady. 18 jasqa qaraı súıek qatady, biraq ıilim syrtqy jáne ishki faktorlardyń áserinen ózgere berýi múmkin. Moıyn omyrtqasynyń súıekteri jyljyp, olar urshyq tárizdi bir-birinen alshaqtaı bastaıdy, dıskiler tyǵyzdalady nemese alshaqtaıdy, qylqandy ósindilerdiń araqashyqtyǵy ózgeredi.   

Moıynnyń fızıologıalyq ıiliminiń normasy — 19-25°. Ol artqan kezde burysh 25-35° jetýi múmkin — bul aýrý gıperlordoz dep atalady. Moıyn omyrtqasy ıilimi óte az bolǵan kezde gıpolordoz dıagnozyn qoıady, ıilim buryshy 12-28° kemip ketedi.

Músinniń búlinýi salmaq túsetin jerdi ózgertip, skolıozdy damytyp jiberýi múmkin. Bastyń ıilýindegi ózgeris omyrtqanyń janynda turatyn kúre tamyrlardyń qysylyp qalyp, qan aınalymyn buzýy múmkin. Qorektik zattar men otteginiń jetispeýshiligi ONJ fýnksıalarynyń buzylýyna aparyp soǵady.

Moıyn lordozynyń paıda bolý sebepteri

Patologıanyń damýyna tuqymda bar jáne týa bitken anomalıalar, júre paıda bolǵan aýrýlar men túrli sebepterden bolǵan jaraqattar yqpal etedi. Ómir salty men áleýmettik jaǵdaı da yqpal etedi.

Balalardaǵy moıyn lordozy

Balanyń kútimi durys bolmaýy músinin búldirip, onyń ary qaraıǵy ómirine áser etedi.  

Balalar moıynynyń fızıologıalyq ıiliminiń ózgerip ketý sebepteri:  

◉ Torsıondyq dıstonıa men qısyq moıyn bolǵany úshin yńǵaıly pozada turý qajet bolady, bul aýrýdy kúsheıte beredi.   

◉ Genetıkalyq faktorlar nemese densaýlyqqa qatty áser etken júktiliktiń kesirinen bolatyn anomalıalar men patologıalar.  

◉ Bulshyqet pen baılanystyrýshy apparattyń damýy tejelip qalyp, súıekterdiń, onyń ishinde omyrtqanyń jyldam ósip ketýi.

◉ Kórý jáne estý qabyletiniń nasharlaýy. Qandaı bir zatty kórý nemese dybystardy estý úshin sábı reflektorly túrde basyn ıýge, eńkeıýge tyrysyp turady.

◉ Óte tar nemese kerisinshe, keń kıim, jattyǵý jasaýǵa tıisti jaǵdaıdyń jasalmaýy.

Balalyq shaqta paıda bolyp, lordozdyń qalyptasýyna yqpal etetin aýrýlardy bólek qarastyryp ótken abzal:  

1. Ankoıloz — omyrtqadaǵy shemirshektik nemese fıbrozdyq tinniń astasyp ketýi;  

2. Rahıt — súıek tininiń mıneralızasıasynyń buzylýy.  

Bul kúı ártúrli aýrýlardy ushyqtyrady: moıyn bóligindegi jańa paıda bolǵan isikter (qaterli jáne qatersiz), qabyný úderisteri.  

Eresek adamnyń lordozy

Eresekterdiń omyrtqasynyń moıyn bóligindegi patologıalyq ıilim balalyq shaǵynda joǵaryda aıtylyp ótken sebepter boıynsha qalyptasýy múmkin nemese keselderge nemese kásibı qam-qareketine baılanysty 18 jastan soń paıda bolýy múmkin.   

Eresekterde moıyn lordozyna sebep bolatyn faktorlar:

◉ Súıek jáne bulshyqet tinderine zıan keltiretin aýrýlar: Behterev aýrýy, osteomıelıt, osteoporoz, osteohondroz, súıek týberkýlezi.  

◉ Músindi búldiretin kıfozdardyń (qunys aýrýy) nemese lordozdardyń bolýy.   

◉ Metobolızm deńgeıine yqpal etýshi endokrındik júıeniń aýrýlary — qant dıabeti, gıpertıreoz, gıpotıreoz.   

◉ Uzaq ýaqyt, keıde yńǵaısyz, qalypta bolý qajet kásibı jaǵdaı, jumys ornyna jaryqtyń jetkiliksiz túsýi.

◉ Kórý jáne estý qabyletiniń údemeli túrde nasharlaýy.

◉ Kásibı zıandylyqpen, temeki tartýmen, alkogól ishimdikterin jáne esirtkilerdi tutynýmen baılanysty ýlaný.  

Eger balalardaǵy lordozdy týdyratyn sebepterdi joıý kezinde patologıalyq ózgeristerdiń ornyn toltyrýǵa bolatyn bolsa, eresekterde músinniń búlinýi  sol kúıi qala beredi.

Omyrtqa moıyn lordozynyń negizgi sımptomdary

Balalardyń lordozǵa shaǵynatyn kezderi sırek. Aýrý týa bitken bolsa, olar basyn qalaı yńǵaıly bolsa, solaı ustaýǵa eti úırenip ketip, bastyń yqtıarsyz ıilip turǵany jaǵymsyz sezim týdyrmaıdy.  

Lordoz birtindep qalyptasatyn bolsa, moıyndaǵy jaǵymsyz sezimder, samaıynda nemese mańdaıynda az ýaqytqa aýyrsyný sezimi mazalaıdy. Birtindep basynyń alǵa qaraı nemese bir shetine qaraı ıilip ketkeni baıqalady.  

Klınıkalyq jaı-kúı myna jaǵdaıda nasharlaıdy:

1. Aýyrsyný kúsheıip, moıynǵa nemese jaýyrynǵa ótedi, basty ıý nemese burý qıyndap ketedi.

2. Bas aınalyp, qulaq shýlaı bastaıdy.

3. Bet terisiniń jany ketip, býyndary túrshigedi, qol uıyp qalady, tańerteń saýsaqtar ıkemge kelmeı qoıady.

4. Tábet nasharlarap, qaı-qaıta júrek aını beredi.  

5. Myıǵa ottegi az baryp turǵandyqtan, anemıa ýshyǵa bastaıdy.

6. Este saqtaý qabyleti nasharlap, bir nársege zeıin salý qıyndaıdy.  

Omyrtqanyń barlyq bólikteri bir birimen baılanysty bolǵandyqtan, moıyn lordozy omyrtqanyń basqa bólikteriniń ıilip ketýine sebep bolady, kókirek qýysynyń poshymy ózgeredi. Bul tynys alýdyń buzylýyna aparyp soǵady — tereń tynystaý qıyn bolyp ketedi. Stenokardıa men tahıkardıa paıda bolady. İrkilistik qubylystar OJJ (ortalyq júıke júıesi) men myıdyń ilespe aýrýlaryn týdyrýy múmkin.  

Omyrtqanyń moıyn bóliginiń lordozyn emdeý erekshelikteri

Eresekterdiń moıyn tusyndaǵy omyrtqasynyń fızıologıalyq ıilimin tolyqtaı qalpyna keltirý múmkin emes. Terapavttik sharalardyń maqsaty — aýyrsynýdy ketirý, qımyl-qozǵalysty qalpyna keltirý jáne densaýlyqtyń nasharlaýyn toqtatý.

Moıyn lordozyn medısınalyq dári-dármek arqyly emdeý

Farmasevtıkalyq quraldar qabyný úderisteri kezinde aýyrsyný sezimin ketirý úshin paıdalanylady.

Mynandaı dáriler belgilenedi:

◉ Qabynýǵa qarsy beısteroıdty dári-dármek (KKBSD). Tabletkalardy jáne ınemen salynatyn dárilerdi qoldanady. Olarǵa Ibýprofen, Dıklofenak, Ketonal jatady. As qorytý aǵzalary qabynyp ketpeýi úshin bul dáriler 5-7 kúnnen artyq paıdalanylmaıdy. Movalısti (meloksıkam) 7-10 kún paıdalanýǵa bolady, ol asqazannyń shyryshty qabyǵyna zıan keltirmeıdi. Tabletkalardy kúnine 3 ret tamaqtan soń ishedi, ıneksıalardy eki ret — tańerteń jáne keshke salady.  

◉ B tobynyń dárýmenderi (B1, B6, B12). Neırobıonnyń nemese Neırorýbınniń quramynda bul dárýmender tolyǵymen bar. Emdeý kýrsy — 10 kún, bir ret qana paıdalanylady.  

◉ Bulshyqettiń aýyrsyný sezimin ketirý. Mıdokalm nemese onyń analogtary: Sırdalýd, Toperızon, Baklofen. Bulshyqetke táýligine 2 ret salynady, tamyrǵa bir ret salynady.    

Emdeý uzaqtyǵyn jáne qaı dáriniń qansha ret qoldanylatynyn ár pasıenttiń jeke basy erekshelikterine karaı naqtylaıdy.   

Aýyrsyný joıylyp, qan aınalymy qalpyna túsken soń, omyrtqanyń moıyn bóliginiń qımyl-qozǵalysy men qozǵalǵyshtyǵynyń amplıtýdasyn ornyna keltirý úshin arnaıy jattyǵýlardy jasaýǵa keńes beriledi.

Moıyn lordozy bolǵanda jasalatyn jattyǵýlar

EDSHK (emdik-dene shynyqtyrý kabınetindegi) jattyǵýlar qabyný úderisi toqtaǵan soń bastalady. Bul ýaqytty pasıent aýyrsynýdy sezbeýi tıis. Emdik keshendi dáriger pasıenttiń klınıkalyq ahýalyna qaraı, moıyn tusyndaǵy omyrtqanyń jaı-kúıin eskere otyryp tańdap alady.  

Alǵashqy kúnderi nusqaýshymen birge jattyǵýǵa keńes beriledi, odan keıin, túsetin kúsh deńgeıin eskere otyryp, buny úıde isteı berýge bolady. EDSHK deıin jáne odan keıin qan qysymy men júrek soǵysy jıiligi tekserilip turady.  

Jattyǵýdy, bulshyqetti qyzdyrý jáne jaraqat alyp qalmaý úshin, deneni ysytýdan bastaıdy. Eger pasıent tósek tartyp jatsa, onda aldyn ala aıaq-qol men moıynǵa massaj jasalady. Naýqas ózi shyntaǵy men tizesin búgip-jazady, kóterilgen qoldary men aıaqtaryn býyndarynda ary beri burady.   

Eger pasıentter tósek rejımin saqtaýy qajet bolmasa, onda dene qyzdyrýǵa júris, aıań júgiris, qoldy kóterý jáne eki jaqqa jazý kiredi.  

Moıynǵa arnalǵan jattyǵýlar:

1. Baıaý qarqynmen basty aınaldyrý. Áýeli otyryp, sosyn turyp, ár jaqqa 5 ret retten isteledi.  

2. Basty alǵa, artqa, ońǵa jáne solǵa qaraı ıý. Tek otyrǵan kúıde isteledi, bas aınalyp ketpeýi úshin kóz ashyq bolady. Oń ne sol jaqqa eńkeıip-jantaıǵanda qulaq ıyqqa meılinshe jaqyn bolýy tıis. Ár qımyl 6 retten artyq jasalmaıdy.  

3. «Qaıyq». Shalqalap jatý kerek. Bir ýaqytta ıekti keýdege taqap turyp, aıaqty qushaqtap, ishke qaraı tartady. Osylaı 10 ret terbetiledi. Jattyǵý 5 ret jasalýy tıis.

4. «Mysyq». Bul jattyǵý lordozdyń barlyq túrleri kezinde paıdasy tıedi. Tize-shyntaqqa taıanyp turady, Jaýyryn tusynda ıilip, aqyryndap joǵary qaraý kerek, sosyn basty túsirip, ıekti keýdege tıgizedi.  

5. «Terezeden qaraǵan apaı». Gorızontaldy betkeıge etpetinen jatady. Iek tusyna qalyń kitapty qoıady, onyń ústine eki qol birin biri ustap turady. Iekti tiginen qoıady da, bir mınýt boıy osy kúıde turady, basty bir jaqqa qaraı burady. Ár jaqqa 5 retten 10 ret qaıtalap jasalanady.   

EDSHK keshenin aıaqtap, shalqalap jatady. Basty keýdege qaraı ıedi, qoldyń demeýimen otyrady, basty kóteredi. Turyp, qoldy qaǵady.  

Lordoz kezinde jasalatyn jattyǵýlar moıyn tusyndaǵy qan aınalymyn jandandyra túsýge, baılanystyrýshy apparatty nyǵaıtýǵa, omyrtqanyń qozǵalymdyǵyn jaqsartýǵa septigin tıgizedi.  

Balalarǵa bul emdik keshenge shved qabyrǵasyn (gımnastıkalyq aksesýarǵa arqamen jabysyp turyp, basty eńkeıtedi) jáne nusqaýshynyń kózinshe doppen oınaıtyn qozǵalymdy oıyndardy qosyp beredi. Eresekterge júzýmen aınalysýǵa keńes beriledi.

Shentemir (bandaj) arqyly moıyn lordozyn túzeý

Moıynǵa taǵylatyn bandaj — bul poshymy kıim jaǵasy tárizdi tyǵyz jastyqsha. Ol moıyndy belgili bir qalypta ustap turady, qan aınalymynyń buzylysyn jáne nerv talshyqtarynyń qysylyp qalýyn boldyrmaıdy. Qatty, shala qatty jáne azdap qysyp ustaıtyn konstrýksıalary paıdalanylady.

Qoldaný úshin kóbinese myna aksesýarlar tıpteri belgilenedi:  

◉ Shans shınasy. Qańqasy tyǵyz materıaldan, plasık shınadan nemese polıýretannan jasalady. Bul buıym moıyn poshymyn qaıtalaıdy, qan aınalymyn jaqsartady, jylyjaı áserin berip, jylytady. Moıyn omyrtqalarynyń arasyn ashyp jáne bulshyqetke túsken kúshti azaıtatyn emdik áseri bar.  

◉ «Fıladelfıa» bandajy. Gıpoallergendi kóbikpolıýretan jasalǵan, moıyn tusyndaǵy sańylaýdyń arqasynda jylyjaı áseri bolmaıdy. Bul korset túrin traheostomamen birge taǵyp júre berýge bolady. Arnaıy jabysqaq túımeliktiń arqasynda ol taǵyp alýǵa jáne sheship tastaýǵa qolaıly. Jaraqat alǵan soń, operasıadan soń, moıyn omyrtqasynyń orynynan taıǵan, moıyn bulshyqeti sozylǵan kezde paıdalanylady.  

◉ Jel toltyrylatyn qursama (jaǵa). Birneshe paıdalaný nusqasy bar. Moıynǵa salyp, kerekti kólemge deıin úrlep, fızıologıalyq kúıinde ustatyp qoıatyn rezına jastyq túrindegi eń qarapaıymy. İshinde aýa toltyrylatyn element bolatyn ózara biriktirilgen eki jolaqtan quralǵan kúrdelirek túri. Bundaı bandajdy taǵyp uıyqtaýǵa da bolady.

Bandajdyń tıpi men emdeý ýaqytynyń uzaqtyǵyn dáriger aıqyndaıdy. Buıymdy esh shekteýsiz taǵyp júre berse, gıpolordoz kúsh alyp ketýi jáne ahýaldyń nasharlap ketýi múmkin.

Omyrtqanyń moıyn bóliginiń lordozy bolǵan kezdegi hırýrgıalyq áreket

Týa bitken nemese jaraqat alǵan soń paıda bolyp, asqynǵan lordoz kezinde hırýrgıalyq otaǵa júginedi. İstik, tilimshe jáne toǵyn túrindegi arnaıy metalkonstrýksıalar arqyly omyrtqa doǵasynyń ıilimin arttyrady nemese azaıtady.  

Lordoz birtindep ózgerip otyrady. Metalkonstrýksıalardyń qysymy ıilimdi arttyryp nemese azaıtyp, fızıologıalyq kúıdi qalpyna keltiredi. Pasıenttiń organızmi ózgeristerge birtindep kónigýi úshin emdeý kezinde jáne ońaltyp-saýyqtyrý barysynda moıynyn qozǵalmaıtyn etip tastaıdy.

Ota áreketiniń kólemi ár jaǵdaıda naýqastyń jeke basy erekshelikterine qaraı belgilenedi. Jalpy narkoz qoldanylýy mindetti. Ońaltý kezeńi bir jylǵa jýyq bolady.

Qımyl-qozǵalysty qalpyna keltirýge arnalǵan terapevttik amaldar:

1. Bas kezinde turaqty túrde taǵylatyn bandaj;  

2. Massaj, fızıologıalyq em jáne ıne salý arqyly isteletin refleksoterapıa;  

3. Mindetti túrde qoldanylatyn EDSHK kesheni.  

Moıyn tusynyń massajy, shıpajaı-kýrorttyq em jáne fızıoterapıa — magnıtpen emdeý, últradybys, ıne piskileý jáne baǵyttalǵan ınfraqyzyl aǵynmen qyzdyrý omyrtqanyń moıyn bóliginiń lordozyn emdeý kezinde qoldanylatyn qosymsha amaldar bolyp tabylady.

Rasıonnan býyndarǵa tuz turyp qalýyna sebep bolatyn quramynda pýrınder bar azyq-túlik: maıly et, sýbónim, konserviler, dámdeýishter men astatym tuzdyqtar, burshaq tuqymdastar, alkogól jáne tátti taǵamdar alynyp tastalady.  

Aýrý qaıtyp soqpaýy úshin arnaıy tańdap alynǵan jattyǵýlardy únemi jasap júrý jáne ortopedıalyq jastyqty jastanyp uıyqtaý kerek. 

Omyrtqanyń moıyn bóliginiń lordozyn emdeýdi bastamaı turyp, ol patologıany týdyrǵan jáne damytqan naqty sebepti anyqtap alý qajet. Negatıvti faktordy joıǵan soń, omyrtqanyń bel bóligindegi degeneratıvti ózgeristerdiń túzilýin toqtatyp tastaýǵa bolady.

Oqýǵa keńes beremiz:

Ishıas

Beldi qorǵaýdyń 10 joly

Súıek-býyn týberkýlezi

Osteoporoz

---