InfoHub Logo

Qyzmetkerler daıarlaý degen máseleniń negizi oqýdyń ár butaǵyn, ár taraýyn kúsheıtý degen másele bolyp shyǵady.

Azyq-túlik isterine qyzmetkerler kerek bolsa, aqshalaı salyq isterine, qazyna isterine qyzmetkerler kerek bolsa, mılısıa, sot, densaýlyqty saqtaý, aýyl sharýashylyq, jer-sý, mal ósirý, ónerkásip ám basqa túrli isterdiń qaı-qaısysyna qyzmetkerler kerek bolatyn bolsa, hat biletin adamdarǵa kelip tireledi. Al hat biletin adamdardyń kóp, az bolýy jalpy hat bilýdiń az, kóp bolýyna qaraı bolady.

Qazaqstannyń jalpysyn alǵanda 100 adamnan 3-aq adamy hat biledi.

Bulaı bolǵan soń Keńes úkimetine túrli qyzmetkerler daıarlap shyǵarýǵa bizdiń Qazaqstanda óte qıyn.

Óıtkeni ár túrli iske qyzmetkerler daıarlaǵanda álgi aıtqan 100 adamnyń ishindegi hat biletin 3 adamdy ustap, solardy daıarlap shyǵarmaq bolasyń. Qazirgi mektepterdegi 8 jasar balalar qashan oqyp, ónerdiń árbir taraýyna bólinip oqyp shyqqan soń osy kúngi túrli qyzmetkerlerge sýsap otyrǵan mekemelerge kirer dep otyrýǵa bolmaıdy. Qazir sol joǵarǵy aıtqandaı álgi jalpy 100 adamnyń ishindegi hat biletin 3 adamdy ár túrli kýrstarǵa jınap, solardy túrli qyzmetke daıarlaýǵa týra keledi.

Mine, sol maqsatpen Keńes úkimeti ornaǵaly talaı bir aılyq, eki aılyq, úsh aılyq, alty aılyq túrli kýrstar ashylyp kele jatyr.

Keńes úkimeti ornaǵaly eń buryn ashylǵan, eń kóp ashylǵan kýrstar — muǵalimder kýrstary. Óıtkeni halyqqa eń kerekti is, birinshi dárejedegi muqtaj is — hat biletin adamdardyń sanyn kóbeıtý. Hat biletin adamdardyń sanyn kóbeıtý úshin mektepterde bala oqytatyn muǵalimderdiń sanyn kóbeıtý kerek. Mine, sol sebepti bizdiń Qazaqstanda patsha úkimeti joıylǵaly eń buryn, eń kóbirek ashylǵan kýrstar muǵalimder daıarlaý kýrstary boldy. Basqa qyzmetter úshin kýrstar ashýǵa mursha kelmeı jatty. Endi qazir osy ústimizdegi jyldyń basynan beri bizdiń Qazaqstanda ártúrli qyzmetter úshin de kýrstar ashyla bastady.

1) Qalalarda mılısıanyń bastyqtaryn daıarlaýǵa kýrstar ashty.

2) Orynborda azyq-túlik komısarıaty salyq ınspektorlaryn daıarlaıtyn kýrstar ashyp bitirdi.

3) Orynborda Qazaqstannyń ishki isterin basqaratyn komısarıaty, ýezik mılısıanyń bastyqtaryn daıarlap shyǵaratyn kýrs ashyp jatyr.

4) Qazaqstannyń oqý komısarıaty Orynborda, ám Aqmolada, Semeıde qazirgi muǵalimderdi pysyqtap shyǵaratyn kýrstar ashyp jatyr. Jáne Oqý komısarıaty, baspahanalarda qazaqsha árip tizýshilerdi daıarlap shyǵaratyn kýrs ashyp jatyr.

5) Orynborda Qazaqstannyń Zań komısarıaty halyq sottaryn daıarlap shyǵaratyn kýrs ashyp jatyr.

6) Bıyl qazyna komısarıaty da Orynborda kýrs ashpaq.

7) Densaýlyqty saqtaý komısarıaty da kýrs ashpaq.

Qazirgi bizdiń turmysymyzdyń aǵyny tyǵyz zamanymyzda eki, úsh aılarda ártúrli qyzmet úshin barynsha hat biletin adamdardy jınap alyp, kýrstarda oqytyp, kerekti qyzmetkerler daıarlap shyǵarý isi óte tyǵyz, óte kerekti is. Buǵan Qazaqstannyń ortalyǵynda otyrǵan is basyndaǵy adamdary da, ám jer-jerlerdegi is bastarynda otyrǵan adamdar da shyndap nazarlaryn salyp, aıamaı kómekterin kórsetýi kerek. Keıbir gýbernıalar Zań komısarıatynyń ashyp jatqan kýrsyna adam jibermeı qalyp otyr.

Máselen — Oral gýbernıasy men Semeı gýbernıasy. Qazaqstannyń qyzmetkerler daıarlaý isine gýbernıalyq ıspolkomdardyń mundaı salqyn júzben qarap otyrýlary bir túrli aıanyshty ám nadandyq!

Áli kúngeshe nadandyq tumanynda jatqan Qazaqstannyń turmysynyń árbir túrli taraýyna kerekti qyzmetkerlerdi tez daıarlap, tárbıelep shyǵara almasaq, kópke sheıin qazirgi nadandyq tumanynda jatpaqpyz.

Bul este bolý kerek.

Jáne Qazaqstannyń kýrs ashatyn mekemeleriniń esterine salatyn bir kerekti másele bar. Ol másele sol kýrstardaǵy adamdarǵa kýrsty bitirip, tıisti qyzmetterine kirgende keńse qyzmet isterin qazaq tilinde júrgizýdi úırete ketý. Bul árbir kýrsta úıretilip ótilsin. Jáne gýbernıalyq ıspolkomdar qazaqsha hatshylyq kýrstar ashýlary kerek.

Barlyq Qazaqstan jalpy yntamen kirisse, qyzmetkerler daıarlaý isi tez alǵa baspaq.

28.06.1923 jyl

---