InfoHub Logo

(Qazaqstannyń 1-shi baspa óneriniń kýrsy)

Orynborda árip tizý isin úıretetin Qazaqstannyń 1-shi tuńǵysh baspa óneriniń kýrsy bar. Kýrstyń ashylǵanyna 2 aı shamasyndaı boldy. Kýrsta 23 qazaq jastary oqıdy.

Jaqyn arada men ádeıi kýrsty kóreıin dep Kerýen saraıdaǵy kýrsqa bardym. Meniń barýym dál bir sabaq bitip, ekinshi sabaq bastaýdyń aldyndaǵy tynys ýaqytyna týra keldi.

Kerýen saraıǵa men avtomobılmen kirip kelgenimde kerýen saraıdyń túkpir úıindegi Qazaqstannyń aımaqtyq baspahanasynyń aldynda birkelki qazaq jastary, báriniń ústerinde ylǵı qyzyl-qońyr kóılek, buttarynda qara shalbar, aıaqtarynda sary qońyr shibilet, maǵan qarsy jolyqty.

Kýrstaǵy jastar osylar ekeni ózime belgili.

Amandastyq. Men kórýge kelgenimdi aıtyp, balalarmen birge olardyń oqıtyn úılerine kirdim. Oqıtyn úılerge kirip, úıdiń jan-jaǵyn jyldam jaǵalaı qarap jiberip, kóńilim tolyp, júregim birtúrli jylyp ketti. Onyń sebebi mynaý:

Qazaqstannyń tuńǵysh 1-shi árip tizý bilimin úıretetin baspa kýrsy.

Oqý úıleri tap-taza.

Úıdiń jan-jaǵynda, irgelerinde, joǵaryda jerdiń kartalary ilingen, Qazaqstan respýblıkasynyń bólek jasalǵan kartasy ilingen. Lenınniń sýreti ilingen. Metrıcheskıı eseptiń nusqalary ilingen. Otyratyn partalary taza, tártippen qoıylǵan. Oqytýshynyń turatyn minberinde shákirtterdiń dápterlerin qarap bir oqytýshy qazaq jigit tur. Oqytýshynyń artynda qara taqta tur. Onyń da mańaıy tap-taza. Úıdiń ár jaǵynda jaǵalaı bólek-bólek qatty qaǵazdarǵa jýan mashyq áriptermen basylǵan ártúrli úgit sózder ilýli tur.

Bir qatty qaǵazdaǵy ilýli turǵan sóz mynaý: «Komýnızmge tóte jol — oqý» Ekinshi qaǵazdaǵy sóz mynaý: «Óner-bilimniń belgisi — tazalyq». Úshinshi bir qaǵazda myna sóz tur: «Edenge túkirmeńiz, edenge qıqym tastamańyz» Jáne bir qaǵazda myna sóz tur: «Eńbekshilerdiń bir quraly — baspasóz» ám taǵy da kóp osyndaı sózder ilýli.

Qazaqstan baspasóziniń bolashaq ıeleri, Qazaqstannyń baspasóz úıiniń tuńǵysh uldary meniń qasyma kelip turdy. Báriniń ústi-bastary taza, báriniń júris-turystary tártipti, bilimge shuǵyldanǵan zeıinderiniń barlyǵyn kórsetedi. Biraz sóılestim.

«Shyraqtarym, oqý úıleriń taza, tártipti eken. Ózderińniń de ústi-bastaryń taza kórinedi. Tyrysyńdar, oqyńdar, úırenińder. Tazalyqty ádet, resim qylyp ábden qalyptaryńa sińdirip alyńdar. Mádenıettiń belgisi — tazalyq, qur árip tizýdi ǵana úırenip shyǵatyn bolmańdar, báriń de, árqaısyń da oqyp shyqqan soń osyndaı shkoldyń, osyndaı oqý úıiniń basqarýshysy, úıretýshisi, oqytýshysy bolatyn bolyńdar. Bul shkoldan oqyp shyqqan soń qur árip tizetin ǵana bolmaı, saıasat ám áleýmet isterin basqarýǵa da jaraıtyn azamattar bolýǵa tyrysyńdar, ol úshin jatpaı-turmaı oqı berińder, oqı berińder!» — dedim.

Meni ertip baryp astyńǵy úıdegi jatatyn bólmelerdi kórsetti. Jatatyn jerleri onsha jaryq emes. Edeni tas. Qysty kúni sýyq bola ma dep oılaımyn. Bul astyńǵy úıde tutasymen baspahana bolýshy edi, buryn da astyńǵy úıde talaı ret bolǵanym bar edi. Onda mashınalar, qara boıaý, qaǵaz, árip, jelim ám basqa zattar turǵan soń bul astyńǵy úı kir bolýshy edi.

Endi balalardyń jatatyn jeri birtúrli taza, birtúrli tártipti. Kóńilim tolyp, kelgenime rıza bolyp men qaıttym. Qaıtyp kele jatyp, sol baspa kýrsyna barardan bir kún buryn osy Orynbordaǵy rabfaktyń qazaq oqýshylarynyń jatatyn úılerine barǵanym esime túsip: «á, degen-aı, bári osy baspa kýrsyndaǵy balalardaı taza, tártipti bolar ma edi!» — dedim. Mine, oqýshy jastarǵa bular úlgi!

---