InfoHub Logo

Qoǵamnyń negizin qalaýshy qurylym — otbasy. Otbasy qanshalyqty kúshti bolsa, onda ósip jetilgen balalardyń quraıtyn qoǵam da dendi, qýatty bolady. Otbasy ózara qurmet, mahabbat mekeni degen sóz. Bir-birine qurmeti joq januıalar men otbasylyq qurylymyn joǵaltqan qoǵamdar kúızelis ishinde ómir súredi. Qazirgi tańda ajyrasýlar kóbeıip jatqandyǵy sonshalyq «Ajyrasý úshin úılenip jatyr ma?» degen oı keledi. Eger arada bala bar bolsa, ajyrasýdyń zıany odan da arta túsedi. Janjaly kóp januıada meıirimnen mahrum ósken urpaq keleshektiń rýhanı indettileri retinde boı kóteredi. Osylaısha adamzat óz keleshegine balta shabady. Al  ózara qurmet, meıirim ishinde ósken bala jaqsylyqqa beıim bolyp ósedi. Bizdiń dástúrli otbasymyz onsyz da meıirim, ózara qurmet, mahabbat negizinde quralǵan. Otbasyda árkimniń orny qandaı, kimniń mindeti qandaı, kimniń qaı jerde otyratyny, kimniń joly úlken, bári ornyqqan.

Túrki halyqtary, jalpy musylman halyqtarynyń tarıh boıynsha órkendeýine, al qıyn kezeńderde joıylyp ketpeýine sebepshi bolǵan mańyzdy faktorlardyń biri — dástúrli otbasylyq qurylymy. Bizdi biz etip ustap turǵan kúsh — otbasydan alǵan tárbıe, otbasymyzǵa bergen qadir qasıet, mahabbat, otbasy birligi boldy. Rýhanı qundylyqtaryna ıe naǵyz januıany eshkim tize búktire almaıdy. Ómir aǵysynda aldarynan ne shyqsa da, ol januıa búkil qıyndyqtarǵa birge tótep beredi, tipti shyńdalyp, odan da kúsheıip artynsha keletin kórkemdikterimen, qýanyshtarymen de bólisedi. Ómirdi mándi etetin de osy emes pe, bólisý... Ashyny da, tushshyny da, joqtyqty da, moldyqty da... Alaıda bul dárejege jetý úshin mol sabyr jáne eren eńbek kerek. Eńbeksiz eshteńe ónbeıdi.

Ananyń bala-shaǵasyna jasaǵan duǵa-tilekteri balany qorǵashtap júredi. Balanyń ata-anasyn razy etýi, qýantýy oǵan Jaratqannyń qut-bereke esikterin ashady. Úlkenderdi renjitý jumystardyń júrmeýine, keleńsizdikterge sebep bolady. Biz musylman halyqtary retinde muny jaqsy bilemiz. Osy negizderdi ustanyp, osy negizderdi sezinip óstik.  

Sońǵy kezderi qoǵam retinde rýhanı qundylyqtarymyzdan alystap jatqandyǵymyz baıqalýda. Esirtki táýeldiligi, maskúnemdik, qumar oıyndary, zorlyq-zombylyq, áıeldi jábirleý sekildi ozbyrlyqtar beleń alýda. Buryndary bul indet Eýropa elderinde kóp dep bilýshi edik. Qazir osy qaýip bizge de tónip tur. Búgin Eýropa elderi kúshti ekonomıkalyq jaǵdaıyna qaramastan qoǵamynyń egde jastaǵylary kóbeıip, jastarynyń úılengisi, otbasy qurǵysy kelmeıtini, dúnıege bala ákelýdi qalamaıtyny jıi aıtylyp keledi. Sebebi — rýhanı qundylyqtardan jurdaı, ózin joǵaltqan adamdar qatarynyń artýynda. Kóbi rýhanı kúızelis ishinde, ózine qol jumsaýdyń qarsańynda, araq nemese esirtki táýeldiligi ishinde... 

Biz de solar sekildi bolýymyz kerek pe?! Bárimiz oıanýymyz qajet. Búgin otbasy qundylyqtarymyz úlken qaýipte. Jahandanyp jatqan dúnıede qoǵam retinde «zamanaýı» degen uranmen usynylyp jatqan ádepke jat qasıetterdi sińirip, aqyryn-aqyryn túp tamyrymyzdaǵy qundylyqtarymyzdy joǵaltyp kelemiz. Buǵan jol bermeıik! Maskúnemdik, esirtki, urlyq, zorlyq-zombylyq sekildi barlyq jamandyqtardyń túbi — negizinde otbasylyq qundylyqtardyń buzylýynan bastaý alady. Bul aqaý durystalmaıynsha qanshama shyryldasaq ta, qanshama urandatsaq ta nátıje ózgere qoımaıdy. Umytpaıyq, otbasy kúshti bolsa, adam da, qoǵam da kúshti bolady. Otbasylyq qundylyqtarymyzǵa bekem bolmasaq, keleńsizdikter sheshilmeıdi. Sheshim — otbasylyq qundylyqtarymyzdy saqtap qalý.

 

Oqýǵa keńes beremiz (tómendegi siltemelerdi basyp oqýyńyzǵa bolady):

Januıadaǵy tárbıe

Bala tárbıesindegi negizgi faktorlar

Bala tárbıesi besikten

Balanyń tabysqa jetýine kedergi keltiretin ata-ana tárbıesindegi 7 qatelik

Balany tárbıeleýdiń 4 kezeńi

Janjalsyz januıa

Patsha balasynyń erkeligi

Ǵıbrat – Bala tilimen

Rýhanı myqty balalardy tárbıeleýge arnalǵan 8 oıyn

Tym balajandyq

Uıada ne kórseń, ushqanda sony ilersiń

Ertegi aıtý

---