InfoHub Logo

(ǵylymı-fantastıkalyq áńgime)

Kóshede myltyq atyldy. Taǵy atyldy. Bir kezde úlken sary úıdiń qalqasynan jan ushyra júgirip áldeqandaı adam shyǵa keldi. Shashy salbyrap kózine túsken, ústindegi yqshamdy sportshy kostúmy bylǵanysh, dal-dúl. Adam buryldy da, qolyndaǵy pıstoletpen óziniń kelgen jaǵyna qaraı dúrkin-dúrkin atyp jiberdi. Trotýarmen kele jatqan qalyń jurt qaq jaryla jol ashty. Biraq onyń túri qorqynyshty emes edi, gangster qaraqshyǵa múldem uqsamaıdy. Ań-tań tobyr osharylyp qaldy. Álgi adam alaq-julaq qarap aldy da, bir úıden salbyrap turǵan órt sóndirýshiler basqyshymen joǵary órleı bastady.

Jurt daýyldasyp tur. Qashqyn 15 qabat úıdiń 4-shi qabatynan asty. 2-shi, 3-shi qabattaǵy turǵyndar nálesinen aýlaq» degendeı terezelerin sart-surt jaýyp, perdelerin túsirip jatyr. Áne-mine degenshe qýǵynshylar da kelip qaldy. Polısıa formasyn kıgen jýan sary bireýi pıstoletin kóterip joǵary qaraı kózdemeı atyp saldy. Onyń qasyna ashań júzdi shlápaly bireý jetip keldi.

— Atpańyzdar! Ony biz tirideı ustaýymyz kerek!

Qashqyn 10-shy qabattyń tusyna kelgende, sharshady bilem, kibirtiktep qaldy. Jerde jypyrlap turǵan polısmenderge selqos kóz tastap, moınyndaǵy kishigirim chemodan tárizdes sýmkasyn sheship aldy. Jaılap basqyshqa otyrdy da, chemodanyn ashty. Jurt endi kórdi. Qashqynnyn, qolyndaǵy radıoqabyldaǵysh eken. Kenet ásem mýzyka áýeni estildi. Sol sol-aq eken polısmender qulaqtaryn eki qolymen basyp tyrym-tyraqaı qasha jóneldi. Polısıa mashınasyndaǵy jýan daýys reprodýktor sańqyldap qoıa berdi.

— Saqtanyńdar, saqtanyńdar, bul estip turǵandaryń qara mýzyka! Qara mýzyka! Ol juqpaly aýrý taratady. Saý adamdy jyndandyrady! Qashyńdar, estimeńder, — dedi. Polısıanyń qamshysynan ba, álde jańaǵy sózderdiń áseri me jurt dýyldasyp birin-biri basa-kókteı qasha jóneldi. Qara mýzyka sazdy yrǵaǵymen oınaı berdi, oınaı berdi. Kóshe áp-sátte bosap qaldy.

...Mısıo Tanıda qara mýzykanyń áýenine birinshi pet tebirene qulaq túrdi. Ózi jasasa da ol budan buryn dál osylaı qumarlana tyńdamaǵan eken. Jan túrshiger mýzykanyń áýeni sebep boldy ma, álde ony qýǵan taǵdyr qamshysynyń ýyty ótip ketti me, ol bir tar qapas tomaǵa-tuıyqqa tirelgendeı yshqynyp-yshqynyp jylap jiberdi. Kóz aldynan osy bir qara mýzykadaı ótken ómiri eles berdi.

Tym jas edi ol kezde Mısıo. Ómirden eshbir alańy joq qulynshaqtaı orǵyp júrgen shaǵy. Áke-sheshesi, tal-shybyqtaı tete eki aǵasy bar-dy. Semádaǵy tórt eresek adamnys tórteýi de Nagasakı portynda kásip etetin. Tapqan-taıanǵandary kıim-tamaǵyna mol jetýshi edi. Arasyndaǵy erke jalǵyz Mısıo. Kúnder de bir kún bulardyń ómirin qaıǵy bulty torlady. Surapyl soǵys bastaldy. Meıirimsiz ajal kelip kirdi bulardyń úıine. Maıdanda eki aǵasy qaza tapty. Bul ol kezde aýylda ájesiniń qolynda bolatyn-dy.

Sońynan...sońynan munyń súıikti qalasy Nagasakıge atom bombasy tústi. Azdan soń óz ajalynan ba, álde kúıikten be qart ájesi dúnıe saldy. Sóıtip bul da dalada qaldy...

Qaıda barmaq? Qaıtip kún kórmek!? Adam shyndyǵynda da taǵdyrǵa kónbis qoı. Búkil semádan jalǵyz qalyp ary qaraı ómir súrgisi kelý eshkimniń demi qolynan kele qoımas. Ol óziniń ishki bar júrek túkpirimen qatty nazalanyp ómirden, qudaıdan ádilet izdemekshi boldy. Nendeı jazyǵy bar edi onyń bul dúnıege!? Ómirge ol ne úshin kelip, ne úshin ketpekshi? Munyń jaýabyn aıta alatyn adam bar ma, joq pa?

Jastyǵy ma, kim bilsin, álde tuıyqtyǵy ma, ol buralqy ıtteı túrli jaldama jumystarda, kisi esiginde kep júrdi. Biraq bári de tamaq asyraýdyń qamy boldy. Áıtsede bireý ólmeı, bireýdiń kúni joq qoı. Jazyqsyz qazalylar Nagasakı qurbandary, úshin úkimet azynaýlaq járdem beretin bolyp shyqty.Onyń ústine áke-sheshesiniń óliminen, qıraǵan úı-jaıdan oǵan biraz mura qalǵan eken. Eseptep kórip edi tórt-bes jyl talshyq etýge jaraıtyndaı. Mısıo ol qarjymen astanaǵa baryp oqý oqymaqshy, mamandyq almaqshy boldy.

Tokıo muny ógeı sheshedeı meıirimsiz qarsy aldy. Tıyn-tebeni bolsa da biraz sandalýǵa týra keldi. Ol elektrondyq mýzyka aspaptaryn jasaıtyn zavodqa jumysqa kirdi. Al keshki ýaqytyn oqytýshy jaldap fızıka páninen bilim alýǵa jumsady. Mısıo ne mýzykant, ne aǵash sheberi emes. Laboratorıadaǵy qarapaıym ǵana jumysshy. Kóp uzamaı jumystan shyǵyp qalý haýipi týdy. Ol jaman sasty. Ne oqý joq, ne jumys joq ne isteý kerek? Degenmen kóniliniń bir túkpirinde tátti úmit bar-dy. Mısıo fızıka kýrsyn eki jyldaı qulshyna oqydy. Ómir boıy búıiri shyǵyp, tamaqqa toımaǵan ashqaraq adam dámge qanshalyqty obyr bolsa, ol ǵylymǵa da sondaı obyr edi. Qomaǵaı kirisip qońaıyp bir ǵajap qıalǵa azyq tapqan-dy. Ol ásirese dybystar dúnıesine qyzyǵatyn. Mýzykalyq aspaptardyń úninen ol jurtqa belgisiz erekshe sıqyr áýender sazyn estıtin. Osylardan múldem jańa, adam balasy eshqashan estip bilmegen saı-súıekti syrqyratar tosyn ún shyǵarýǵa bolmas pa eken, — dep kóp qıaldaýshy da edi ol.

Ózine-ózi: «Adam nege mýzykany jaqsy kóredi?» Mýzykalyq únderdiń adam organızmine áser etetin qandaı qupıa syry bar? Ol dybystardyń adam jaratylysyna paıdaly, nemese zıandy jaǵy bolýy múmkin be degen suraqtar qoıatyn-dy.

Bul suraqtardyń jaýaby jańa dybys kózin tabýda dep oılaıtyn ol. Sol sebepti de Mısıo ishinara tájirıbe jasap júretin. Onyń armany — elektronmen oınaıtyn búkil dúnıede joq mýzykalyq aspap jasaý.

Bir kúni ol óziniń bul oıyn qojaıynyna aıtty. Dúıim qara jurttyń taban et, mańdaı terin ǵana baǵalaıtyn kapıtalıs Mamaka alǵashynda senbeı Mısıony qýyp jibermekshi boldy. Biraq elektrge qosylǵan akkardeon únin tyńdaǵanda ol qaıran qaldy. Timiski sezimi jańa aqsha kózin tapqandaı bolǵan soń, Mıdıoǵa bir bólme páter berdi, jalaqysyn joǵarylatyp, túrli tájirıbe jasaýǵa jaǵdaı týǵyzdy.

Budan keıin Mısıonyń jaǵdaıy kúrt jaqsardy. Ol tájirıbeden tájirıbe jasap, jańa dybystar dúnıesine súńgip jóneldi. Ara-arasynda mýzykalyq saýatyn ashyp aldy.

Ol kórshi sehta isteıtin Emıko degen qyzdy unatýshy edi. Talaı ret jumystan birge qaıtyp, talaı stakan kofeni bólisip ishken kezderi bar. Aralarynda ózara syılastyq, janashyrlyq, dostyq qatynastan basqa onshalyqty eshteńe bola qoıǵan joq-ty. Mısıonyń tájirıbelerin Emıko da qyzyq kórip, syrttaı jany aýyryp júretin.

Ǵajaıyp dybystar úndestigi talaı kesh bulardyń janyn baýraǵan. Ony shyǵaratyn Mısıonyń sonǵy perzenti — elektr-skrıpka. Mısıo skrıpkasyn tyńdaý óte bir qyzyq-aq. Ózara ortaq áýenmen baılanyspaǵan jeke notalardyń ózin ǵana oınaǵanda áldeqandaı ygtyq-sýyq áser alady adam. Birese qulazyǵan japan túzde jalǵyz qalǵandaı bolasyń. Nemese ishki saraıyńdy azynaǵan sýyq keýleıdi. Keıde júrek tusyńnan birdene úzilip túsip, qulaı beredi, qulaı beredi. Janyńdy jegideı jeıdi. Keıbir sátterde júregiń keýdeńe syımaı alyp ushyp, tórt keregeli bólme, mashına tolqyny jóńkigen kóshe, munar tartqan Tokıo aspany tar bolady saǵan. Mundaıda Emıko syıqyr bar mýzykada deıtin. Óıtkeni árbir kúıden keıin ı imń ishki dúnıem, sezimim ezgergen sıaqty bolady. Bul mýzykadan men búkil dúnıeni úmytam. Ol beıne-bir júmbaq besik tárizdi. Jan-júıemdi baýrap terbep áketedi, — deıtin ol.

Mısıo birte-birte radıoqabyldaǵyshtan shyǵatyn mýzykanyń boıaýyn, yrǵaǵyn, tonyn ózgertetin ádisterdi ıgerdi. Onyń qolynan shyǵatyn mýzyka, meıli ol kádimgi skrıpkadan, nemese roıáldan, qala berdi radıodan shyqsyn, báribir ǵajaıyp túrge enip, adam balasy estimegen, úırenbegen yrǵaqta myń qubylyp taraıtyn boldy.

Emıko kúnde kelip júrdi. Sıqyrly mýzyka áýenine eltip júrip, ekeýi qalaı qosylǵanyn bilmeı de qaldy. Resmı toı bolǵan joq. Sóz de baılaspady olar. Jaıdan jaı júrip birge turyp ketti. Súıem degen sóz ekeýinen de shyqpady. Alaıda, olardy jaqyndastyrǵan belgisiz bir kúsh bar edi...

Bir kúni Mısıo jumystan keshigip qaıtty. Qelse Emıko onyń bes oktavaly jańa apparatyn aldyna alyp otyr eken. Óń joq, tús joq. Esikten kirgen Mısıony kórdi de, jylap jibere jazdady.

Mısıo! Men óldim, — dedi ol. Seniń myna apparatyńnan ba bilmeımin jyndanǵan sıaqtandym. Jańa ózimnen ózim otyryp seniń atyńdy umytyp qaldym. Jarty saǵat áýrelenip, azar esime túsirip edim, endi ózimnin, atymdy, búgin qaı kún ekenin, bárin de umytyp qalyppyn. Men qazir eshteńe bilmeıtin sıaqtymyn. Dáneńe joq esimde. Qaıtem endi, ne isteımin?!

Mısıo qorqyp ketti. Biraq fızıkadan, adam psıhıkasynan birshama habary bar ol mıynda áldeqalaı oılar týlap, asyǵys tujyrymdar jasap, oıynda júrgen bir kúdigin esine túsirdi.

— Qaı oktavany qoıdyń?

Emıko tek apparatqa qarady. Mısıo apparatty oınatýǵa batpaı, uzaq turdy. Tájirıbeni oıynǵa aınaldyrýǵa bolmaıtyndyǵyn ol endi túsingen sıaqty. Bir jaǵy qýanyp ketti. Ol osyndaı bir shekten shyqqan oqıǵany ishteı kútip júrgen bolatyn.

— Bıznes! — dedi ol aıǵaılap. — Endi adam sanatyna qosyldyq deı ber, Emıko! Aıtqanyń ras bolsa, seniń mıyńa últramýzykalyq dybys áser etti. Men bul apparatpen búkil dúnıe júzin dúr silkindiremin. Talaıdy jorǵalatam aldymda. Ha-ha-ha!

Biz baıımyz. Estidiń be, Emıko! Baıımyz. Ózimizdiń mashınamyz bolady.

Ol jas balasha qýanyp, ári-beri júgirgenmen, Emıko qýanbady, selqos qaldy. Ol eshteńege túsingen joq edi.

Mısıonyń Emıkomen isi bolǵan joq. Ol apparatty synaýdyń taıaýdaǵy josparyn oılastyra bastady. Árıne, Emıkoǵa synaýǵa bolmaıdy. Ol meniń áıelim ǵoı. Onyń esine ózin preferans oınap utyp júrgen baısymaq Kıkava tústi.

Mısıo sonda tartty. Qalany qalyń tuman torlap tur. Árli-berli ótip jatqan adamdar, yzǵyp ketip bara jatqan mashınalar buldyrap kórinip ǵaıyp bolyp jatyr. Mısıonyń basyndaǵy oılary da osy bir tumandy kúndeı bulyńǵyr. Túsinbeıdi jáne mıy jetpeıdi. Topshysynan jaraly baqyt qusy aldap ushyp áldeqaıda jetelep bara jatqandaı. Mısıo áne jetip, mine jetip keledi. Áýeli múlde kóz jazyp qalatyndaı da kórinedi. Áıtse de degbirin ala jelkelegen bir beımálim kúsh ony dedektetip otyryp Kıkavanyń úıine alyp jetti. Dosy úıinde eken. Kúndegi ádetinshe eki-úsh adamdy jınap karta soǵyp otyr. Úıi baı jylpos alypsatar Kıkava bul dúnıelerdi neshe alýan zymıan jolmen taýyp alǵan. Mynaý oınap otyrǵan karta onyń qosymsha tabysynyń kózi. Kıkava Mısıony maıshelpek retinde baǵalaıtyn. Onyń talaı aqshasyn utyp alǵan. Esikten enteleı kirgen Mısıony sol sebepti de jyly shyraımen qarsy aldy.

— Qolyńdaǵy ne, qandaı peri seni munda aıdap kelgen, — dep dabyrlasyp qaldy otyrǵandar. Mısıo Kıkavany jeke bólmege alyp ketti.

— Dostym Kıkava, — dedi ol esikti jaýyp ózderi ǵana qalǵannan keıin. — Men búrsikúni jalaqy alam. Soǵan deıin maǵan 10 myń ıen bere turshy. Men sol kúni-aq, ótkendegi qaryzyńdy jáne osy aqshanyń bárin qosyp qaıyram. Kıkava saýdager bolǵanymen qaryz berýge myrzalyǵy mol jan. Mısıonyń bir sózdi ekenin de biledi. Ol kóp oılanbaı-aq tós qaltasynan sytyrlatyp bir býda aqshany shyǵardy da suraǵan oń myńyn Mısıonyn qolyna ustatty. Onyń qoly dir-dir etip, júregi lúpildep tur. Aqshany qapyl-qupyl tyǵa salyp, jaı ǵana eleýsiz túrde óziniń jańa mýzykalyq apparat jasaǵanyn aıtty.

Má, tyńdap kórshi, bir ǵajap únder shyǵady myna qulaqshynnan. Chertejin bitirgennen keıin men myna ózimizdiń zavodqa usynam, — dedi ol Kıkavanyń basyna kıgizip jatyp.

Kıkava Mısıonyń jelpildetken sózinen, qımylynan bas tarta almaı, mýzyka tyńdaýǵa májbúr boldy. Az-kem ýaqyt ótkennen keıin ol qulaqshyndy julyp alyp:

— Óı, mynaýyń óne boıymdy keýlep, shekemdi solqyldatyp jiberdi ǵoı. Áıtse de shyǵarǵan áýeni ǵajap eken. Men buryn-sońdy estimegen edim mundaı mýzykany, — dedi ol.

Mısıo apparatyn jınap ketýge aınaldy. Oıynda alyp ushty kúdik... Ne bolar eken aıaǵy!? Az ustadym ba álde jetkilikti me osy mólsheri. Kóz qıyǵyn Kıkavaǵa tastady.

Qarasa ol bir jaq shekesin ustap mańdaıyn tyrjıtyp, birdeńeni esine túsire almaǵan adamsha qalt turyp qalǵan eken.

Osy sen nemenege kelip ediń, aıtpadyń ǵoı jumysyńdy, — dedi ol sálden soń. Qýanǵannan ba, álde qoryqqannan ba Mısıonyń tili baılanyp kekeshtenip qaldy.

— Me-me... Men... oı sen, álgi, jaı ánsheıin.

Mısıo endi ǵana uqty. Qolyndaǵy apparattyń shyndyǵynda da ǵalamat qasıeti bar eken. Adam mıyna jana ǵana engen oı túsinikterdi ol kolma-qol óshire alatyn bolyp shyqty! Mısıo tez-tez qoshtasyp úıden shyǵa jóneldi.

Al Kıkava kartashy dostarynyń qasyna mıyǵynan kúlip kelgen edi.

Oıyn qaıta qyzyp ketti.

Sol kúni túnde Mısıonyń dosy ómirinde tuńǵysh ret ońbaı utyldy.

Mısıo sol kúnnen keıin ózin-ózi búkil dúnıeniń qudyretindeı sezindi. Olaı bolmaǵanda she? Onyń apparaty úreıli atom bombasynan da kúshti ǵoı. Bul adamdy qyrmaıdy, óltirmeıdi. Tek onyń mıyndaǵy jazýdy, túsinigin ózgertedi. Qabiletinen aıyrady. Bilgenin umyttyrady. Eger, shirkin osy apparattyń únin shartarapqa jaıylatyndaı kez kelgen qashyqtyqtan áser ete alatyndaı asa zor etip jasasa! Sonda ǵoı búkil dúnıege áıgilener edim dep qıaldady Mısıo. Biraq oǵan jetý qaıda, jalǵyzdyq qoı buǵan kesel bolatyn. Eger ózińe dos, qoldaýshy taýyp alsań, kúnderde bir kún onyń satyp ketýine shák bolmas. Bul zamanda ózińnen basqa adamǵa sený naǵyz aqmaqshylyq emes pe. Mısıo osyndaı oıda talaı ýaqyt júrdi. Ózi tanıtyn alyp-satarlardyń talaıyn aldap biraz aqsha jınap aldy. Kópe-kórneý baryp bir kapıtalısiń kasasyn da tonap ketti.

Jurt del-sal boldy. Kasany tonaǵan adamdy izdeımiz dep Tokıo polısıasy aıaǵynan tozdy. Zavod dárigeriniń de esi shyqty. Sońǵy kezde kelgen aýrýlardyń birtalaıy ózderiniń oıda joqta umytshaq bolyp ketkendikterin aıta bastap edi, úreıli sybystar, alyp qashty ósek-aıańdar gý-gý etti.

Ár jerden aqsha joǵala berdi. Bul iske polısıamen birge qaýipsizdik oryndary da aralasty. Alaıda mardymdy eshteńe ashyla qoımady. Gazet betterinde jalǵan sybys taratýshy adamdardy tutqynǵa alý kerek, kasany tonaǵan sol zavod mańynyń adamdary. Aldymen oıda joqta umytshaq bolyp ketken adamdardyń ózderi pendeshilik jasap júrmesin degen maqalalar basylyp jatty.

Mısıo tyrnaǵyn ishine búgip tynysh qaldy. Abyr-sabyr kóp ýaqyt dýyldap kelip eshbir nátıje bermeı basyldy. Biraq Mısıo apparatyn qaıta qoldanýdy jón kórmedi. Ol keń masshtabta basqa seziksizdeý jerde paıdalanbaqqa uıǵardy. Oıpyraý sonda qaıda barý kerek? Qur bosqa aqsha tabýmen bul apparattyń qyzmeti shektelmeýge tıis qoı. Onyń bolashaǵy zor.

Mısıo kóp oılandy, kóp tolǵandy...

...Dúrs-dúrs esik qaǵyldy. Uzaq ýaqyt beıjaı bolyp, qorqynysh uıalaǵan kóńili onyń nervisin taramyssha tartqylap, ony sý júrek etken edi. Ol osy sátte búkil óne boıyn kúshti tok soqqandaı selk etip shoshydy. Áıtsede amalsyz esik ashty. Esikten naǵyz

frantsha kıingen uzyn boıly shlápaly beıtanys kisi endi. Uzyn kirpik astynan jiti tesilip turǵan kógildir kózder, qońqaq muryn men shyǵyńqy ıek, atletke bitkendeı qapsaǵaı dene onyń evropalyq ekenin birden tanytqandaı. Óktemdik syrtqa teýip turǵan músin turpaty qojalyq jasap úırengen adamnyń beınesin ańǵartady.

Mısıo birden bildi. Bul — amerıkandyq. Qonaq taza japon tilinde sálemdesip, eshbir iltıpatty kútpeı-aq tórge erkin bardy da, bas kıimin stolǵa laqtyryp tastady. Esikti jaýyp ańyryp qalǵan Mısıoǵa syńaı bir qarap, dıvanǵa jantaıa ketti.

— Tanysyp qoıalyq, Charlz Reston, — dedi ol eki aıaǵyn stol ústine salyp. — Sizdi aıtpasańyz da bilem.

Mısıo Tanıda. Dúnıe júzindegi teńdesi joq danyshpan mýzykant! Ol qarqyldap kúldi. Otyryńyz. Qoryqpańyz, — dedi sózin jalǵastyryp.

Mısıo shetkerirek oryndyqqa bardy da, kirpishe jıyryla qaldy. Kózi Restonda.

— Dos, seniń barlyq haraketiń bizge belgili, — dedi Reston. — Kóp sozbaı tike áńgimege keshkenimdi ǵafý etersiń. Men usynyspen kelip otyrmyn.

Mısıo endi sezdi. Ie bul jaý bolyp shyqty. Emıko úıde joq. Álde sol aıtyp qoıdy ma? Biraq nege aıtady? Apparattyń da qashyq bolǵanyn qarashy! Ol bir qýaryp, bir qyzaryp tynyshsyzdanyp ketti. Kózi stol ústindegi radıoǵa tústi.

Reston munyń ishki dúnıesinde ne bolyp jatqanyn dóp basyp túsinetindeı.

Ol jaı áýreshildik. Qarama radıoǵa, — dedi túsin sýytyp ol. — Men dostyq qolymdy usynamyn saǵan. Biz amerıkandyqtar ónerli jandardy óte baǵalaımyz. Olardy ustap bermeımiz. Qalasa jumysyn damyta berýge jaǵdaı týdyramyz.

Reston ornynan turyp Mısıoǵa keldi.

— Men dostyq nıetpen keldim bul úıge, qaıtalap aıtam saǵan. Kóter basyńdy, — dedi ol qaıta kóńildenip.

— Qandaı shartyńyz, nendeı maqsatynyz bar? — dedi Mısıo. Ornynan ol da turdy. Ekeýi bir-birine tesile qarap tur.

— Mine, bul naǵyz erdiń sózi, — dedi Reston. — Maqsat aıqyn. Birinshiden, seni qylmysty retindegi jazadan arashalamaqpyn. Ekinshiden, seniń ónerińdi, ıaǵnı mynaý shaıtan mashınańdy jetildirip, ony tıisti orynda paıdalanýdy qarastyrý kerek. Úshinshi, naǵyz ónerli ǵalym retinde sen laıyqty baǵańdy, jumysyńdy alýyń qajet. Aqshany qaltalap, qaptap jáne adal jolmen tabatyn bolasyń. Qalaı unaı ma bul saǵan?

Mısıo tómen qarap oılanyp tur.

— Ne isteýim kerek ol úshin?

— Oǵan bir-aq jol bar. Ol Amerıkaǵa ketý, — dedi Reston.

Mısıonyń ishteı kútkeni de osy ispettes birdeńe edi. Alaıda ol sený-senbeýdiń amalyn tappaı deldal boldy. Bálkim olar apparatyn qolǵa túsirip, ózin óltirip tastar?!

...Tún. Mısıo tynyshsyzdanyp uıyqtaı almady. Qulaǵynda áldeqandaı yzyń. Jat dybystar, túsiniksiz sózder estiledi. Onyń Amerıkaǵa kelgenine bir jyldan astam ýaqyt bolǵan. Reston ýádesinde turdy. Mısıoǵa qupıa laboratorıa berildi. Aptalyq tabysy da mol. Árbir dúısenbi saıyn schetyna 300 dollar túsip otyrady. Onyń qojaıyny — Pentagon. Qupıa bólimniń generalymen ǵana baılanys jasaıdy.

Kelisimen ol bir ǵana nárseni uqty. Onyń apparaty bar-joǵy shpıondyq qarý ǵana eken. Odan basqa paıdalanatyn orny joq. Mısıoǵa ashyq aıtyldy.

«Kónseń de, kónbeseń de osy. Apparatyńmen óziń shpıondyq qyzmetke kóshesiń». Onyń kónbeýge amaly joq.

Pentagon a degennen Mıdıoǵa SSSR-dy usyndy. SSSR-dyń ǵylymy qaryshtap alǵa ketip bara jatyr. Injener-tehnık qyzmetkerleri de mol. Ásirese olar raketa ǵylymy salasynda ozyq. Shegerý kerek sondyqtan.

Basty-basty ǵalymdaryn osy apparattan ótkerip alǵan jón. Umytsyn bar bilgenderin.

General Geınts túsi yzǵarly, qasqa tisteri soıdıǵan shegir kózdi adam edi. Mısıony ol osy sýyq júzimen, dóreki yqpalymen rýhanı janshyp alǵan bolatyn. Mısıo sonǵy kezde general ne aıtsa da, shybyndap bas shulǵıtyn edi.

Telefon shyr ete tústi. Mısıo aýnaqshyp atyp turdy.

General!

Trýbkany alsa óziniń oılaǵanyndaı Geıntstin adúdanty. Daýysy sańq etti.

— Tanıda, generalǵa!

Tún ortasynda bulaı shaqyrýy osymen ekinshi ret. Taǵy ne bop qaldy eken? Meniń apparatymdy tartyp alyp óltirip tastamasa ne qylsyn?

Jalt-jult sary jezben oımyshtalǵan úlken esik aýyr ashyldy. Mısıo attap ishke kirgende, generalda taǵy bir kisi bar eken. Shúńirek kóz, aryq, tápeltek. Mańdaıy torsyqtaı, kemıek. Neon lampasynyń ala keleńkesinen be ol bozaryp tońyp otyrǵandaı kórindi. Túksıgen qabaqtyń astynan tyshqannyń kózindeı bir shyraq jylt-jylt etedi. Kabınet meńireý. Qabyrǵanyń kópshilik jeri aýyr shashaqty shymyldyq perde. Qaı jeri esik, qaı jeri tereze, nemese shkaf ekeni belgisiz. Birtutas dóńgelene kelip, tek general otyrǵan jeri oıyqtalǵan úlken qara stol tarbıyp shegelenip qalǵan bir tasbaqa jándik sekildi. Aldynda eki shalqaıma jumsaq oryndyq. Stol ústi pıramıda formaly sıa saýyt, bir jaǵy aq, kók, qyzyl tústi telefondar. Alyp kesertke tárizdes stol lampasy da tur. Generaldyń oń jaǵynda jalt-jult etken bolat seıf.

General semiz qara papkany ashyp qaǵaz aýdarystyryp otyr.

Mısıo stolǵa taıap kelip, bas ıip ısharat kórsetti.

— Otyryńyz, — dedi general.

Ol arqasy tońazyp qorqyp ketti.

...Mısıo 15 qabat úıdiń tóbesine shyqty. Qýǵynshylar qarasyn úzip, zym-zıa joǵalypty. Ol shatyrdyń tóbesine jantaıyp otyra ketti. Kóshe jym-jylas.

«Bıznes osymen bitti» — dep kúbirledi ol ózine ózi. Kóz aldyna generalmen kezdesken sońǵy mınýttary elestedi. Olar Mıdıonyń ózeginen shyqqandaı myna náresteni tartyp alǵysy keldi. Zavodqa chertejin jiberip kóbeıtemiz, — deıdi. Amerıkandyqtardyń jappaı qarýy bolmaqshy eken onyń apparaty. Al, Mısıo SSSR-ǵa barmaq. Joq, olaı bola qoımas!

Ol apparatyn taǵy da oınatty. Qulaqshyndy basyna kıip shatyrdyń tóbesinde sulap jatty. Qara mýzyka onyń jan júıesin ezgilep suńqyldaı berdi...

Erteńinde polısmender úıdiń tóbesinen Mısıonyń óligin tapty. Ol óziniń apparatyn byt-shyt qyp qıratyp tastaǵan eken.

---