InfoHub Logo

1913 jyly edi. Sol kezde meniń oqytýshylyq jumysynda bolǵanyma da on úsh, on tórt jyl bolyp qalǵan-dy. Jazýshylyq jumysymen aınalysqanyma da bes-alty jyl bolǵan. Eki-úsh kitabym da basylyp shyqty. Jas otyzdyń tórteýine keldi. Demek bul aqyl ornyǵyp, dúnıe tanyp qalǵan shaq edi, ótken ómirge kóz jiberip qarasam, talaı-talaı belesten asqan sıaqtymyn. Bir kezdegi kóshpeli qarańǵy aýyldaǵy saýatsyz, ezilgen joq-juqa kedeı sharýalardan shyqqan «jaman» Kóbeıdiń «Ynjyq» balasy bul kezde ári oqytýshy, ári jazýshy bolypty. Qadirli aǵamyz, baǵa jetpes qamqorymyz Ybyraıdyń:

«...Oqysańdar, balalar,
Shamnan shyraq jaǵylar.
Tilegeniń aldyńnan
İzdemeı-aq tabylar».

Tileýiniń sebebi osy eken ǵoı degen qorytyndyǵa keldim.

Alaıda shyǵar bıik áli qashyq jatyr edi. Oqytý jumysynda da, jazýshylyq jumysynda da máz bolarlyq áli eshnárse joq sıaqty kórinetin. Keıingi urpaqqa «mynaý meniń sizderge qaldyrǵan úlgim» derlik aýyz toltyryp aıtarlyqtaı istegenim de, bergenim de joqtyń qasy tárizdi edi. Áli de kóp oqý, kóp úırený, kóp izdený, jetile berý kerek sıaqty edi. Men óz tusymnan oqyp bilimimdi tolyqtyra bereıin degen oıǵa keldim. Buryn meniń qolymnan túspeıtin kitaptar: Pýshkın Lermontov, Krylov, Saltykov-SHedrın Tolstoı, Chernyshevskıı, Belınskıılerdiń shyǵarmalary bolsa, endi solarmen qatar, orystyń uly pedagogy Konstantın Dımıtrıevıch Ýshınskııdiń, Petr Fransevıch Lesgafttyń (1837-1909 j. j.) eńbekterin oqydym. Lesgaft eziniń pedagogıkalyq máseleler jóninde balalardyń úıdegi tárbıesi, ásirese oqý jasyna deıingi balalardy tárbıeleý máselesi jóninde eńbekter jazǵan adam edi. Bul eńbekteriniń eleýli kemshilikteri bola turǵanymen qundy jaqtary da bar edi.

Oqytýshy úshin tájrıbe men pedagogıkalyq ǵylymdy ushtastyra bilýde óz pánin oıdaǵydaı meńgerý, pedagogıkalyq sheberlikti arttyryp, barǵan saıyn jetile berý birden-bir qajetti shart bolyp tabylady. Osyny uǵynǵandyq maǵan tereńdeı oqýǵa qaıta oı saldy.

Men joǵaryda Presnogorskovskige eki klasty oryssha-qazaqsha mektepte 1919 jyldyń, kúzine deıin boldym dedim. Osy mektepte túńǵysh ret menen oqyp, meniń tárbıemde bolǵan balalardy bir qatary osy kúnde ár alýan qyzmet atqaryp júr.

Biraq men oqytýshy ǵana emes, jazýshy da edim. Bul ónerdi tastap ketý múmkin emes. Alaıda sol jyldardyń ózinde-aq kep otyryp, kep oılanyp jumys isteýge múmkindik bermeıtin bas aýrý.y paıda boldy. Kaselenbogın degen bir bilimdi dáriger maǵan oı eńbegimen ásirese jazý jumysymen aınalysýdy toqtatýyń kerek áıtpese ólesiń dedi.

Bul, shynynda, bala oqytýdy da qoı, jazý jumysyn da doǵar, sóıtip, aýylǵa baryp jatyp al degen sóz edi. Shynymdy aıtaıyń dárigerlerdi qansha qurmetteıtin bolsam da, men álgi úlken dárigerden qatty túńilip shyqtym. Osydan keıin birneshe jyl boıyna basym aýyrady dep dárigerlerge barýdy da qoıdym.

Sonymen burynǵysha bala oqytyp jáne bir roman jazbaq bolyp, onyń ýaqıǵasyn oılanyp, josparyn jasadym. Eldegi daý-janjal: jer daýy, jesir daýy sıaqty máselelerge qulaq tigińkirep, qazaq aýlyndaǵy qaıshylyqtardy, ádet-ǵurypty, eskilik pen jańalyqtyń arasyndaǵy kúresti zerttep júrdim. Bul 1913-1915 jyldar edi.

---