InfoHub Logo

Kóshekeı, Joldybek, Kúnaman degen úsh ury kórshiles jatqan qyrǵyz elinen birneshe ret jylqy aıdap kelip júripti. Kúnderdiń kúninde bulardyń joly bolmaı, attary boldyryp, ózderi ashyǵyp eline qaıtyp kele jatady. Jol boıynda at shaldyryp otyrǵanda Kóshekeı:

— Sender myna attarǵa ege bolyńdar. Osy otyrǵan tóbeniń arǵy baýyrynda bir úı tur. Ol — qyrǵyzdyń bir baı manabynyń úıi. Sol úıden talaı sýsyn ishken edim. Árdaıym kúbisinde ashyǵan kójesi turady. Tym bolmasa sony alyp kelemin, — deıdi.

Jazdyń kezi eken. Aınala tym-tyrys. Aı jaryq. Kóshekeı úıge engenshe júreksingenimen, úıge kelgen soń óz úıindegideı-aq qımyldaı bastaıdy. Sebebi, aýylda jurt joq eken. Ol aqyryn ǵana óreshelengen shıge kirse, kúbide kóje joq, qazanda uıytylǵan aıran bar eken. Ol aıranǵa qol salady. Sol kezde sybyr estiledi. Kóshekeı tyńdasa, baıdyń báıbishesi kúıeýiniń joqtyǵyn paıdalanyp, kóńili súıgen jigitimen jatyr eken.

Sonda báıbishe:

— Abzalym, sen tym bolmasa bir ret kóterip syrtqa shyǵarshy. Syrtqa shyqqym kep jatyr, — deıdi.

Jigit onyń kóńilin qımaı arqalaı jóneledi. Kóshekeı aırandy kúbige aýdaryp alyp, bul kezde joldastaryna qaraı tartyp otyrady. Osy kezde keshikken Kóshekeı qoldy boldy ma dep, qaýiptengen Joldasbek pen Kúnaman Kóshekeıdi izdep kele jatyr eken. Olar aldyndaǵy jigitti Kóshekeı eken dep:

— Kúbisimen kóterip kele jatyrsyń ba? — dese, sasyp qalǵan aýyl jigiti áıeldi atyp uryp, tastaı qashypty. Oqys jyǵylǵan áıel oıbaılaıdy da qalady.

Úsh ury qaıtadan bas qosyp, aırandy qana iship otyrǵanda qaıda júrgenderin, ne istep, ne kórgenderin bir-birine baıandaıdy.

— Bunyń aıaǵy tegin ketpeıdi, — deıdi ákki ury Kóshekeı, — biz birer kún aıaldaıyq. Men aýylǵa oljasyz qaıtqym kelmeıdi. Erteńgilik osy baıdyń úıine taǵy baramyn. Buıyrtsa oljaly da qaıtarmyz, — dep joldastarymen kezdesetin jerdi belgilep, ýádelesedi. Jasamaq aılasyn da joldastaryna tápishtep túsindiredi.

Munan soń Kóshekeı basyna sálde orap, belbeý baılap, molda keıpine kelip, qyrǵyz manabynyń aýlyna keledi. Aıtqandaı túndegi áıel aýrý bolyp, tósek tartyp jatyp qalypty. Kúıeýi ózi joqta dertti bolǵan áıeline ne em jasataryn bilmeı otyr eken. Kóshekeı kelgen soń onyń sopy túrine qarap:

— Siz bal ashpaısyz ba? Myna áıelimdi emdep bermeısiz be? — dep suraıdy.

Ol bal ashyp, aýrýdyń tamyryn ustaǵan bolady. Áıeldiń jambasy shyǵyp ketkenin biledi.

— Muny ókpemen qaqpasa bolmaıdy eken. Soıylǵan maldyń etin sizder jeseńizder em darymaıdy. Sondyqtan sybyrlyǵyna deıin asyp, maǵan beresizder, — deıdi.

Kóshekeıdiń aıtqany qabyl bolyp, bozqasqa qoı soıylyp, etin pysyp Kóshekeıge beredi.

Jambastyń urshyǵy ornyna túsý úshin áıeldiń aıaq-qolyn silkileı tartyp, sonda Kóshekeı:

— Shıden endim, qalyń bet,
Abzal seniń jaryń ba edi?
Jazylsań, elime qaıtam,
Jazylmasań, erińe aıtam, —

dep ókpemen qara sannan bir tartyp, osy sózdi qaıtalap qaǵa beripti. Áıeldiń muny estigende záresi ketip, esine kelipti. Sondyqtan Kóshekeı jambasyn qalaı ornyna salsa da, únsiz kónipti.

Bul joly baı bal basyna bir jylqy, jasaǵan em-domyna bir jylqy jetektetip, erteńine kelip, áıeldi taǵy da bir kórip ketýin ótinipti. Erteńine kelgen Kóshekeı:

— Áıelińiz endi jazylady. Áıtpese ókpesin ystyq, sýyq qysyp tur. Eki qazan jappa nan pisirtińiz. Áıeldi ana bulaqtyń basynda sol nanmen ushyqtaımyn, — deıdi.

Áıel bulaq basyna jetkizilip, nan kelgen soń Kóshekeı:

— A-a, áýlıem Bolysbek,
Myna nandy sýǵa sal,
Sýǵa sal da qaıtyp al.
Al, Kúnaman, tosyp al,
Tosyp al da qapqa sal,
Qapqa sal da, atqa sal,
Atqa sal da, tarta sal,
Á, árýaq! — dep baıdyń áıelin sýǵa bir malynǵan nanmen tópep uryp, nandy shetinen bulaq sýyna aǵyzyp jibere beripti.

Bul «balgerdiń» bir sózin uqsa, bir sózin uqpaǵan áıel, munan qutylmasa bolmas dep, bulaq basynan úıine ózi júrip keledi. Naq súıeriniń aýrýynan munshalyq tez aıyqqanyna dán rıza bolǵan baı, Kóshekeıge syılyqqa taǵy bir jylqy jetektetipti.

Sóıtip, aılaly da tapqyr Kóshekeı joldastarymen ońaı olja taýyp, aýyldaryna oralǵan eken.

---