InfoHub Logo

Qazaqtyń memlekettik Akademıalyq drama teatry keshe jas dramatýrg Á. Ábishev joldastyń «Otan úshin» atty jańa temada jazylǵan pesasyn qoıdy.

Jas dramatýrgtyń teatr ıskýsstvosyndaǵy alǵashqy adymy — jańa spektákldi kórýge biz de asyqtyq. Biz de teatrǵa keldik.

Mine Akademıalyq teatr, mine onyń ózimiz kórip júrgen zaly men tanys sahnasy. Foıe tolǵan adam, bári de sahnanyń ashylýyn asyǵyp kútip otyr. Sahna ashyldy. Zrıtelderdiń kózine 1916 jyldyń bir aıanyshty sýreti jarq ete qaldy.

Eki talaı kezeńde el bastaǵan qazaq halqynyń adal uly Serǵazy, onyń qasyna ergen sarbazdar. 1916 jyldyń qara túnegi tútep soǵyp turǵan kez. Qazaq halqynyń basyna týǵan ajal qaıǵy, qandy sherdiń ústi. Serǵazynyń qolynda myltyq, belinde qylysh. Qalyń eldiń tilegi úshin, bostandyq úshin, basyn maıdanda elimge baılap, patsha áskerlerine qarsy soǵys ashty.

Taýda bekiniste jatyr. Qasynda senimdi sarbazdary, áıeli, emshektegi uly — Erkin.

Shymyldyq ashylǵanda pesa bizdiń kóz aldymyzǵa osy sýretterdi elestete, osy sıaqty aıanyshty haldy kór¬sete jóneldi. Jazýshy 1916 jyldyń epızodyn jańa ádis, jańa prıemmen jazýǵa tyrysqan.

Maıdan ústinde erlikpen ólgen Serǵazy, onyń artynda jesir qalǵan áıeli, jetim balasy, qandy qol Qurtymbet, zarlap qalǵan ana men balany ólimnen aıyryp qalǵan meırimdi erjúrek soldat kóptiń kóz aldynan tizbektelip ótip jatady. Bul kartınada iri ýaqıǵanyń, uly isterdiń áli alda jatqandyǵy kórinedi.

Zrıtel jetim qalǵan bala men jesir qalǵan áıeldiń jaıy ne bolar eken dep, olar qandaı qıyn qystaýlardan ótedi eken dep kútip otyrady.

Ekinshi kartına. Sahnaǵa pıonerler shyǵady. Pıonerlerdi ertip júretin kómir óndirisiniń qart jumysshysy – Kerim. Bulardyń júrgen jeri 1916 jyldyń maıdanynda halyq batyry Serǵazy ólgen jer.

Taýdyń bir jerinde 1916 jylǵy ólgen qurbandardyń eskertkishi jazylǵan tas. Onyń qasyna kelgen pıonerler: «Tógilgen qan bosqa ketken joq...» degen sózdi oqyp masattanady. Balalar ol jazýdyń mánisin Kerimnen suraıdy. Kerim tastaǵy jazýdy ózi jazǵanyn, bul jerde ólgen Serǵazy batyr ekenin aıtady. Sonymen qatar osy qalaǵa oqýdan qaıtqan Serǵazynyń ınjener balasy Erkinniń kele jatqanyn, sony qarsy alǵaly turǵanyn aıtady. Erkindi qarsy alý. Ony kútken adamdar. Erkinniń anasy, baıaǵy jaýyz Qurtymbet, onyń asyrandy qyzy – Erkinniń súıgeni Gúljan, shahter Kerim, partkom sekretary Egorına t. b. Bular asyǵyp kútip turǵanda Erkin keledi. Máz-meıram, qýanysh. Burynǵy bandıt, qazir shahta bastyǵy bolyp alǵan Qurtymbet Erkinge jaqyndyǵyn aıtyp, qushaǵyn jaıady. Óz erkine kóndirip, aıtqanyna júrgizbek bolady. Osydan bylaı qaraı pesada mahabbat pen óndiristegi tartys qatar shıelenisip órshı beredi.

Bir jaǵy — sahnanyń bas ınjeneri zıankes — Danko, Qurtymbet, Shalabaılar. Ekinshi jaq — partkom sekretary Egorına, jas ınjener Erkin, shahter Kerim, NKVD nachalnıgi. Eki ortada Erkinniń súıgeni Gúljan. Mine, osydan bastap jańa tartys, jańa ýaqıǵa óristeı beredi. Tartystyń obektisi — zıankester jaýyp tastaǵan qara shahta. Erkin bastaǵan toptyń qara shahtany ashý, ondaǵy tolyp turǵan kómir baılyǵyn otanymyzǵa berý plany men zıankes Danko, Qurtymbettiń ol shahtany jabý plany. Eger asha qalǵan kúnde shahtany búldirý, órt shyǵarý, shahtaǵa túsken Erkinderdi qurtyp jiberý plany shıelenisip júrip jaǵady. Onyń aıaǵy baryp zıankesterdiń shahtada órt shyǵarýy menen ol órtten kúni buryn bilip, saqtanǵan Erkinderdiń aman qalýymen tynady. Aqyry sol ýaqıǵanyń zıankesi Qurtymbet, Dankolar ustalyp, Erkin óziniń súıgen qyzy Gúljanmen qosylyp baryp ýaqıǵa aıaqtalady.

Pesanyń qysqasha mazmuny osylaı. Jas dramatýrg Ábishev joldas óziniń pesa jazýdaǵy aldyna qoıǵan maqsatyn durys oryndap, pesany qyzyqty etip dramalyq jolmen oıdaǵydaı shyǵara alǵan.

«Otan úshin» postanovkasyn zrıtelder qyzyǵa qarady.

Endi teatr kollektıvi týraly, onyń jas avtorǵa kómegi, oıyny, sahnalyq oformlenıesi týraly bir-eki sóz aıta ketelik.

Bul postanovkeni kórgende teatr kollektıviniń kóp jumys jasaǵandyǵy baıqalady. Óıtkeni, birinshiden pesany jazýshy Ábishev joldas jas avtor bolsa, ekinshiden, oınaýshylardyń kópshiligi ylǵı jastar. Bul postanovkeni qoıýǵa postanovshık rejıser Nasonov pen rejıser asıstenti qyzmetin atqarǵan M. Shamova joldastar da kóp eńbek sińirgeni baıqalady.

Ásirese jas hýdojnık Óskenbaev pen Sılaev joldastardyń jasaǵan dekorasıasy óte unamdy, óte jaqsy shyqqan.

Al artıserdiń jeke rolderin oryndaý jaǵyn aıtsaq: óz rolin unamdy etip jaqsy oryndaǵan Jaǵda. Qurtymbet rolin atqarǵan Jaǵda joldas akterlik sheberligin, ysylǵandyǵyn, árbir jańa tıpti óz boıyna qondyryp ala qoıatyndyǵyn, ózi atqaryp júrgen rolin keńinen túsinetindigin kórsetti.

Egorına rolin oınaǵan Sábıra, Shalabaı rolin oınaǵan Seıfolla óz rolderin oıdaǵydaı atqaryp shyqty. Erkin rolin atqarǵan Á. Sabyrbaev joldastyń qımyldarynda, sóılegen sózderinde ersileý kórinisteri boldy. Onyń qýanǵan, renjigen, súıingen jerlerinde de sózderi bir qalypta shyǵyp ýaqıǵaǵa úlesimdi obraz taba almaǵandyǵy kórindi. Bul árıne túzeletin kemshilik.

Erkinniń súıgen qyzy Gúljan bolyp oınaǵan Abdýllına óz rolin kóbinese sylbyr atqardy.

Qorytyp aıtqanda teatr kollektıvi bul postanovkeni ájeptáýir tvorchestvolyq tabystarmen qoıa aldy.

---